Πνεύματα ασυμβίβαστα

Μεγαλώνουμε απ’ τα γεννοφάσκια μας με νόρμες και κανόνες. Άλλοτε πιο χαλαρά κι άλλοτε άτεγκτα. Παντού και πάντα όμως ακούμε, ως παιδιά, τις ίδιες φάσεις συμμόρφωσης: «Ν’ ακούς τη γιαγιά.», «Μην αντιμιλάς στον μπαμπά.», «Άκου τον μεγάλο αδερφό σου.», «Η αδερφή σου είναι τόσα χρόνια μεγαλύτερη, μην της σπας τα νεύρα.», «Θα πάμε στη θεία, μη ζητήσεις τίποτα και να παίζεις ήρεμα με τα ξαδέρφια σου.», «Κανόνισε να μας κάνεις ρεζίλι.», «Θες να μας πεθάνεις;», «Σήμερα στη δουλειά σπάσανε τα νεύρα μου και δε μίλησα, κοίτα να σπουδάσεις, να μην έχεις κανέναν ανάγκη.», «Να τον προσέχεις αυτόν, δεν έχει καλό χαρακτήρα!» κι όλα αυτά τα χαριτωμένα που λες κι είναι γραμμένα σε κάποιο manual και παίζουν σε λούπα σε όλες τις ελληνικές οικογένειες.

Γίνονται αμέτρητες πλύσεις εγκεφάλου σε όλους μας απ’ την ώρα που ξεκινάμε να ‘χουμε αλληλεπιδράσεις με άλλα ανθρώπινα όντα. Και μέχρι ένα σημείο είναι αποδεκτό, μεγαλώνοντας όμως καλό είναι να κάνουμε ένα ξεσκαρτάρισμα και να μη δεχόμαστε αβλεπεί ό,τι –για τους πολλούς– θεωρείται «σωστό».

Στην αρχή, όσο είσαι μικρός ανθρωπάκος, υπακούς και φροντίζεις να καταλάβουν τους κανόνες και τ’ αδέρφια σου ενώ παράλληλα επεκτείνεις αυτόν τον τάχα τελεσφόρο τρόπο μετάδοσης γνώσεων και στους φίλους. Κι αν μεγαλώνοντας συνειδητοποιήσεις πως είσαι άνθρωπος που του αρέσουν τα στεγανά και τα «πρέπει», τ’ ακολουθείς σ’ όλη σου τη ζωή. Υπακούς τόσο τυφλά αυτά που σου φύτεψαν στο κεφάλι, που δε χρειάζεται πια να τα σκεφτείς. Βγαίνουν αυτόματα στη συμπεριφορά σου με την οικογένεια, στη δουλειά –όπου ακόμη κι αν κάτι σε κάνει να τρέμεις από νεύρα, εσύ θα μείνεις σιωπηλός κι υπάκουος–, στους φίλους που κάνεις ό,τι περνάει απ’ το χέρι σου να μη σε πουν κωλόπαιδο και παρτάκια. Γιατί σημασία έχει να ‘σαι καλό παιδί και να μη στεναχωρείς κανέναν.

Τι γίνεται, όμως, όταν η φωνή μέσα απ’ το κεφάλι σου σού φωνάζει πως είσαι μαλάκας που προσπαθείς να ικανοποιήσεις τους πάντες, είσαι δειλός που φοβάσαι να διεκδικήσεις το δίκιο σου, είσαι αναίσθητος που δεν υποστήριξες εκείνο τον συνάδερφο ενώ τον έκανε σκουπίδι ο εργοδότης; Τότε τα πράγματα δυσκολεύουν για ‘σένα. Εφόσον καταλάβεις πως όλα αυτά σε κάνουν να νιώθεις στριμωγμένος σε μια γωνιά με την πλάτη στον τοίχο, καταπιέζοντας τα δικά σου «θέλω» κι αυτά που εσένα σε κάνουν χαρούμενο κι ικανοποιημένο με τον εαυτό σου, τότε είναι που πρέπει να βάλεις κάτω τον πισινό σου και να σκεφτείς γιατί αισθάνεσαι έτσι.

Μήπως, τελικά, κατά βάθος είσαι μια αναρχική ψυχή σε σώμα συμβιβασμένου ανθρώπου όπου σε έπεισαν πως το να υπακούς σε ό,τι προστάζει το οικογενειακό-κοινωνικό μοτίβο είναι το πρέπον; Βαριά λέξη ο αναρχισμός κι έχει χάσει την αληθινή του σημασία. Ακούγεται βάρβαρο και φέρνει στο μυαλό μας εικόνες με μολότοφ, σπασμένα τζάμια κι εμπλοκές, αλλά ο πραγματικός του σκοπός δεν είναι αυτός. Γι’ αυτό κι οι σημερινοί αναρχικοί έχουν χάσει τη σοβαρότητα που θα μπορούσαν να έχουν αν έμεναν στα πραγματικά πιστεύω του αναρχισμού. Πώς μπορείς να λέγεσαι αναρχικός όταν καταστρέφεις; Πώς μπορείς να λέγεσαι αναρχικός όταν προσπαθείς με βία να τεκμηριώσεις την άποψή σου; Αφού αντιτίθεσαι σε βασικούς κανόνες της ιδεολογίας αυτής.

Η αναρχική ψυχή πιστεύει στην ελευθερία. Η αναρχική ψυχή βλέπει όλους τους ανθρώπους ίσους ανεξαρτήτως χρώματος, γλώσσας, θρησκείας, σεξουαλικών προτιμήσεων και κοινωνικού status. Η αναρχική ψυχή δε θέλει εξουσιαστικές σχέσεις (καμίας φύσεως), καθώς δεν μπορεί τη χειραγώγηση και τα στεγανά. Η αναρχική ψυχή θέλει ουσιαστική κι άμεση δημοκρατία -είτε αυτή αφορά την οικογένεια, είτε τον γκόμενο, είτε την εργασία, είτε το κράτος. Η αναρχική ψυχή αγαπάει τη συνεργασία και την αλληλεγγύη. Η αναρχική ψυχή θέλει ίσες ευκαιρίες για όλους και βγάζει φλύκταινες μπροστά στην εκμετάλλευση και στην κυριαρχία. Η αναρχική ψυχή θέλει ισοτιμία σε όλα και σε όλες τις πτυχές της ζωής μας. Η αναρχική ψυχή αρνείται να συμβιβαστεί!

Πόσο διαφορετικός θα ήταν ο κόσμος, τελικά, αν όλοι μας σκεφτόμασταν μ’ αυτό τον τρόπο; Πόσες αδικίες δε θα είχαν λάβει χώρα, αν προσπαθούσαμε ο ένας για τον άλλον με ιδανικά καθαρά, διαυγή και δίκαια; Πόσες αληθινές κι ουσιαστικές σχέσεις θα είχαμε και δε θα τριγυρίζαμε, σχεδόν μια ζωή, ψάχνοντας για το τέλειο;

Αν δεν πιέζαμε τα παιδιά μας ν’ ακολουθήσουν τον επαγγελματικό προσανατολισμό που εμείς θέλαμε, θα είχαμε περισσότερους ευτυχισμένους ανθρώπους κι αυτή η ευτυχία θα ήταν άκρως κολλητική. Αν δε δίναμε εντολές στον σύντροφό μας για τον τρόπο που θα ντύνεται και θα μιλάει, τότε θα ‘χαμε συντρόφους χαρούμενους κι όχι χειραγωγημένους για να αποφύγουν τον καβγά. Αν στη δουλειά μας θέταμε όρια ως προς την προσωπική μας αξιοπρέπεια και δε δεχόμασταν τον εξευτελισμό για μαλακίες, τότε θα είχαμε περισσότερο αυτοσεβασμό κι αυτός θα φαινόταν στην αυτοπεποίθησή μας.

Μια αυθεντική αναρχική ψυχή, που προσπαθεί να ζει με βάση την ελευθερία του ανθρώπου, είναι αφόρητα γοητευτική. Όταν το αυτονόητο γίνεται εξέγερση, ο επαναστάτης μετατρέπεται σε γητευτή. Η υπεράσπιση της ελευθερίας όλων των ανθρώπων δίνει την αίσθηση του ιππότη χωρίς σπαθί. Εκείνου που, με άλογο ή χωρίς, δεν κωλώνει να μιλήσει, ν’ απαιτήσει το –αντικειμενικά– σωστό. Ένας άνθρωπος με ευγενή ιδανικά –τα οποία εφαρμόζει στην καθημερινότητα του χωρίς φασαρίες, φανφάρες κι εμπαιγμούς αλλά πολιτισμένα και με επιχειρήματα που σπάνε κόκαλα– μόνο παράδειγμα προς μίμηση μπορεί να γίνει.

Κυκλοφορούν ανάμεσά μας πολλοί τέτοιοι άνθρωποι. Αλλά τις περισσότερες φορές είναι τόσο διακριτικοί που δεν τους αντιλαμβανόμαστε καν. Αν προσέξουμε λίγο παραπάνω κι αντιγράφαμε, καλοπροαίρετα, κάποια στοιχεία της συμπεριφοράς τους, ίσως ο κόσμος αυτός να γινόταν κάποια στιγμή λίγο καλύτερος για όλους μας.

Αρκεί να λαμβάνονται υπόψιν οι σωστές αρχές. Γιατί μόνο αν σταματήσουμε να γινόμαστε θύματα οποιασδήποτε καταπιεστικής κι άδικης κατάστασης, όποιον τομέα της ζωής μας κι αν αφορά, κι αν προσπαθούμε στην απλή εφαρμογή της δημοκρατίας, απ’ το σπίτι μας μέχρι τα πιο μεγάλα «θέλω» μας, τότε μόνο έχουμε ελπίδες να γίνουμε πραγματικά ευτυχισμένοι άνθρωποι!

Η πραγματική αναρχική ψυχή είναι γοητευτική, γιατί βλέπει τον εαυτό της σε όλους τους ανθρώπους· σαν να κοιτάζει σε καθρέφτη. Μαγικό!