Πολλοί βλέπουν, λίγοι παρατηρούν, ελάχιστοι διακρίνουν

Ευαίσθητα αλλά και σκληρά. Φλογερά αλλά και παγωμένα. Γεμάτα φως αλλά και πλημμυρισμένα από σκοτάδι. Μερικές φορές μιλάνε και κάποιες άλλες σωπαίνουν. Μονόχρωμα αλλά και πολύχρωμα. Κάποιες στιγμές αλλάζουν απόχρωση ανάλογα με τη διάθεσή του κατόχου τους. Η προβολή της ψυχής μας προς τον έξω κόσμο. Καμία σημασία δεν έχει η εξωτερική εμφάνιση, όσο τραβηχτική κι αν είναι, αν το βλέμμα δεν έχει κάτι να πει. Τα πάντα γύρω μας γίνονται για ένα ζευγάρι μάτια.

Και δεν είναι μόνο τι βγάζουμε προς τα έξω απ’ την πύλη εισόδου του μυαλού μας και της ψυχής μας. Αυτό έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Το βασικότερο όλων είναι τι πληροφορίες συλλέγουμε απ’ τον έξω κόσμο αλλά κι απ’ τον ίδιο μας τον εαυτό. Γιατί για να εκπέμψουμε θα πρέπει να συλλέξουμε. Πρέπει να ‘μαστε σε θέση να βλέπουμε αλλά και να παρατηρούμε, μα κυρίως να διακρίνουμε με τα μάτια μας. Σίγουρα από μόνα τους δεν είναι ικανά να εκτελέσουν την κάθε λειτουργία ξεχωριστά, μα χρειάζονται και τη βοήθεια των εγκεφαλικών κυττάρων μας. Και πάντα από εκεί θα δοθεί το μήνυμα. Είναι, λοιπόν, άρρηκτα συνδεδεμένα με την ικανότητα της σκέψης μας, των αντιδράσεων αλλά και τον δείκτη ευφυΐας του καθενός από μας.

Το εύκολο και το πιο ξεκούραστο είναι να βλέπεις. Κι αλίμονο αν δεν παραδεχτούμε πως τα οπτικά ερεθίσματα είναι άπειρα. Χρώματα, φύση, ουρανός, πρόσωπα, κινήσεις, πολυκατοικίες, θάλασσα κι ό,τι –μα ό,τι– μπορεί να βρεθεί μπροστά μας. Οι εναλλαγές των παραστάσεων γίνονται με ιλιγγιώδη ταχύτητα κι εμείς εκεί, να τα βλέπουμε. Μέχρι να τα παρατηρήσουμε. Εκείνο το σημείο που εστιάζουμε σε κάτι, που ενδεχομένως μας τράβηξε την προσοχή, είναι η στιγμή που αρχίζουμε να παρατηρούμε. Ποιο χρώμα είναι αυτό, τι ωραίο δέντρο, ένα ιδιαίτερο κτήριο, όμορφο πρόσωπο, χαρούμενη παρέα. Και κατόπιν έρχεται η πληροφορία πως σ’ εκείνο το πρόσωπο που παρατηρήσαμε χαμογελάνε τα μάτια του. Διακρίναμε ένα συναίσθημα με τα δικά μας μάτια από ένα άλλο ζευγάρι μάτια. Σιωπηλή, μα τόσο ουσιαστική, πληροφορία που είναι λες κι ανήκει σχεδόν στη σφαίρα της φαντασίας.

Βλέπουμε, λοιπόν, μετά παρατηρούμε και κατόπιν διακρίνουμε. Σαν προχθές που έβλεπες κάτι βιτρίνες κι αυτό το τζιν που παρατήρησες σε μία σου φάνηκε πολύ καλή η τιμή του αλλά μπαίνοντας στο μαγαζί διέκρινες την κακή ποιότητά του. Ή είδες εκείνο το ζευγάρι που είναι αγκαλιασμένο στη φωτογραφία που μόλις πόσταραν, αλλά διακρίνεις –παρατηρώντας– πως το χαμόγελο είναι σχεδόν επιδεικτικό. Λίγο σφιγμένο και καθόλου αυθόρμητο. Σαν εκείνο τον καβγά που έριξες γιατί είδες κάτι που δε σου άρεσε, αλλά καθώς παρατηρούσες την έκβασή της διαμάχης σου διέκρινες πως ήταν μόνο η αφορμή κι όχι η αιτία. Βέβαια, μεγάλη η διαφορά μεταξύ ανθρώπων κι αντικειμένων, μεταξύ του φαίνεσθαι και του είναι. Γιατί στο αντικείμενο είναι απείρως ευκολότερο να διακρίνεις το υλικό του, αλλά στους ανθρώπους πρέπει να καταβάλλεις μεγαλύτερη προσπάθεια που πολλές φορές πάει και χαμένη στον χωροχρόνο.

Επαγωγικές διαδικασίες που μας οδηγούν σε συμπεράσματα κι αποφάσεις. Και κυρίως στις ανθρώπινες σχέσεις είναι ρίσκο τις περισσότερες φορές. Πολλοί βλέπουν, λίγοι παρατηρούν μα ακόμη λιγότεροι διακρίνουν. Είναι ευκολότερο να μείνεις στην επιφάνεια, στο «ό,τι βλέπει η πεθερά», γιατί χρειάζεται λιγότερη έως καθόλου προσπάθεια. Και γεγονός είναι πως δυσκολεύουν οι πίστες όσο ανεβαίνουμε επίπεδο. Κι αυτό κάνει ακόμη λιγότερο θελκτικό το να κάτσεις να ασχοληθείς και να διακρίνεις χαρακτηριστικά εκείνου του ανθρώπου που παρατήρησες ανάμεσα στο πλήθος που σε περιτριγυρίζει. Αλλά και πάλι, ακόμη και να ‘χεις τη διάθεση ν’ ασχοληθείς περισσότερο, κανείς δε σου εγγυάται πως αυτά που θα διακρίνεις είναι κι ορθά υπολογισμένα.

Είναι πολλές φορές που οδηγούμαστε σε λάθος συμπεράσματα. Και κάθε φορά έχουμε ένα παραπάνω εύρημα στο σακίδιό μας για ν’ αντιμετωπίσουμε τον επόμενο γρίφο. Σαν εκείνα τα adventure παιχνίδια που πρέπει πρώτα να βρεις δεδομένα κι όπλα για να πας παρακάτω με ασφάλεια που κανείς δε σου προεξοφλεί. Κι εσύ, σαν να ‘σαι ο βασικός ήρωας του παιχνιδιού, ρισκάρεις με γνώμονα αυτά που βλέπεις, εκείνα που παρατηρείς αλλά και τα κρυμμένα μηνύματα που διακρίνεις.

Απαραίτητη προϋπόθεση, εκτός του να μπορείς να κάνεις όλα τα παραπάνω ταυτόχρονα, είναι να έχεις στο πίσω μέρος του εγκεφάλου σου ότι, καμιά φορά, τα φαινόμενα απατούν.