Σπίτια γεμάτα πράγματα μουδιάζουν τη μοναξιά μας

Κοιτάς τα σκουλαρίκια και θυμάσαι όμορφες στιγμές στο ταξίδι που είχατε κάνει. Το βιβλίο που σου χάρισε δεσπόζει στη βιβλιοθήκη σε περίοπτη θέση όταν θες να τη θυμάσαι και χώνεται πίσω-πίσω στο ράφι όταν ούτε να τη σκέφτεσαι δε θες. Το t-shirt δεν το πλένεις για να προσπαθήσεις να πάρεις έστω και μια τζούρα από το άρωμα του ανθρώπου που το φορούσε, άσχετα αν είστε χωρισμένοι εδώ και πέντε μήνες.

Αντικείμενα, αναμνήσεις μίας άλλης εποχής της ζωής μας που φέρνουν αισθήσεις από μυρωδιές και συναισθήματα ζεστά και χαρούμενα. Τα ίδια αντικείμενα, που στην αρχή του χωρισμού σας, εσύ τα παράχωσες μέσα σε κάποιο βαθύ συρτάρι τώρα που οι θύμησες δεν ενοχλούν και τόσο πολύ μπορείς να τα βλέπεις και να τα αγγίζεις. Εκτός κάποιων στιγμών που γυρνάει ανάδρομος ο Ερμής κι εσύ επιστρέφεις σε συναισθήματα που είτε δε βρήκαν ανταπόκριση είτε στέρεψαν.

Και μέχρι εδώ όλα καλά, όλοι το κάνουμε αυτό και πολλές φορές ανακαλύπτουμε- ψάχνοντας για κάτι άλλο- μια χειρόγραφη κάρτα, μια φωτογραφία, ένα δώρο κάποιων ανθρώπων που πέρασαν απ’ τη ζωή μας και σπάμε ένα χαμόγελο αναπόλησης, μελαγχολίας και νοσταλγίας ταυτόχρονα. Και τις περισσότερες φορές μένουμε εκεί να το χαζεύουμε για λίγα δευτερόλεπτα λες κι ανακαλύψαμε την Αμερική. Μέχρι να ξαναμπεί στη θέση του κι όλα τα συναισθήματα που ξεπήδησαν να επιστρέψουν στα κουτάκια τους ήσυχα-ήσυχα.

Τι γίνεται όμως όταν αυτή η «συλλογή» αντικειμένων ξεφεύγει από τον ανθρώπινο, απλό τρόπο αποθήκευσης αναμνήσεων και μετατρέπεται σε μανία; Όταν η ανάγκη για κατοχή πραγμάτων δεν έχει να κάνει με τα ίδια τα αντικείμενα αλλά με σκοπό την απόκτησή τους μόνο ως πράξη; Γιατί, παραδείγματος χάριν, οι ρακοσυλλέκτες δεν μπορούν να σταματήσουν να συγκεντρώνουν άχρηστα γι’ αυτούς πράγματα; Αν μιλήσουμε με κάποιον θα μας απαντήσει πως ενδεχομένως να το χρειαστεί κάπου ή θέλει να το αναπαλαιώσει για να το πουλήσει ή θέλει να το έχει απλά γιατί του άρεσε και ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία του. Σπανίως θα βγάλουμε λογικό συμπέρασμα από μια πιθανή τέτοια συζήτηση αλλά μπορούμε να αντιληφθούμε ότι κάτι δεν πάει καλά.

Οι άνθρωποι που συλλέγουν πολλά αντικείμενα αδυνατούν να αποχωριστούν κάποια, ακόμα κι όταν αντιλαμβάνονται, με τη λογική, πως τους είναι άχρηστα. Η αντικειμενική αξία των πραγμάτων αυτών καμία σημασία δεν έχει για κείνους. Και πολλές φορές ο χώρος που ζουν γεμίζει με τόσα πολλά τσουμπλέκια που η διαβίωση μέσα στο ίδιο τους το σπίτι γίνεται προβληματική και δύσκολη.

Η διαταραχή παραρσυσσώρευσης είναι ουσιαστικά ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας κι ανήκει στο ψυχαναγκαστικό φάσμα. Με βάση τις έρευνες των τελευταίων χρόνων κι οι οποίες είναι η αιτία που η διαταραχή παρασυσσώρευσης κατανοήθηκε καλύτερα έτσι ώστε να αντιμετωπίζεται ορθότερα, τέσσερις είναι οι παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν κάποιο άτομο σε τέτοια συμπεριφορά. Το πόσο ευάλωτος είναι, το πόσο προσαρμοστικός στις αλλαγές, το νόημα που δίνει στα αντικείμενα αλλά και τα συναισθήματα που νιώθει κατά την απόκτηση αγαθών. Αυτά τα τέσσερα καθορίζουν το πόσο μία τέτοια συνήθεια κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες μπορεί να εγκατασταθεί στη ζωή κάποιου.

Όσο, λοιπόν, μένουμε στο τρυφερό κομμάτι του δεσίματος με αντικείμενα που μας θυμίζουν ανθρώπους, μέρη και στιγμές, βρισκόμαστε στην απολύτως συναισθηματική πλευρά μιας παλιάς φιλίας ή και σχέσης. Καλό είναι να συσσωρεύουμε ευτυχισμένες αναμνήσεις κι απολύτως υγιές. Πρέπει μόνο να προσέξουμε να μη μάθουμε να ζούμε μόνο με αυτές. Γιατί κάτι τέτοιο, πιθανόν, να συμβαίνει (σε μεγαλύτερη κλίμακα φυσικά) με τους ανθρώπους εκείνους που η απόκτηση κι η κατοχή πραγμάτων μοιάζει η μοναδική ικανοποίηση που μπορεί να έχουν. Ανθρώπους θέλουμε δίπλα μας κι όχι πράγματα. Αλλιώς οι, αναγκαστικοί, διέξοδοι της μοναξιάς θα επιφέρουν προβλήματα σε ‘μας κι όχι μόνο.