Υπερθυμησία: να θες να ξεχάσεις και να μην μπορείς

Ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος για να επιβιώνει. Για την ακρίβεια όλη του η ζωή είναι ένας διαρκής αγώνας για επιβίωση. Όχι από εκείνη που θέλουν τα ριάλιτι να μας δείξουν, σαν την πιο σκληρή και απαιτητική, η οποία έχει λίγη εώς καθόλου σημασία στην εξέλιξη της προσωπικότητάς μας -τελικά- αλλά από την άλλη επιβίωση εκείνη που εμπεριέχει εμπειρίες και καθημερινό αγώνα έτσι ώστε να γίνουν τα παθήματα μαθήματα και με κάθε ένα από αυτά να προχωράμε παρακάτω λίγο σοφότεροι, λίγο πιο δυνατοί.

Μεγάλο όπλο το παρελθόν όταν μπορείς να το εκμεταλλευτείς χωρίς να σε κρατάει πίσω. Όταν μπορείς να πάρεις ό,τι σου έδωσε για να το χρησιμοποιήσεις λίγο παρακάτω χωρίς να χρειαστεί να ανασύρεις από τη μνήμη σου θύμησες που καθόλου ευχάριστες δεν είναι. Παίξανε τον ρόλο τους όμως κι αυτές και τώρα είσαι σε θέση να πας μπροστά έχοντας κρατήσει μόνο όσα δε σε κάνουν να βιώνεις ξανά και ξανά άσχημα συναισθήματα. Λέμε ότι μαθαίνουμε, στο τέλος, να κρατάμε μόνο τα θετικά αλλά αυτό συμβαίνει όταν το ένστικτο της επιβίωσης λειτουργεί αυτόματα σαν ασπίδα προστατεύοντάς μας από αρνητικές μνήμες.

Τι συμβαίνει όμως όταν οι μνήμες αναδύονται αυτόματα χωρίς προσπάθεια απλά και μόνο με τη θέαση ενός αντικειμένου το οποίο έχει συνδυαστεί με κάποιο γεγονός και ανακαλούνται αυτόματα τα γεγονότα καλά ή άσχημα; Γιατί κάποιοι άνθρωποι δεν μπορούν να ελέγξουν αυτά τα flashback και βρίσκονται παγιδευμένοι μέσα σε αναμνήσεις όπου το μυαλό είναι σα να ζει μέσα σε μια βιντεοκασέτα όπου παίζει σε επανάληψη σκηνές από το παρελθόν και μας αναγκάζει να βιώνουμε ξανά και ξανά τα ίδια συναισθήματα σε όποια ηλικία κι αν λάμβαναν χώρα αυτά; Μοιάζει σαν τη μέρα της μαρμότας αλλά χωρίς να είναι η μέρα της μαρμότας αφού τίποτα δεν μπορεί να καθορίζει πότε θα συμβεί αυτό.

Η Υπερθυμησία (Hyperthymesia) είναι σχετικά μια πρόσφατη ανακάλυψη -όπου οι μελέτες και οι έρευνες είναι ακόμη σε εξέλιξη- και δηλώνει την ιδιαίτερη ικανότητα κάποιων ανθρώπων να μπορούν να ανακαλούν, σχεδόν, κάθε γεγονός της ζωής του με πάρα πολλές λεπτομέρειες και από αρκετά μικρή ηλικία. Βασίζεται στην ικανότητα του εγκεφάλου να επεξεργάζεται τη μνήμη και έχουν αρχίσει να τη συνδέουν με την αμυγδαλή που είναι υπεύθυνη για τη μνήμη και τη λήψη αποφάσεων. Οι υπερθυμικοί έχουν εξαιρετικά μεγάλη ικανότητα αυτοβιογραφικής μνήμης (highly superior autobiographical memory) και μπορούν να ανακαλέσουν πάρα πολλές λεπτομέρειες για γεγονότα τα οποία έχουν ζήσει

Και αυτό είναι και το μαρτύριό τους τις περισσότερες φορές. Βρίσκονται διαρκώς σε μια κατάσταση όπου βιώνουν ξανά και ξανά τα ίδια συναισθήματα χωρίς να το θέλουν ή να το προκαλούν. Και το παράδοξο της όλης υπόθεσης είναι πως τα βιώνουν ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που τα έζησαν ανάλογα με την ηλικία. Αν δηλαδή στη θέα ενός ηλεκτρικού σίδερου αναδυθεί η μνήμη κάποιου επίπονου καψίματος που τους συνέβη είκοσι χρόνια πριν θα νιώσουν ακριβώς τον ίδιο πόνο σα να συμβαίνει εκείνη τη στιγμή που το θυμήθηκαν.

Συμφωνούμε όλοι ότι υπάρχουν πράγματα που όχι μόνο δε θέλουμε να τα θυμόμαστε αλλά, επιπλέον, κάνουμε και προσπάθειες να τα διαγράψουμε από τον σκληρό μας δίσκο για τους δικούς του λόγους ο καθένας. Πόσο δύσκολο είναι, λοιπόν, να μην έχεις αυτή την ικανότητα της διαγραφής και να είσαι, σχεδόν, καταραμένος όταν βιώνεις ξανά και ξανά το ίδιο βίωμα; Δεν είναι κάτι που το θέλουν και σαφώς δεν το προκαλούν οι ίδιοι. Προσπαθούν να απαλλαγούν πετώντας κάποια αντικείμενα που τους το προκαλούν αλλά τι γίνεται όταν έχει να κάνει με ανθρώπους; Πόσο εύκολο είναι να συγχωρήσεις κάποιον χωρίς να του χτυπάς ξανά και ξανά τα ίδια αφού και μόνο στην θέασή του θυμάσαι και πονάς; Πόσο εύκολο είναι για εκείνον τον άνθρωπο που ακούει από εσένα να επαναλαμβάνεις συνέχεια που και πόσο έφταιξε ενώ υποτίθεται το λύσατε, το αφήσατε και προχωράτε παρακάτω;

Δύσκολα αντιλαμβάνεται κάποιος πως είναι υπερθυμικός. Ακόμη δυσκολότερα το αντιμετωπίζει και στην καλύτερη των περιπτώσεων δε θα τον περνάνε για παρανοϊκό κάθε φορά που θα περιγράφει μια σκηνή που συνέβη άπειρα χρόνια πίσω χωρίς να θίξει κάποιον άλλον. Γιατί εδώ που τα λέμε αν κάποιος έρθει και σας αναφέρει κάτι που κάνατε πριν ένα χρόνο και σας αναλύσει πότε έγινε και πώς αντιδράσατε το φυσιολογικό είναι να σκεφτείτε πόσο καιρό σας το κρατούσε μανιάτικο και πόσα έχετε πληρώσει γι’ αυτό που έγινε τότε. Οπότε θα ανοίξει ένας νέος κύκλος αναμνήσεων και δε θα βρεθεί η άκρη του νήματος ποτέ.

Δύσκολη η επιβίωση και ακόμη δυσκολότερη μια κατάσταση στην οποία βρίσκεται κάποιος και ουσιαστικά δεν έχει ιδέα ότι του συμβαίνει. Όπως όλα τα δύσκολα θέλει προσπάθεια, κόπο και κατανόηση ένθεν και ένθεν. Και αν ένας υπερθυμικός σας τσιτώσει κάντε ένα βήμα πίσω και βάλτε τον εαυτό σας στη θέση του.  Μόνο έτσι μικραίνουν οι αποστάσεις και γεμίζουν τα κενά.