Γάμος 15χρονης με 90χρονο, βιασμός 8χρονης την πρώτη νύχτα του γάμου της ενώ η μητέρα του γαμπρού την κρατούσε για να μη φύγει, θάνατος 8χρονης από εσωτερική αιμορραγία έπειτα από βιασμό από το 40χρονο άντρα της, 12χρονο κορίτσι πέθανε καθώς έφερνε στον κόσμο το πρώτο της παιδί. Όχι, δυστυχώς δεν είναι σενάρια επιστημονικής φαντασίας κάποιου σχιζοφρενούς σεναριογράφου. Είναι ένα ελάχιστο δείγμα απ’ τα χιλιάδες γεγονότα που συμβαίνουν σε συνανθρώπους μας, καθώς σε αρκετές χώρες οι γάμοι ανήλικων κοριτσιών με μεγαλύτερους άντρες είναι διαδεδομένη πρακτική.
Σε φυλές της Αφρικής για να καλυφθούν οι οικονομικές ανάγκες της οικογένειας, δίνουν τα μικρά κορίτσια σε ενήλικους άντρες έναντι χρηματικού ποσού. Όσο πιο μικρό είναι το κορίτσι, τόσο πιο μεγάλο το ποσό. Γάμοι ανήλικων κοριτσιών πραγματοποιούνται και στην Ινδία, στο Πακιστάν, στο Μπαγκλαντές και γενικότερα στην Ασία και τη Λατινική Αμερική.
Πέρα από το βιοποριστικό που είναι ο βασικός λόγος καθώς οι οικογένειες αδυνατούν να συντηρήσουν τα παιδιά τους, η πρακτική αυτή συνδέεται με την πεποίθηση για την αγνότητα της γυναίκας και τα υψηλότερα ποσοστά παραγωγικότητας όταν είναι νεότερη.
Παρ’ όλο που σε κάποιες περιοχές υπάρχουν νόμοι που απαγορεύουν το γάμο πριν την ενηλικίωση, οι άνθρωποι εκεί ακολουθούν τις παραδόσεις που θέλουν τα κορίτσια να παντρεύονται σε πολύ νεαρή ηλικία. Το ίδιο συμβαίνει και στην Υεμένη. Το κράτος έχει ορίσει τα δεκαπέντε χρόνια ως την κατώτερη ηλικία γάμου, ωστόσο πολλές φυλές παντρεύουν τα κορίτσια τους ακόμη και απ’ τα οκτώ τους χρόνια.
Πολλά από αυτά τα κορίτσια δε γνωρίζουν καν την έννοια του γάμου. Καλούνται να κρατήσουν ένα σπίτι μόνες κάνοντας δουλειές και φέροντας στον κόσμο παιδιά, ενώ το σώμα τους δεν είναι έτοιμο κι ικανό να τ’ αντέξει όλα αυτά. Οι συνέπειες είναι ποικίλες.
Πολλά από αυτά πεθαίνουν λόγω προβλημάτων που προκαλούνται απ’ τους βιασμούς και την κακοποίηση. Όσα επιζούν, δε μορφώνονται ποτέ, δεν εργάζονται και κουβαλάνε εφ’ όρου ζωής τα ψυχικά τραύματα όλης αυτής της απανθρωπιάς, με υψηλά ποσοστά κινδύνου να εμφανίσουν κατάθλιψη, διπολική διαταραχή, άγχος και πιθανότητες να κολλήσουν τον ιό HIV.
Αρκετά μωρά που γεννιούνται απ’ αυτούς τους γάμους έχουν χαμηλό βάρος, αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα κι υψηλό κίνδυνο υποσιτισμού. Αυτά φυσικά έχουν αντίκτυπο και στις κοινωνίες. Η φτώχεια διαιωνίζεται, δεν επιτυγχάνεται πρόοδος κι απειλείται η σταθερότητα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα κοριτσιού που γλίτωσε απ’ τον επικείμενο γάμο της λόγω της δημοσιότητας που πήρε η περίπτωσή της είναι αυτό της Nadal Al-Ahdal απ’ την Υεμένη. Το έσκασε απ’ το σπίτι της και κατέφυγε στο θείο της για βοήθεια. Σε βίντεο που ανέβηκε στο διαδίκτυο κι έκανε το γύρο του κόσμου, το 11χρονο κορίτσι έγινε η φωνή όλων των ανηλίκων που εξαναγκάζονται σε γάμο.
Κατήγγειλε αυτήν την πρακτική χρησιμοποιώντας λόγια που δεν περιμένεις ν’ ακούσεις από ένα παιδί. «Σκοτώνουν τα όνειρά μας, σκοτώνουν ό,τι έχουμε μέσα μας. Αυτό είναι εγκληματικό, απλά εγκληματικό». Μάλιστα, δήλωσε πως προτιμά ν’ αυτοκτονήσει παρά να παντρευτεί. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις κοριτσιών που αυτοκτόνησαν είτε γιατί δεν ήθελαν να παντρευτούν είτε γιατί οι άντρες τους τις βίαζαν και τις κακοποιούσαν. Δυστυχώς όμως, η Nadal Al-Ahdal ήταν απλά μια απ’ τις ελάχιστες εξαιρέσεις που κατάφεραν να αποφύγουν το γάμο.
Δε μιλάμε για σκληρότητα. Ακόμα κι η λέξη απανθρωπιά είναι λίγη. Αυτό το πράγμα είναι αδιανόητο. Δεν υπάρχουν λέξεις να μπορούν να μεταδώσουν τέτοια φρίκη. Δεν έχει να κάνει ούτε με τον 21ο αιώνα τον οποίο διανύουμε ούτε με τις προηγμένες κοινωνίες που υποτίθεται ζούμε οι πιο τυχεροί από εμάς, ούτε με τίποτα.
Τέτοια φαινόμενα δε θα έπρεπε να έχουν υπάρξει ούτε πριν, ούτε τώρα, ούτε στον αιώνα τον άπαντα. Ο άνθρωπος είναι πάντα άνθρωπος, παντός καιρού και τόπου. Το δικαίωμά του να χαρεί την παιδική του ηλικία, να ζήσει με αξιοπρέπεια, να είναι κύριος της ζωής και του σώματός του, θα έπρεπε να είναι αυτονόητα, όσο αυτονόητη είναι κι η αναπνοή ή ο χτύπος της καρδιάς.
Καλές οι παραδόσεις, είναι η ταυτότητά μας και η συνέχειά μας. Μας ξεχωρίζουν και μας ενώνουν με τους προγόνους και τους απογόνους μας. Αλλά οτιδήποτε ουσιαστικά ακυρώνει την ανθρώπινη υπόσταση, στερώντας την ελευθερία κι εξευτελίζοντάς την, είναι απαράδεκτο να υφίσταται και να συνεχίζεται.
Κινήσεις έγιναν και γίνονται για την εξάλειψη αυτού του φαινομένου. Αλλά ακόμα στο ζήτημα δεν έχει δοθεί η προσοχή που του αρμόζει, καθώς οι παραδόσεις αυτές είναι βαθιά ριζωμένες στις κουλτούρες των λαών. Απαιτεί μεγαλύτερη κι ισχυρότερη κινητοποίηση. Να ενημερωθεί ο κόσμος, να μορφωθούν οι λαοί.
Η εκπαίδευση είναι μεγάλο όπλο. Το πιο σημαντικό όμως, μέσα από την εκπαίδευση, είναι να γίνουμε περισσότερο άνθρωποι. Να καλλιεργήσουμε βασικές αξίες. Όχι μόνο οι φυλές που έχουν αυτά τα έθιμα, αλλά κι όλοι οι υπόλοιποι. Επειδή στη δική μας κοινωνία μπορεί να μη συμβαίνουν τέτοια φαινόμενα, δε σημαίνει ότι αδιαφορούμε για τους άλλους.
Αυτά τα κορίτσια θα μπορούσα να ήταν γονείς μας, αδέρφια μας, φίλες μας, οι γείτονές μας. Όπως και να ‘χει όμως είναι παιδιά, όπως τα παιδιά που κάποτε υπήρξαμε και τα παιδιά που φέρνουμε στον κόσμο. Είμαστε όλοι κάτοικοι αυτού του κόσμου και πρέπει να κάνουμε τα αδύνατα, δυνατά να έχουμε άπαντες τη ζωή που μας αξίζει, αυτή που δε θα μας σκοτώνει κανείς τα όνειρα και την ψυχή μας.
Επιμέλεια Κειμένου Στέλλας Φρασιόλα: Πωλίνα Πανέρη
Συντάκτης: Στέλλα Φρασιόλα
