Υπαρξιακή κρισάρα δεν είναι μόνο αυτή των 40

Όλοι όταν ακούμε τη γνωστή φράση «κρίση ηλικίας» το μυαλό μας αμέσως πηγαίνει σε άτομα που διανύουν την τέταρτη ή πέμπτη δεκαετία της ζωής τους. Η αλήθεια είναι πως αυτή είναι μια ηλικία που ο άνθρωπος αναθεωρεί κάποια πράγματα, αλλάζει συμπεριφορά, τρόπο σκέψης και προτεραιότητες. Όμως η κρίση ηλικίας, ή αλλιώς μια υπαρξιακή κρίση, δε συμβαίνει μόνο μετά τα 40 έτη.

«Συμβαίνει και στις καλύτερες οικογένειες» και συχνά συνδέεται με αλλαγές που χρειαζόμαστε ή που κάνουμε στη ζωή μας και μας επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό. Στην ψυχολογία και στην ψυχοθεραπεία, ο όρος «υπαρξιακή κρίση» αναφέρεται σε μια μορφή εσωτερικής σύγκρουσης κατά την οποία η ζωή μας στερείται νοήματος, σκοπού και συνοδεύεται από άγχος, απόγνωση, ακόμη και κατάθλιψη. Η εσωτερική φύση αυτής της σύγκρουσης διαφοροποιεί τις υπαρξιακές κρίσεις από άλλους τύπους κρίσεων, οι οποίοι οφείλονται σε εξωτερικούς παράγοντες, κοινωνικούς ή οικονομικούς.

Οι ερευνητές έχουν ανακαλύψει υπαρξιακές κρίσεις που ανήκουν σε διαφορετικούς τύπους. Αν και δεν υπάρχει μέχρι σήμερα συμφωνία για τον αριθμό και τη συχνότητά τους, σε γενικές γραμμές έχουν κατηγοριοποιηθεί ως εξής:

– Πρώιμη εφηβική κρίση

– Κρίση δευτεροετούς φοίτησης

– Κρίση ενηλίκων

– Κρίση μέσης ηλικίας

– Κρίση της μεταγενέστερης ζωής

Αυτοί οι διαφορετικοί τύποι κρίσεων, μπορούν να επηρεάσουν ο ένας τον άλλο ποικιλοτρόπως. Υπάρχει πιθανότητα, εάν δεν γίνει σωστή διαχείριση μιας κρίσης, οι μεταγενέστερες να προκαλέσουν πρόσθετες δυσκολίες στους παθόντες. Ακόμη όμως κι αν μια προηγούμενη κρίση επιλυθεί, δεν εξασφαλίζεται απαραίτητα και η επίλυση όσων ακολουθήσουν.

Η διάρκεια μιας υπαρξιακής κρίσης μπορεί να κυμαίνεται από μια μέρα έως πολλούς μήνες και εξαρτάται από το άτομο, την ηλικία του και το πώς διαχειρίζεται τα απρόοπτα της ζωής ή τη μετάβαση από το ένα ηλικιακό στάδιο στο άλλο. Τα συμπτώματα που παρουσιάζουν τα άτομα που βιώνουν μια υπαρξιακή κρίση, μπορεί να περιλαμβάνουν άγχος, υπερβολική ανησυχία, έλλειψη κινήτρου, παραίτηση, απομόνωση, μοναξιά ή κατάθλιψη.

Η υπαρξιακή κρίση εμφανίζεται συνήθως στην περίπτωση απώλειας αγαπημένου προσώπου, σε αλλαγή επαγγελματικού προσανατολισμού, σε διάγνωση μιας απειλητικής για τη ζωή ασθένειας, σε μια τραυματική εμπειρία, σε έναν γάμο, σε διαζύγιο, στην απόκτηση παιδιών ή σε μια κοινωνική αναταραχή. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από κατάθλιψη, άγχος, οριακή διαταραχή προσωπικότητας ή ΟCD, είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε υπαρξιακές κρίσεις.

Οι σκέψεις που μπορεί να ταλαιπωρούν όσους τις βιώνουν, συνήθως αφορούν την αμφισβήτηση του εαυτού, την ανησυχία εάν θα ανταπεξέλθουν στην καθημερινότητά τους, εάν έχουν λάβει τις σωστές αποφάσεις στη ζωή τους, αν υπάρχει νόημα σε όσα ζουν ή αν όλα τελικά είναι μάταια εφόσον το τέλος μας είναι αναπόφευκτο. Πώς λοιπόν επιλύουμε μια υπαρξιακή κρίση εάν προκύψει;

Στην περίπτωση που το διαχειριστούμε μόνοι μας, μπορούμε να εκλογικεύσουμε τις αρνητικές μας σκέψεις και να μην τους προσδίδουμε τόσο μεγάλη αξία. Κανείς δε μας υποσχέθηκε μια παραδεισένια ζωή, γιατί απλούστατα δεν υφίσταται. Ούτε θα ζήσουμε αιώνια. Άρα, το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να αποδεχτούμε την τραγικότητα της ζωής και τη θνητότητά μας και να εστιάσουμε στο πλεονέκτημα πως είμαστε και σήμερα ζωντανοί και πρόθυμοι να τιμήσουμε το θείο δώρο της ύπαρξης που μας δόθηκε, χρησιμοποιώντας τα δεδομένα που έχουμε.

Επίσης, το να αναπτύξουμε έναν νέο τρόπο σκέψης, που θα μας οδηγήσει σε μια ζωή γεμάτη νόημα και σκοπό, είναι ζωτικής σημασίας και αυτό μπορούμε να το καταφέρουμε με τους εξής τρόπους:

– Διαβάζοντας βιβλία

– Αναζητώντας πνευματική καθοδήγηση

– Αναγνωρίζοντας, καταγράφοντας και αντιμετωπίζοντας τους προβληματισμούς, τις αγωνίες, τις φοβίες μας αλλά και όλα όσα θετικά μας συμβαίνουν

– Επιδιώκοντας τη συναναστροφή με ανθρώπους αισιόδοξους που νοιάζονται πραγματικά για εμάς και για τους οποίους νιώθουμε ευγνωμοσύνη

– Διατηρώντας τον εαυτό μας απασχολημένο με δημιουργικές δραστηριότητες

– Καλλιεργώντας τον ενθουσιασμό ακόμα και για τα πιο απλά πράγματα, που είναι τελικά και τα σημαντικότερα. Επιλέγοντας τη χαρά και ανακαλύπτοντας την ομορφιά στο καθετί

– Επιδιώκοντας την επαφή μας με τη φύση

– Φροντίζοντας τον εαυτό μας, κάνοντας διαλογισμό, γυμναστική, υγιεινή διατροφή, μαθαίνοντας τεχνικές χαλάρωσης και αναπνοές, κάνοντας ψυχοθεραπεία

– Επενδύοντας στο μέλλον και αφήνοντας πίσω το παρελθόν, υποστηρίζοντας την εφ’ όρου ζωής ανάπτυξη και εξέλιξη

Μια κρίση είναι ικανή να μας ισοπεδώσει σαν προσωπικότητες, όμως το αισιόδοξο σενάριο είναι πως μπορεί και να μας δυναμώσει και να μας κάνει καλύτερους, να μας ωριμάσει. Να μας δώσει, δηλαδή, την ευκαιρία να κάνουμε απολογισμό της πορείας μας και να χρησιμοποιήσουμε τις εμπειρίες, τις γνώσεις και τις δεξιότητες που αναπτύξαμε προς όφελός μας για το μέλλον. Τι κι αν δεν ήρθαν όλα όπως τα είχαμε σχεδιάσει; Δεν έχει νόημα η προσκόλληση στο παρελθόν, καθώς εκείνο μπορεί πλέον μόνο να διδάξει και να παραδειγματίσει και τίποτα παραπάνω.

Μόνο χαρά και αυτοπεποίθηση μπορεί να μας γεμίσει η μέχρι σήμερα πορεία μας, γιατί υπερπηδήσ@με όλα τα εμπόδια και αποδείξαμε στον εαυτό μας πως οι δύσκολες στιγμές μάς έκαναν πιο ανθεκτικούς και έχουν παρέλθει. Και σε αυτή τη διαπίστωση, δε χωράνε φοβίες, άγχη, λιποψυχίες και παραιτήσεις. Ακόμη κι αν η ζωή είναι γεμάτη απρόοπτα που μας βρίσκουν απροετοίμαστους, έχουν κι αυτά τη γλύκα τους και αξίζει να τα ζούμε, για να οδεύσουμε προς την προσωπική μας μεταμόρφωση και πληρότητα.