Άκουσα πρόσφατα κάπου ότι η δημιουργικότητα απαιτεί το θάρρος να απαρνηθείς όλες σου τις βεβαιότητες. Λειτουργεί όμως αυτό και αντίστροφα; Είναι δηλαδή ένδειξη δημιουργικότητας για ένα άτομο να έχει την «τύχη» να μεγαλώσει μες στην αβεβαιότητα και την απόρριψη;
Αναφέρομαι σε εκείνα τα άτομα που για τις οικογένειές τους θεωρούνται συνήθως προβληματικά ή «μαύρα πρόβατα» και γίνονται συχνά το θέμα συζήτησης των συγγενών τους με ανησυχία κι ίσως και λίγη ντροπή. Είναι εκείνα τα παιδιά που οι βαθμοί τους δεν είναι τόσο καλοί όσο εκείνοι του αδερφού ή της αδερφής τους, που είναι αντιδραστικά, αντισυμβατικά, που ζουν την εφηβεία τους στα άκρα και βιώνουν την απόρριψη από νωρίς, αφού οι γονείς τους δεν βλέπουν σε αυτά ό,τι οι ίδιοι θα ήθελαν. Είναι εκείνα τα παιδιά που ζουν στο περιθώριο και μεγαλώνουν με διαφορετικά ερεθίσματα και ανάγκες, πρότυπα και συνήθειες. Είναι το παιδί που ίσως κάποτε κορόιδευες στο σχολείο για τα μαλλιά του ή το ντύσιμό του, ακόμη και για τις ασχολίες του.
Το παιδί που ονομάζω «μαύρο πρόβατο» είναι συνήθως εκείνο που επαναστατεί, διαφωνεί, συγκρούεται και δημιουργεί «προβλήματα» στην οικογένεια, εντός ή εκτός εισαγωγικών, κι αυτό συμβαίνει επειδή αντιτίθεται στις προσδοκίες των γονιών. Αν ταυτίζεσαι με αυτόν τον οικογενειακό ρόλο, είναι πολύ πιθανό να έχεις πολλές ηγετικές ικανότητες. Ειδικά αν η βάση της διαφωνίας είναι μια ειλικρινής, ισχυρή, διαφορετική «φωνή» που έχεις αναπτύξει, αυτό δηλώνει εναλλακτική κι αντισυμβατική σκέψη, ενάντια στο καθιερωμένο Επίσης, ξέρεις να λες όχι και να θέτεις τα όριά σου. Αν απλώς αντιδράς, αφήνεις εξωτερικούς παράγοντες και όχι τη δική σου φωνή να επηρεάζει τις αποφάσεις σου, κι αυτό μάλλον σημαίνει το αντίθετο.
Θα τους χαρακτήριζα πνεύματα φευγάτα, αδάμαστα, που αρνούνται να μπουν στο καλούπι του καλού παιδιού. Δεν είναι αυτομάτως πιο ενδιαφέρουσες προσωπικότητες και πιθανότατα πιο ταλαντούχες; Έχουν άστρο. Ξεχωρίζουν. Μακριά από μικροαστικές αντιλήψεις και συντηρητικά ήθη.
Αναπόφευκτα, με μεγαλύτερη ή μικρότερη επιτυχία, δημιουργούν, επειδή αισθάνονται την ανάγκη να εκφράσουν αυτή τη διαφορετική άποψη, τη διαφορετική ματιά τους για τα πάντα. Η σκέψη μεταφράζεται σε τέχνη! Οι συνθήκες τους κάνουν πιο αληθινούς. Ζωγραφίζουν, τραγουδάνε και συνθέτουν κομμάτια και το κάνουν και μαθαίνουν να το αγαπάνε. Γιατί είναι κομμάτι του εαυτού τους, αντιπροσωπεύει τη ζωή τους. Κερδίζουν ακολούθους, γιατί θέλουν κι άλλοι να δουν τον κόσμο φιλτραρισμένο μέσα από τις αισθήσεις τους.
Δε φοβούνται την απόρριψη γιατί την έχουν βιώσει από νωρίς. Η τέχνη που παράγουν είναι αληθινή, αναφέρεται σε συναισθήματα και σκέψεις. Δε δημιουργούν κάτι γιατί το ζητάει η μάζα και δεν μετατρέπουν το έργο τους σε αναλώσιμο προϊόν, παρά μόνο αν έχουν την τύχη ή την ατυχία να βιοπορίζονται απ’ αυτό.
Δυστυχώς, η κοινωνία μας έχει έναν άγραφο νόμο που λέει ότι αν είσαι διαφορετικός, αυτόματα δεν είσαι αποδεκτός. Και ισχύει! Γιατί όταν θα δεις τον μουσικό στο δρόμο να ερμηνεύει το δικό του κομμάτι θα τον σνομπάρεις και θα φύγεις, ενώ αν έβλεπες τον ίδιο άνθρωπο στη τηλεόραση θα τον θαύμαζες, θα ήταν ο αγαπημένος σου τραγουδιστής ή ακόμα και το πρότυπό σου! Την επόμενη φορά που θα τον πετύχεις, άκουσέ τον πιο προσεκτικά, ίσως και να εκφράζει με λόγια όσα φοβάσαι ίσως και να σκεφτείς!
Κι αυτό είναι το μυστικό της επιτυχίας τους: η αγάπη και η αλήθεια για τον κόσμο τους, δηλαδή την τέχνη τους. Οι περισσότεροι από εμάς το καταλαβαίνουμε –αργά η γρήγορα, ανάλογα με το πόσο στενόμυαλοι είμαστε– και τους εκτιμούμε, τους θαυμάζουμε, τους απογειώνουμε! Τους δίνουμε αυτό ακριβώς που αξίζουν, γιατί ζουν για να εμπλουτίζουν τον κόσμο, και αυτό από μόνο του είναι τουλάχιστον άξιο σεβασμού, αν όχι απαραίτητο και πηγή έμπνευσης, χαλάρωσης και έκφρασης για τον υπόλοιπο κόσμο.
Συντάκτης: Παναγιώτης Βακουφτσής
