Η ευφυία είναι χάρισμα. Η οξυδέρκεια είναι προσόν. Οι πολλαπλασιασμένες τεχνικές και αισθητικές αντιλήψεις είναι ταλέντο, ένα ταλέντο που μπορεί να σε πάει μπροστά στη ζωή, να σου προσφέρει ένα σημαντικό πλεονέκτημα, που θα σε ξεχωρίσει από τη μάζα. Και εδώ, το εξής ερώτημα γεννάται: τι σημαίνει και τι συνεπάγεται αυτό το «μπροστά στη ζωή», στο οποίο μπορεί να οδηγήσει έναν άνθρωπο η ευφυία του, τι είναι στην πραγματικότητα αυτό που τον ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους; Αναμφίβολα, πρόκειται για ένα δώρο, που μπορεί να σου παρέχει πληθώρα προνομίων, σε επαγγελματικό αλλά και κοινωνικό ή προσωπικό επίπεδο. Το να έχεις τη δυνατότητα να αντιλαμβάνεσαι στοιχεία και ενδείξεις, οποιασδήποτε φύσεως, τα οποία για τους τριγύρω σου παραμένουν κρυμμένα στις σκιές, σου δίνει τη δυνατότητα να αποκτήσεις ένα σημαντικό προβάδισμα, να προλάβεις καταστάσεις, να εξετάσεις πιθανότητες, να διαμεσολαβήσεις ανάμεσα στην παρούσα στιγμή και την επικείμενη καταστροφή. Σε καθιστά έτοιμο. Έτοιμο να υπολογίσεις την κάθε σου πράξη και απόφαση, έτοιμο να τη δικαιολογήσεις και να την υποστηρίξεις συνάμα. Μα μερικές φορές, σε καθιστά και απρόσιτο και παγωμένο, ενώ άλλες σου δένει τα χέρια.
Η λαμπρή και υπερμεγέθης ευφυία τείνει να αντιμετωπίζεται ως ένα καθαρά θετικό προσόν, λόγω των προαναφερόμενων δυνατοτήτων που προσφέρει. Όλα αυτά ακούγονται πολύ όμορφα, μπορούν ακόμα και να παρουσιαστούν σαν ένα προτέρημα τέτοιου βάθους και πλάτους, που να καταλήγει να φαντάζει σχεδόν άδικο! Όμως η εξυπνάδα μπορεί να είναι παγίδα, καθώς ο άνθρωπος που τη διαθέτει μπορεί να δικαιολογήσει και να υποστηρίξει την κάθε άποψη και πράξη. Και όπως κάθε αυγή σημάνει την έναρξη μίας καινούργιας δύσης, έτσι και το χάραγμα μίας τέτοιας ευφυίας, που μπορεί να απλώσει τις αχτίδες της και να καλύψει ολόκληρη την επικράτεια της διάνοιας ενός ατόμου, σημάνει και το τέλος ενός κομματιού λιτότητας και απλότητας της ζωής, που αποτελούσε βασικό πυλώνα της σύζευξης της καθημερινότητάς του με την ευτυχία.
Δεν μπορούμε να αρνηθούμε τη θετική πλευρά, η οποία δεν είναι μοναχή της, αλλά μάλλον αποτελείται από ένα εύρος διακριτών δεξιοτεχνιών του μυαλού του ευφυή ανθρώπου, που σε συνδυασμό τον οδηγούν σε ένα μονοπάτι κατανόησης και αφουγκρασμού των «συχνοτήτων», που κάθε άλλο παρά φανερές είναι. Εξετάζοντας, όμως, το κάθε σκαλοπάτι της διαδικασίας, την οποία ακολουθεί ένα αναλυτικό μυαλό για να φτάσει στο εκάστοτε πόρισμα, ανακαλύπτουμε ακριβώς αυτό: μια γερή δόση αναλυτικότητας, που αγγίζει τα όρια του υπέρμετρου. Η υπερανάλυση, όπως και κάθε άλλου είδους «υπέρ-», μας οδηγεί σε ένα άκρο, το οποίο από μόνο του, επιδεικνύει την έλλειψη ισορροπίας. Η έλλειψη αυτή, αναφέρεται στην ένδεια της απλής αποδοχής και απόλαυσης· ο πλούτος στοιχισμένων ερωτημάτων και απαντήσεων, που διαδέχονται το ένα το άλλο ακατάπαυστα, οδηγούν στην απουσία της πολυπόθητης σιγής εντός του εγκεφάλου.
Αλλεπάλληλες φωνές, φωνές που αναζητούν, αποζητούν, αναλύουν και αποδεικνύουν, φωνές που φαίνεται να μην ηρεμούν και ούτε να σιωπούν ποτέ, φωνές που οδηγούν πάντοτε στην ανακάλυψη μίας ακόμη απορίας, μίας ακόμη ασάφειας, ενός ακόμα θέματος δηλαδή που χαίρει υπερανάλυσης. Και δυστυχώς, όλες αυτές οι φωνές, όλη η γκάμα των διαφορετικών οπτικών γωνιών και αποδείξεων του αξιώματος της κάθε σκέψης, είναι όλες διαφορετικές οδοί που ανήκουν στο ίδιο άτομο, τόσο συμπλεγμένες και συγκεχυμένες στην τελική τους μορφή, που μπορούν να παρομοιαστούν μονάχα με λαβύρινθο. Ένα λαβύρινθο του οποίου ο έξυπνος άνθρωπος οφείλει να βρει την έξοδο, ακολουθώντας όμως κατά την πορεία του, κάθε πιθανή διαδρομή. Μια διαδικασία κουραστική, που αγγίζει τα όρια του δυσάρεστου, καταδικάζοντας τους ακολούθους της με συχνότητα που τρομάζει, σε μη υποφερτά επίπεδα επίκρισης, είτε του εαυτού, είτε των άλλων.
Σκέψεις πάνω σε σκέψεις, ανάλυση πάνω στην ανάλυση. Είναι άραγε αυτά τα κλειδιά που ανοίγουν τις πόρτες της ευτυχίας; Θα μπορούσαμε να το υπεραναλύσουμε και αυτό, όμως έχουμε καταστήσει σαφές πως κάτι τέτοιο θα ήταν μάλλον οξύμωρο και θα αποδεικνυόταν άκαρπο. Ας επιστρέψουμε στη λιτότητα, συνεπώς. Ποιες είναι οι στιγμές που ένιωσε ο καθένας από εμάς, το αίσθημα της ευτυχίας να τον αγκαλιάζει; Η απάντηση είναι εύκολη και βγαίνει φυσικά, αβίαστα. Δεν απαιτεί σκέψη, ούτε ζυγοστάθμιση, δεν υπάρχει λόγος να την αναζητήσει κανείς και να την προσομοιώσει εντός του μυαλού του, αντικρίζοντάς την από την κάθε της πλευρά. Οι στιγμές ευτυχίας είναι εκεί πάντοτε, στέκονται σαν αγάλματα λαξευμένα από τα πιο θερμά μας συναισθήματα και μας υπενθυμίζουν πως ίσως, ανά ώρες, να καταπιανόμαστε και να χανόμαστε μέσα σε τρικυμίες αποριών και διαβεβαιώσεων, που φαίνεται να μην έχουν κάποιο εναργή σκοπό, ή κάποια θετική απόδοση.
Είναι η εξυπνάδα κατάρα; Είναι καταδίκη σε μια ζωή πέραν της ευτυχίας, εξοστρακισμός σε μια μοναχική πορεία αμφιβολιών, αμφισβήτησης και κοπιαστικής έρευνας; Μπορεί η οξυδέρκεια, η οποία απαιτεί η κάθε σκέψη, να αποβεί ο οδηγός προς ένα αδιέξοδο με δύο κλάδους: είτε την τάση προς τον ψυχρό, αμετάκλητο πραγματισμό και την τετράγωνη λογική, που ως βάση τους έχουν όμως μία παγιωμένη προσωπική σκοπιά, ή προς την υπερευαισθησία, την υπερανάλυση και τη δυστυχία; Φυσικά, τα παραπάνω μπορούν να απαντηθούν καταφατικά. Επίσης, με την ίδια φυσικότητα μπορούν να διαψευστούν.
Ο ευφυής άνθρωπος δεν είναι ένας καταδικασμένος μάρτυρας. Εντός των αντιληπτικών του δυνατοτήτων, κρύβεται και το νήμα που θα τον οδηγήσει απευθείας στην έξοδο του λαβυρίνθου, προς τη διασαφήνιση, ότι μερικά πράγματα δε χαίρουν αναλύσεως. Πως μερικές στιγμές δεν απαιτούν την αποστολή μεγάλων ηλεκτρικών φορτίων προς τους εγκεφαλικούς του θαλάμους, αλλά προς την καρδιά. Μερικές στιγμές είναι όμορφες για αυτό που είναι, δίχως να χρειάζονται οριοθέτηση, ή ακόμα και κάποια προσωπική τοποθέτηση. Είναι όμορφες μέσα στην απλότητα της ροής τους, την απλότητα των συναισθημάτων που τις περιβάλλουν. Όμορφες απλώς επειδή υπάρχουν. Είναι άλλωστε και η ομορφιά, κάτι το υποκειμενικό, κάτι που δεν μπορεί να τεμαχιστεί και να αναλυθεί στα επί μέρους κομμάτια της. Και ως υποκείμενο οφείλει ο καθένας μας να την αναζητά και να την καταναλώνει. Χωρίς να γνωρίζει τις συντεταγμένες της, χωρίς να αναζητά την απόδειξή της, χωρίς να ερευνά τις συνιστώσες της. Γιατί μερικές φορές η άγνοια είναι φίλος μας. Ειδικά όταν αναφερόμαστε στο κυνήγι της ευτυχίας. Γιατί μερικές φορές (αν όχι πάντα), η απάντηση στο ερώτημα «Θέλω να είμαι ο πιο έξυπνος άνθρωπος στο δωμάτιο, ή ο πιο ευτυχισμένος;», είναι ακριβώς μπροστά μας και μας χαμογελά.
Συντάκτης: Ξαν Γεωργίου
Επιμέλεια κειμένου: Μαρία Ρουσσάκη
Επιμέλεια κειμένου: Μαρία Ρουσσάκη
