Εν έτη 2020 τα κοινωνικά πρότυπα καλά κρατούν. Συζητήσεις που προκαλούν παρεμφερή συναισθήματα με αυτά που αφορούν το μυστήριο του γάμου, τα κληρονομικά, τα περί ηθικής κι όσα ακόμη αποτελούν τους χρυσούς κρίκους της σύγχρονης αλυσίδας. Μια αλυσίδα που δημιουργήθηκε ύστερα από μεγάλο κόπο, στηρίχθηκε -ή τουλάχιστον προσπάθησε- στα επιχειρήματα και τη δυνατή φωνή όσων την ακούμπησαν και έσπασε εκατοντάδες φορές υπό το άγγιγμά τους.
Ταλέντο, λοιπόν, της σύγχρονης αλυσίδας – κοινωνίας είναι να ποινικοποιεί. Έμαθε κατά καιρούς να στοχοποιεί, να περιφρονεί, να μην αγκαλιάζει, αλλά δεν ήταν αρκετό. Σήμερα γνωρίζει πολύ καλά πώς να προσδίδει αξιόποινο χαρακτήρα σε καθετί που ξεπερνά τα όρια των προτύπων που η ίδια πρεσβεύει. Τα ηθικά, τα από στόμα σε στόμα, ώστε «να γίνεις καλός άνθρωπος, να έχεις αξίες και να μην τις ξεχνάς».
Η εγκυμοσύνη ποινικοποιείται κι αυτό δεν μπαίνει σε εισαγωγικά. Τα κοινωνικά πρότυπα όχι μόνο δεν κατάφεραν να εξαλειφθούν, αλλά στέκουν περήφανα και εξακολουθούν να δοξάζονται με μια διάθεση ειρωνική απέναντι στους αγώνες και τους ανθρώπους που τόλμησαν και τολμούν να εκφράσουν την αντίθεσή τους. Πρόκειται για μια εξύμνηση που πλέον δε διατυμπανίζεται, γιατί ξέρει να ζει σαν μουγκρητό στο μυαλό, σαν παραίσθηση που καταλήγει να είναι τρόπος ζωής. Στον βωμό της συγκεκριμένης νοοτροπίας θυσιάζεις χωρίς να επιθυμείς, τρέμεις χωρίς να φοβάσαι, διστάζεις χωρίς να έχεις λόγο, κάνεις βήματα νωχελικά για να μην ενοχλήσεις.
Οι δυνάμεις που δε διαθέτει στα μεγαλύτερά της χρόνια μια μέλλουσα μητέρα, η οικονομική κατάσταση που ενδεχομένως να μην επιτρέπει τις ιδανικές συνθήκες για την ανατροφή ενός παιδιού, το «νωρίς» ή το «αργά» είναι η τροφή που συντηρεί και θα συντηρεί για πάντα τα κοινωνικά πρότυπα και θα επιτρέπει την ποινικοποίηση -όχι μόνο της εγκυμοσύνης· θα αφορά οτιδήποτε ξεφεύγει από το αποδεκτό, οτιδήποτε δε φτάνει η ματιά ή παρεκκλίνει από την εξαίρετη κοινή ανατροφή. Θα λειτουργεί σαν μουγκρητό, σαν ένα μαγικό ξόρκι που σε οδηγεί ασυνείδητα να διαλέγεις το επιτρεπτό, το από κοινού συμφωνημένο.
Όσοι σπεύδουν να υπερασπιστούν και να χτυπήσουν το χέρι στο τραπέζι δεν είναι σύμμαχοι στην εν λόγω «αντιπαλότητα» -είτε αυτό συμβαίνει σε πάνελ εκπομπών είτε σε δημοσιογραφικά σάιτ είτε σε ένα στόρι στο ίνσταγκραμ. Ο σχολιασμός, το να μεταθέτεις δηλαδή στο κέντρο του ενδιαφέροντος κάτι αυτονόητο, όπως το τι θα κάνει μια γυναίκα με το σώμα της, δε σχετίζεται με την ελευθερία έκφρασης και ανοιχτής τοποθέτησης, αλλά συντηρεί καταστάσεις αντί να τις προστατεύει, τις ανακυκλώνει και δεν τις κάνει στην άκρη με βλέμμα αυστηρό που γνωρίζει πότε να σιωπά και πότε να προκαλεί σαματά διεκδικώντας.
Η αλληλεγγύη θα έπρεπε να ανήκει σε αυτά τα δεδομένα που σκορπούν ευτυχία στο άκουσμά τους. Μια αλληλεγγύη που δεν εκθέτει με την πρόφαση ότι προστατεύει, που δεν υπερτιμά, δε «γλείφει». Μια αλληλεγγύη που σέβεται· αυτή εμπεριέχει αυθεντικά ολόκληρο το νόημα και πλέον σπανίζει.
Η κοινωνική προσδοκία που είναι ευρέως ριζωμένη δεν επιτρέπει ουδέποτε τον θαυμασμό σε μια γυναίκα που διαλέγει κι ας γνωρίζει πως το πιθανότερο σενάριο είναι να δακτυλοδεικτεί, γιατί απαιτεί μεγαλείο ψυχής να επιλέγεις τον δρόμο που εσύ αγαπάς. Αντίθετα, καθιστά ευπρόσδεκτη την κριτική, τη δήθεν προστασία υπό το πρίσμα μιας ψεύτικης προσωπικότητας που προσπαθεί απεγνωσμένα να σπάσει το καλούπι.
Τίθεται το θέμα της ελεύθερης άποψης, της δημοκρατικότητας που θίγεται στο άκουσμα «δικό της είναι το σώμα». Εκεί, ακριβώς, ξεκινά η «κλίκα» των κοινωνικών προτύπων να κρούει τον κώδωνα της παρεκτροπής· «προσοχή, μην ξεφεύγεις!». Η σωστή ηλικία για να γίνει κάποια μητέρα, το οριακό εισόδημα για να τα βγάλει πέρα, μια απαραίτητη βέρα στο δεξί χέρι είναι γραμμένα στον κανόνα της ποινικοποίησης. Κι ό,τι παρεκκλίνει θα υποστεί είτε την κακόβουλη κριτική είτε την προσποιητή θέση υπέρ μιας απόφασης που το αστείο είναι ότι δεν τους αφορά ούτε στο ελάχιστο. Επειδή, όμως, όταν φτάσει η ώρα της κρίσεως ο καθένας θα κληθεί να αναμετρηθεί με τον εαυτό του στα ψιθυριστά, η οποιαδήποτε ποινικοποίηση που ισχύει σήμερα, αύριο θα γίνει με αλλιώτικο τρόπο. Το επιχείρημα είναι εκείνη. Το σώμα δικό της. Και η προσωπική ευτυχία κάθε ανθρώπου δεν είναι διαπραγματεύσιμη.
«Αυτός που θέλει να αλλάξει τον κόσμο πρέπει να αλλάξει πρώτα τον εαυτό του». – Σωκράτης
Συντάκτης: Γωγώ Κυριακίδου
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
