Τους κοιτάς κι έχουν χαμένο βλέμμα. Μιλάνε, αλλά σου δίνουν την εντύπωση ώρες-ώρες ότι δεν είναι εκεί, αλλά σ’ έναν άλλο κόσμο, το δικό τους. Μπορεί να βρίσκονται σε μια παρέα δέκα ατόμων και παρόλα αυτά να νιώθουν μόνοι, να μελαγχολούν ακόμη περισσότερο κι ας βρίσκονται σε πολυκοσμία. Αυτή τους πνίγει, τους κάνει να νιώθουν άβολα πολλές φορές.
Μιλάω για τα άτομα που αντιμετωπίζουν την κατάθλιψη. Αυτοί που βυθίζονται στη θλίψη, όπως λέει και η λέξη από μόνη της.
Οι ίδιοι διαλέγουν να μείνουν μέσα, να κλειστούν στο καβούκι τους. Να μείνουν μόνοι τους στο σκοτάδι τους και να μην έχουν όλους αυτούς τριγύρω να τους ρωτάνε επίμονα «τι έχουν» «γιατί είναι χαμένοι» «πού γυρνάει το μυαλό τους» και να πρέπει να κάτσουν να δώσουν εξηγήσεις. Το χειρότερό τους είναι αυτό. Είναι σαν να θέλεις να βγάλεις το χρυσόψαρο από τη γυάλα του, από τον μικρόκοσμό που έχει τόσο συνηθίσει να ζει. Έτσι διαλέγουν τη μοναξιά τους.
Αν προσπαθήσεις με τέτοιες ερωτήσεις το μόνο που θα λάβεις θα είναι άρνηση. Άρνηση να παραδεχτούν ότι υπάρχει κάτι, άρνηση να παραδεχτούν ότι ίσως να μην νιώθουν καλά εκείνη την ώρα, άρνηση να συζητήσουν γενικότερα. Βαρέθηκαν να μιλάνε γι΄ αυτό. Τα λένε άλλωστε στον ψυχολόγο αυτά και πολλές φορές πιστεύουν ότι είναι άδικος κόπος και αυτό.
Τους κοιτάς μέσα στα μάτια και καταλαβαίνεις. Είναι η μητέρα σου που περνάει κλιμακτήριο, η αδερφή σου που μόλις γέννησε, είναι ο σύντροφός σου που έχασε τη δουλειά του, η φίλη σου που απογοητεύτηκε ερωτικά και ο γνωστός σου που έχασε τον πατέρα του.
Η κατάθλιψη ωστόσο είναι ένα ζήτημα που μας απασχολεί πιο πολύ από ποτέ, δεδομένης της κρίσης που επικρατεί. Και δε μιλάω για την οικονομική, αλλά για την κοινωνική που έχει προκύψει κατά συνέπεια των καταστάσεων. Αυτή που είναι πια μεγαλύτερη και χωρίς αμφιβολία πιο σημαντική. Άνθρωποι χάνουν τις δουλειές τους, τα σπίτια τους, πώς να μην επηρεαστούν;
Άνθρωποι μονάχοι παντού. Γι’ αυτό και χρειάζεται να δώσουμε λιγάκι προσοχή. Το φαινόμενο έχει εξαπλωθεί τόσο, που δεν έχουμε την επιλογή πια να εθελοτυφλούμε. Αρκεί να κοιτάξουμε λίγο πιο προσεκτικά τους γύρω μας, τους δίπλα μας, δε χρειάζεται να πάμε μακριά.
Ένα άτομο που βιώνει κατάθλιψη έχει ανάγκη να ξεφύγει, να ξεχαστεί, να μιλήσει και να περάσει καλά. Όχι να μιλάει πάλι για τα ίδια. Γι’ αυτό και θα σου αλλάξει τη συζήτηση όταν πας να προσεγγίσεις το πρόβλημά του που τον απασχολεί. Δήθεν κάτι θυμήθηκε πολύ σοβαρό ή και πολύ χαζό. Θα νιώσει άβολα και εσύ θα το καταλάβεις. Και πώς να το πλησιάσεις και να ανοιχτεί σε σένα για την κατάσταση που βιώνει; Δεν είναι καθόλου εύκολο. Προσπάθεια θέλει και χρόνο. Βήμα- βήμα.
Μην περιμένεις ότι θα σου πω γιατροσόφια και ιατρικές συμβουλές, προφανώς και δεν ξέρω από αυτά κι έπειτα αυτά είναι ξένα χωράφια που δεν μπαίνω. Υπάρχουν οι ειδικοί γι’ αυτό. Απλά πράγματα θα σου πω, που μπορεί ο καθένας να κάνει για να σταθεί δίπλα σ’ έναν άνθρωπο που το έχει ανάγκη.
Το να δείξεις ότι ενδιαφέρεσαι είναι το πρώτο σημαντικό βήμα, να κάνεις τον συνομιλητή να χαλαρώσει, να μην νιώθει άσχημα, μιλώντας γι αυτό. Να του εκμυστηρευτείς κι εσύ ένα πρόβλημά σου που ενδεχομένως σε απασχολεί, μπορεί να κάνει τον άλλο να νιώσει πιο άνετα και ύστερα να μπορέσει και αυτός με τη σειρά του να μιλήσει για τον εαυτό του.
Να δημιουργηθεί λοιπόν μια κουβέντα, ίσου προς ίσο. Ο καθένας έχει τα προβλήματά του και τα συζητάει. Όχι ψευτιές και ύπουλα κόλπα με μόνο σκοπό την εκμαίευση, δε θα λειτουργήσει. Χωρίς πίεση, αυτή δε βοηθάει στα σίγουρα. Να μην υπάρχει ανακριτής και ανακρινόμενος εδώ. Ο χώρος είναι απαραίτητος για να δημιουργηθεί μια ασφάλεια και να μπορέσει να μιλήσει ο άλλος για το πρόβλημα που τον απασχολεί.
Και όταν σου μιλήσει άκου προσεκτικά, μη διακόψεις τη ροή του, γιατί για έναν άνθρωπο με μπερδεμένες σκέψεις στο κεφάλι δεν είναι εύκολο να ξαναβρεί τον ειρμό του και να εκφράσει αυτά που θέλει να πει. Άσε που μέχρι να του δοθεί ο λόγος ξανά, κι ας είναι κλάσματα δευτερολέπτου αυτά ενδιάμεσα, μπορεί να έχει αλλάξει γνώμη και να μην θέλει πια να μιλήσει γι΄ αυτό. Να είσαι καλός ακροατής λοιπόν.
Ένα ευχάριστο κλίμα, κανένα αστειάκι για να ελαφρύνει το κλίμα ίσως βοηθήσουν. Απλά πράγματα. Επικοινωνία. Να είσαι εκεί, κοντά στον άνθρωπο που το χρειάζεται, να έχει κάποιο άτομο και να ξέρει ότι έχει τη στήριξή σου, ότι δεν είναι μόνος.
Γιατί όταν νιώθει μόνος βυθίζεται στο σκοτάδι του, αποκόβεται από το φως, αυτό που φέρνει στην επιφάνεια κάθε αδυναμία του και χώνεται πιο βαθιά στην τρύπα του, το καταφύγιό του. Και όταν πια έρχεται η στιγμή για να βγει έξω, τότε έχει ξεχάσει πια πώς είναι.
Επιμέλεια Κειμένου Σταυρούλας Βιτετζάκη: Σοφία Καλπαζίδου
Συντάκτης: Σταυρούλα Βιτετζάκη
