Λοιπόν, έχουμε και λέμε: υπάρχει μια ειδική κατηγορία ανθρώπων εκεί έξω που θα ‘πρεπε να φοράει μια προειδοποιητική ταμπέλα και μάλιστα με neon. Είναι αυτή του συναισθηματικού επαίτη ή αλλιώς ζήτουλα.
Είναι ο τύπος εκείνος που συνδυάζει μίρλα με «αγάπα με» και «έχω δώσει αλλά δεν έχω πάρει» και παρακαλάει για προσοχή και συναίσθημα. Πρόκειται για τον άνθρωπο-σουρωτήρι που όσο και να τον αγαπάς, εκείνος πάντα θα νιώθει άδειος.
Τι κι αν εσύ ρίχνεις κουβάδες με νερό, εκείνου δεν του φτάνει· θέλει πάντα περισσότερο.
Το άτομο αυτό είναι ένα απύθμενο πηγάδι συναισθηματικών αναγκών, αισθάνεται μια επώδυνη συναισθηματική πείνα που δεν μπορεί να ικανοποιήσει. Πείνα που την εκφράζει με ανελέητη γκρίνια τύπου:
«Γιατί δε με πήρες τηλέφωνο;»
Άλλο αν χτες μιλούσατε δυο ώρες στο τηλέφωνο.
«Γιατί να βγεις μόνος σου, δε σε καλύπτω εγώ;»
Άντε να εξηγήσεις ότι έχεις κι άλλους ανθρώπους που θέλεις να βλέπεις.
«Γιατί να πας διακοπές με τους φίλους σου, δε μ’ αγαπάς;»
«Μα κάναμε διακοπές μαζί!» τολμάς να ξεστομίσεις και σε περιμένει η μουρμούρα προσωποποιημένη στη γωνία με σταυρωμένα τα χέρια και ύφος Μάρθας Βούρτση. Όπου να ’ναι, θα σου μεταφερθεί και στο κρεβάτι, περίμενε.
Αν δε σε βλέπει, είναι σαν να έχει κοπεί η παροχή αγάπης. Δεν μπορεί να καλμάρει και να φροντίσει συναισθηματικά τον εαυτό του. Συνήθως έχει άγχος και φόβο εγκατάλειψης.
Μην πέσεις στην παγίδα να κολακευτείς και το θεωρήσεις αφοσίωση από τη μεριά του. Είναι μια συγκαλυμμένη κτητικότητα για να μπορέσει να καλύψει τις δικές του ανάγκες. Είναι η τάση του να σε κατέχει. Κι όταν το καταφέρει, έλα να μου πεις πόσο πλήρης και χαρούμενος θα αισθάνεσαι δίπλα του.
Πρόσεχε αυτού του είδους τη συναισθηματική ρουφήχτρα γιατί θα σε παραπλανήσει.
Στην αρχή θα δώσει, αλλά μόλις συνειδητοποιήσει με τον καιρό ότι σε έχει, θα αρχίσει να διεκδικεί σε σημείο να ξεχνάει να δίνει. Θα σε καταπιεί, θα σε στεγνώσει και θα σε αφανίσει.
Κι εσύ, από τη μεριά σου, ανυποψίαστος θα τον θαυμάσεις για τη γενναιοδωρία του. Ίσως τον λυπηθείς γιατί μπορεί να έχει στερηθεί την αγάπη στα παιδικά του χρόνια κι αποφασίζεις να πέσεις με τα μούτρα για να του καλύψεις το κενό.
Θα του δώσεις όλη σου την προσοχή, όλη σου την ενέργεια για να είναι ευχαριστημένος, ενώ αυτός θα συνεχίζει να ζητάει κι άλλα περισσότερα, αδιαφορώντας για τα δικά σου συναισθήματα. Εσύ εκεί, επικεντρωμένος στις δικές του ανάγκες θα παίρνεις για αντάλλαγμα λίγα ψίχουλα αγάπης.
Μα κυρίως πρέπει πάση θυσία να τον ικανοποιείς, όχι μόνο γιατί αλλιώς θα σε αφήσει στην ησυχία σου (κάτι που μεταξύ μας το εύχεσαι κιόλας) αλλά γιατί διαφορετικά, ποιος ακούει τη γκρίνια του! Κι από το να σου πρήξει τα συκώτια, προτιμάς να του δώσεις όλη την προσοχή που χρειάζεται για να ηρεμήσεις ο χριστιανός!
Σκέτη απελπισία. Δεν ξέρεις τι να νιώσεις, αν πρέπει να τον λυπηθείς ή να τον απομακρύνεις για να βρεις τη υγειά σου.
Έκατσα που λέτε κι έμαθα ότι ο συναισθηματικός επαίτης είναι ένας από τους εννέα διαφορετικούς τύπους νάρκισσου. Μα νάρκισσος κάποιος που δίνει; Κι όμως, κάτω από τη φαινομενική προσφορά κρύβεται ένας άνθρωπος που επικεντρώνεται κυρίως στον εαυτό του, στις επιθυμίες και τις ανάγκες του.
Να ξεκαθαρίσουμε εδώ ότι όλοι οι άνθρωποι έχουμε στοιχεία ναρκισσισμού από τη στιγμή που γεννιόμαστε. Αυτό είναι φυσιολογικό. Όταν όμως η επικέντρωση στον εαυτό μας συναντάται σε υπερβολικό βαθμό, τότε πρόκειται για διαταραχή.
Κι όταν πρόκειται για διαταραχή, το λόγο έχει ο ψυχοθεραπευτής. Και σε καμία περίπτωση δεν είσαι εσύ αυτός. Μην κάνεις μαζί του σχέση για να αναλάβεις αυτόν το ρόλο. Θα δυστυχήσεις.
Σχέση κάνουμε με έναν άνθρωπο που μας ταιριάζει, μας καλύπτει, είναι συνεργάσιμος και συνεννοήσιμος. Ανταποκρίνεται στην αγάπη μας κι είναι πρόθυμος να δίνει από τον εαυτό του χωρίς ανταλλάγματα κι απαιτήσεις.
Τι να κάνεις λοιπόν αν βρεθεί στο δρόμο σου ένας μιρμίρης ζήτουλας; Κόψε δρόμο για αλλού συμβουλεύοντάς τον να δει ειδικό.
Τι να κάνεις αν τον λυπήθηκες, σε έπιασε το σύνδρομο του σωτήρα κι έκανες σχέση μαζί του;
Καταρχήν, περαστικά σου. Θα σου πάρει κάμποσο καιρό να απενοχοποιηθείς και να διακρίνεις ότι το πρόβλημα είναι ο ίδιος κι ότι δεν ευθύνεσαι εσύ για τη συμπεριφορά του.
Επιβάλλεται σε δεύτερη φάση να θέσεις όρια. Αυτό σημαίνει να μην παραβλέπεις τις δικές σου ανάγκες κι επιθυμίες και να μην επιτρέπεις και στον ίδιο να σου τις παραβιάζει.
Έπειτα, προσπάθησε να απαντάς και να πράττεις όπως κάνει αυτός, μπας και δεις αλλαγή. Χρησιμοποίησε τα λόγια και τις πράξεις του. Για παράδειγμα, φεύγει από το σπίτι, φύγε κι εσύ· άσκησέ του κριτική, κι αν σε μειώνει, κάνε και σ’ αυτόν το ίδιο. Ο νάρκισσος, όταν έρχεται αντιμέτωπος με το καθρέφτισμα της συμπεριφοράς του, υποχωρεί.
Τέλος, απείλησέ τον ότι θα τον εγκαταλείψεις. Όταν ο νάρκισσος έρχεται με κάποιον κοντά συναισθηματικά, ο μεγαλύτερός του φόβος είναι η εγκατάλειψη. Η εγκατάλειψη λοιπόν, ή η απειλή πως θα τον εγκαταλείψουν, του δημιουργεί τόσο μεγάλο φόβο που μπορεί να αλλάξει αυτόματα συμπεριφορά.
Μπορεί. Αλλά δε θα μείνεις μαζί του μέχρι να τη δεις. Δε θα κάνεις και ψυχικό.
Καλύτερα περιμάζεψε τη δική σου ψυχή και φύγε μια ώρα αρχύτερα.
Συντάκτης: Νικολέτα Παπουτσή
