Να μάθουμε να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματά μας

Όλοι θέλουμε να αγαπάμε, αλλά ταυτόχρονα και να μην πληγωνόμαστε βαθιά στις πιο στενές διαπροσωπικές μας σχέσεις, ειδικά αν πάει κάτι στραβά. Τι θα μας βοηθήσει, όμως, να μπορέσουμε να αντεπεξέλθουμε σε αυτήν την αντιφατική κατάσταση;

Σκοπός μας να ελέγχουμε τα συναισθήματά μας σε κάθε συναναστροφή μας, ανά πάσα στιγμή. Τα τελευταία χρόνια γίνεται συχνά αναφορά σε αυτή τη δεξιότητα, που είναι γνωστή στη βιβλιογραφία κι ως «συναισθηματική νοημοσύνη», ή αλλιώς EQ (emotional quotient). Τι σημαίνει, τελικά, αυτός ο όρος στην πράξη και πώς μπορούμε να αποκομίσουμε τα μέγιστα οφέλη απ’ την εφαρμογή αυτής της δεξιότητας στην καθημερινότητά μας; Πιο αναλυτικά, ορίζεται ως «η ικανότητα ενός ανθρώπου να αναγνωρίζει τόσο τα δικά του όσο και τα συναισθήματα των άλλων και να τα διαχειρίζεται αποτελεσματικά, δημιουργώντας κίνητρα για τον εαυτό του».

Κάθε φορά που αγχωνόμαστε, για παράδειγμα, για την επίδοσή μας στη δουλειά ή σε σημαντικές εξετάσεις που έχουμε να δώσουμε, είναι σημαντικό να δίνουμε αρκετό χρόνο στον εαυτό μας για τη προετοιμασία μας και μερικές βαθιές αναπνοές, επίσης, θα ήταν βοηθητικές. Κατά αυτόν τον τρόπο θα ‘μαστε σε θέση να αναγνωρίζουμε σε ποιο βαθμό έχουμε κυριευτεί απ’ το άγχος , το λεγόμενο «καταστροφικό», ώστε στη συνέχεια να μπορούμε να το μετατρέψουμε σε «δημιουργικό» και να το διαχειριστούμε με εποικοδομητικό τρόπο. Έτσι, δε θα πελαγώνουμε την κρίσιμη στιγμή της συνέντευξης ή της γραπτής δοκιμασίας, και θα αποδίδουμε τα μέγιστα αποτελέσματα.

Στην προκειμένη περίπτωση θα βοηθούσε, αν το εκπαιδευτικό μας σύστημα είχε μεριμνήσει για την εισαγωγή ενός αντίστοιχου μαθήματος ή μιας επιμέρους θεματικής ενότητας, που θα ανέλυε απλά αλλά και διεξοδικά τον τρόπο ή τα βήματα με τα οποία θα μπορούσαν οι μαθητές να αντιμετωπίζουν έντονες ή αγχωτικές καταστάσεις στη ζωή τους. Δηλαδή, τι θα πρέπει να κάνουν (do’s and don’ts) και, αντίστοιχα, να μην κάνουν, ώστε να φέρουν εις πέρας σημαντικές δοκιμασίες, είτε στο σχολείο (τελικές εξετάσεις, σχολικός εκφοβισμός) είτε στο οικογενειακό και κοινωνικό τους περιβάλλον (διαζύγιο γονέων, έντονες λογομαχίες μεταξύ τους κτλ).

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό τα παιδιά πρώτα, κατά τη διάρκεια της σχολικής τους ζωής, να εξοικειώνονται με αυτές τις γνώσεις και να έρχονται σε επαφή με το βαθύτερο πυρήνα των συναισθημάτων τους. Με αυτό τον τρόπο θα ‘ναι σε θέση αργότερα, στην ενήλικη ζωή τους, να αναγνωρίζουν άμεσα τα συναισθήματά τους και κατ’ επέκταση να τα διαχειρίζονται αποτελεσματικότερα μέσα στο πλαίσιο των διαπροσωπικών τους σχέσεων.

Άλλωστε, τα συναισθήματα είναι πηγή αστείρευτης δύναμης για τον καθένα από εμάς. Έχει σημασία, λοιπόν, να γνωρίζουμε τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε, αποκομίζοντας τα μέγιστα οφέλη. Η αυτογνωσία –η γνώση, δηλαδή, των δεξιοτήτων αλλά και των ατελειών μας– βοηθάει πολύ στο να ‘χουμε επίγνωση ποια συγκεκριμένη θετική ή αρνητική κατάσταση μας δημιουργεί ένα συναίσθημα με το αντίστοιχο πρόσημο ή φορτίο. Καθώς, λαμβάνοντας το συγκεκριμένο ερέθισμα, θα οδηγηθούμε σε μια αντίστοιχη αντίδραση. Η εξοικείωσή μας με το συναίσθημα που βιώνουμε τη δεδομένη στιγμή θα μας επιτρέψει να ελιχθούμε κατάλληλα και να υιοθετήσουμε την αρμόζουσα αποδεκτή συμπεριφορά μέσα στο κοινωνικό σύνολο που κινούμαστε.

Επίσης, οι άνθρωποι είμαστε όλοι «κοινωνικά όντα», κατά τον Αριστοτέλη. Αυτό συνεπάγεται  ότι θα πρέπει να προσέχουμε ιδιαίτερα τη συμπεριφορά μας, ώστε να μην προκαλεί ανεπιθύμητα συναισθήματα κι αντιδράσεις στους συνανθρώπους μας, να δείχνουμε σεβασμό και στις δικές τους εκδηλώσεις συναισθημάτων, ώστε να απολαμβάνουμε εξίσου με ποιοτικό τρόπο τις στιγμές που περνάμε μαζί τους.

Αν κάθε μέλος της κοινωνίας λειτουργήσει έτσι, τότε συνολικά το όφελος θα ‘ναι μεγαλύτερο για όλους. Πόσο πιο αρμονικές κι υγιείς σχέσεις θα απολαμβάνουμε όλοι με τους συνανθρώπους μας σε όλα τα περιβάλλοντα!

Στην οικογένεια, οι γονείς θα μπορούν να αναγνωρίζουν και να κατανοούν τα συναισθήματα των παιδιών τους, σε κάθε ηλικιακή κι αναπτυξιακή τους φάση. Θα αφήνουν πρόσφορο έδαφος για την εκδήλωσή τους και δε θα τα ενοχοποιούν. Με αυτόν τον τρόπο θα κυριαρχεί ήρεμο κλίμα και δε θα δημιουργείται πνεύμα ανταγωνισμού μεταξύ των μελών της οικογένειας (γονείς, αδέρφια).

Παρόμοια οφέλη θα υπάρξουν και στα υπόλοιπα περιβάλλοντα της καθημερινότητας των ατόμων, δηλαδή στον χώρο εργασίας και στον κοινωνικό τους κύκλο. Έχοντας ως γνώμονα ότι τα άτομα αυτά θα λειτουργούν αποδεχόμενα τόσο τα συναισθήματα τα δικά τους  όσο και των συνανθρώπων τους. Επιπλέον, θα ‘ναι σε θέση να τα διαχειρίζονται με «οικολογικό» γι’ αυτά τρόπο, ο οποίος συνίσταται σε εξοικονόμηση ενέργειας και διαθέσιμων πόρων. Τότε αυτή τους η συμπεριφορά θα γίνεται παράδειγμα προς μίμηση και στα υπόλοιπα μέλη της ομάδας.

Συνοψίζοντας, τα θετικά αποτελέσματα που επιφέρει η καλύτερη διαχείριση των συναισθημάτων στη ζωή των ανθρώπων είναι πολύ σημαντικά και γίνονται ιδιαιτέρως αισθητά σε όλα τα περιβάλλοντα και σε κάθε είδος σχέσεων που συνάπτουν Πιο συγκεκριμένα, συσφίγγονται οι σχέσεις τους, τα άτομα απελευθερώνονται απ’ το στρες ή το περιορίζουν στα άκρως λειτουργικά του επίπεδα, εξομαλύνονται οι εντάσεις στο οικογενειακό κι εργασιακό τους περιβάλλον. Επιπλέον, η αγάπη πολλαπλασιάζεται κι ο φόβος που ενυπάρχει μέσα της συρρικνώνεται. Παράλληλα, η αυτοπεποίθηση του ατόμου κάθε φορά που θα καταφέρνει να διαχειριστεί με επιτυχία τα συναισθήματά του θα ενισχύεται και θα απολαμβάνει καλύτερες και ποιοτικότερες σχέσεις.

Η συνταγή για επιτυχία στη ζωή είναι απλή: Αγάπη χωρίς φόβο και σεβασμός στη διαφορετικότητα!

Άραγε, πόσο συναίσθημα χωράει μέσα στη λέξη «αγάπη»;