Η Γη, γυρίζει η Γη, όλο γυρίζει… Το ‘χουν πει οι Locomondo στο «Μαγικό Χαλί», αλλά μέσα στα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, έχει δημιουργηθεί ένα κίνημα που υποστηρίζει πως η Γη είναι επίπεδη. Το κίνημα αυτό έχει εξαπλωθεί παγκοσμίως και προσπαθεί να μας πει πως όλα αυτά που γνωρίζουμε για τη μικρή μας σφαίρα που «επιπλέει» στο διάστημα είναι ψέμα. Υποστηρίζουν ότι η Γη δεν έχει σφαιρικό σχήμα και είναι ένας επίπεδος δίσκος. Επ… Σας βλέπω. Κάτω τα χέρια απ’ τα ζάναξ και μην κοιτάτε λοξά το ντουλάπι με το ουίσκι. Σας θέλω νηφάλιους. Καλά διαβάζετε. Αυτό πιστεύουν. Πάμε να δούμε 10 λόγους που αποδεικνύουν ότι η Γη είναι μια σφαίρα και γυρίζει!
1. Το είπε ο Ερατοσθένης
Ας αρχίσουμε απ’ την πρώτη θεωρία, περίπου 2.200 χρόνια πριν, που αυτός που την υποστήριξε δεν ήταν άλλος απ’ τον Έλληνα μαθηματικό Ερατοσθένη. Τι έκανε αυτός ο τύπος τον 3ο αιώνα π.Χ.; Μέτρησε την περιφέρεια της Γης με ένα κοντάρι και χρησιμοποίησε λίγη γεωμετρία. Πληροφορήθηκε πως κάθε χρόνο, το μεσημέρι της 21ης Ιουνίου, τη μέρα δηλαδή του θερινού ηλιοστασίου, στην αρχαία πόλη Συήνη (σημερινό Ασουάν) συνέβαινε κάτι ασυνήθιστο. Αν κοιτούσες στον πάτο ενός πηγαδιού μπορούσες να δεις ολόκληρο τον Ήλιο να καθρεπτίζεται στα νερά του. Ο Ερατοσθένης συμπέρανε πως για να συμβαίνει κάτι τέτοιο, τη συγκεκριμένη μέρα ο Ήλιος έπρεπε να βρίσκεται ακριβώς πάνω από τη Συήνη και οι ακτίνες του να πέφτουν κάθετα σε αυτή. Γνώριζε επίσης πως την ίδια μέρα στην Αλεξάνδρεια, το φαινόμενο αυτό δε συνέβαινε. Οπότε κατάλαβε πως ο λόγος που ο Ήλιος δεν μπορούσε να βρίσκεται πάνω από τη Συήνη και την Αλεξάνδρεια ταυτόχρονα, οφείλονταν στην καμπυλότητα της Γης. Το μεσημέρι της 21ης Ιουνίου στην Αλεξάνδρεια κάρφωσε ένα κοντάρι κάθετα στη Γη. Στη συνέχεια, μέτρησε τη γωνία του κονταριού και των ηλιακών ακτίνων και τη βρήκε ίση με 7,2 μοίρες. Εφόσον όμως θεώρησε πως η Γη είναι σφαιρική και ο Ήλιος βρίσκεται τόσο μακριά που ακτίνες του φτάνουν σ’ αυτή σχεδόν παράλληλες, οι προεκτάσεις του κονταριού στην Αλεξάνδρεια και του πηγαδιού στη Συήνη πρέπει να τέμνονται ακριβώς στο κέντρο της Γης, ενώ η γωνία που σχηματίζεται μεταξύ των δύο πόλεων πρέπει να είναι ίση με τη γωνία του κονταριού και των ηλιακών ακτίνων (ως εντός εναλλάξ γωνίες). Οπότε του έμενε μόνο να υπολογίσει την απόσταση μεταξύ της Αλεξάνδρειας και της Συήνης. Φημολογείται πως αυτό το κατάφερε μισθώνοντας βηματιστές.
2. Το μαρτυρά και το φεγγάρι
Τώρα που ανθρωπότητα γνωρίζει πως η Σελήνη δεν είναι κάποιο κομμάτι τυριού ή κάποιος θεός, τα φαινόμενα που συνοδεύουν τους μηνιαίους κύκλους της σε σεληνιακές εκλείψεις μπορούν να εξηγηθούν. Ο Αριστοτέλης, ο οποίος έκανε πολλές παρατηρήσεις σχετικά με τη σφαιρική φύση της Γης, διαπίστωσε ότι κατά τη διάρκεια σεληνιακών εκλείψεων, όταν η τροχιά της Γης τοποθετείται ανάμεσα στον Ήλιο και τη Σελήνη, η σκιά που δημιουργείται στην επιφάνεια του φεγγαριού είναι στρογγυλή. Αυτή η σκιά είναι ο σχηματισμός του πλανήτη μας κι είναι μια μεγάλη απόδειξη για το σφαιρικό σχήμα της Γης.
3. Τα πλοία κι ο ορίζοντας
Αν έχετε βρεθεί σε μια ανοιχτή θάλασσα ή απλώς σε μια παραλία και έχετε δει το κενό στον ορίζοντα, ίσως να ‘χετε παρατηρήσει ένα πολύ ενδιαφέρον φαινόμενο. Τα πλοία που πλησιάζουν δεν εμφανίζονται σιγά-σιγά στο οπτικό μας πεδίο από τον ορίζοντα -όπως θα γινόταν αν ο κόσμος ήταν επίπεδος-, αλλά φαίνονται σαν να βγαίνουν μέσα από τη θάλασσα. Φυσικά τα πλοία δεν αναδύονται από καμία θάλασσα καθώς πλησιάζουν. Ο λόγος που τα βλέπουμε έτσι είναι επειδή προφανώς ο κόσμος δεν είναι επίπεδος.
4. Υπάρχουν διαφορετικές ζώνες ώρες
Ας πούμε ότι η ώρα στη Νέα Υόρκη είναι 12 το μεσημέρι και ο Ήλιος καλά κρατεί. Στο Πεκίνο είναι 12 τα μεσάνυχτα και Ήλιος δε βρίσκεται πουθενά, ενώ στην Αδελαΐδα της Αυστραλίας είναι 01:30 μετά τα μεσάνυχτα (από 13 ώρες διαφορά από τη Νέα Υόρκη). Οι ζώνες ώρας υπάρχουν, γιατί όταν ο Ήλιος φωτίζει τη μια πλευρά της σφαιρικής Γης, η άλλη είναι σκοτεινή. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί μόνο αν θεωρήσουμε ότι ο κόσμος είναι σφαιρικός και περιστρέφεται γύρω από το δικό του άξονα.
5. Η έλξη της βαρύτητας
Αυτό είναι ένα ενδιαφέρον γεγονός σχετικά με τη μάζα. Η δύναμη της βαρύτητας εξαρτάται από τη μάζα και απόσταση μεταξύ δύο αντικειμένων. Σκεφτείτε μια σφαίρα. Δεδομένου ότι έχει σταθερό σχήμα, ανεξάρτητα απ’ το σε ποιο σημείο βρίσκεται κανείς πάνω στη σφαίρα, απέχει το ίδιο απ’ το έδαφος. Αν η Γη ήταν επίπεδη, η βαρύτητα θα σας τραβούσε προς τα πλάγια κι όχι ευθεία κάτω όπως συμβαίνει συνήθως όταν στέκεστε στη Γη. Επειδή αυτό πρακτικά δε στέκει, οι οπαδοί της «Επίπεδης Γης« κατέληξαν ότι δεν υπάρχει καθόλου αυτό που λέμε βαρύτητα. Αλλά εάν αυτό ίσχυε, τότε δε θα μπορούσαμε να ζυγιστούμε. Ίσως και να ‘ταν βέβαια για καλό…
6. Εικόνες από το διάστημα
Τα τελευταία 60 χρόνια εξερεύνησης του διαστήματος έχουμε στείλει δορυφόρους, ανιχνευτές και ανθρώπους στο διάστημα. Μερικοί απ’ αυτούς επέστρεψαν, μερικοί απ’ αυτούς εξακολουθούν να ταξιδεύουν στο ηλιακό σύστημα, αλλά οι περισσότεροι μεταδίδουν εκπληκτικές εικόνες της Γης. Σ’ όλες αυτές τις φωτογραφίες, η Γη είναι σφαιρική. Η καμπυλότητα της Γης είναι επίσης ορατή σε πολλές φωτογραφίες που τραβούν οι αστροναύτες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
7. Βλέπουμε μακρύτερα από ψηλά
Στεκόμενοι σ’ ένα επίπεδο οροπέδιο κοιτάξτε μπροστά στον ορίζοντα. Στη συνέχεια, πάρτε τα κιάλια και κοιτάξτε απ’ αυτά. Ανεβείτε στο πλησιέστερο ψηλό σημείο και κοιτάξτε ξανά προς τον ορίζοντα. Όσο ψηλότερα ανεβαίνετε, τόσο πιο μακριά βλέπετε. Συνήθως βλέπουμε εμπόδια, όπως σπίτια ή άλλα δέντρα που παρεμποδίζουν την όρασή μας στο έδαφος και μας στερούν μια σαφή εικόνα. Όμως αν πάτε σ’ ένα ψηλό βουνό θα καταφέρετε να δείτε πολύ μακρύτερα. Αυτό το φαινόμενο προκαλείται κι από τη καμπυλότητα της Γης και δε θα συνέβαινε αν η Γη ήταν επίπεδη. Σε μια επίπεδη Γη το υψόμετρο δε θα έκανε τη διαφορά. Επίσης, αν βλέπατε ένα δέντρο στην επίπεδη Γη σε μεγάλη απόσταση, το δέντρο δε θα μπορούσε να γίνει αντιληπτό, αφού θα καλυπτόταν από τη Γη.
8. Σχηματισμός τριγώνων
Αν περπατήσεις 10.000 χλμ. ευθεία στην επιφάνεια της Γης, στρίψεις δεξιά σου με στροφή 90 μοιρών, περπατήσεις άλλα 10.000 χλμ., ξαναστρίψεις δεξιά με στροφή 90 μοιρών και ξαναπερπατήσεις 10.000 χλμ. θα επιστρέψεις στο αρχικό σημείο που ξεκίνησες. Άρα σχηματίζεται ένα τρίγωνο. Αυτό σε καμία περίπτωση δε θα γινόταν στο επίπεδο μοντέλο της Γης.
9. Αστερισμοί
Αν παρατηρήσετε τον ουρανό τη νύχτα, θα καταλάβετε ότι μπορείτε να δείτε συγκεκριμένους αστερισμούς από συγκεκριμένα σημεία της Γης. Κάποιος στην Αυστραλία δεν βλέπει τον ίδιο ουρανό τη νύχτα με κάποιον στην Ευρώπη. Για παράδειγμα δεν μπορείτε να δείτε τον Βόρειο Πολικό Αστέρα από το νότιο ημισφαίριο. Εάν η Γη ήταν επίπεδη, θα βλέπαμε όλοι τους ίδιους αστερισμούς.
10. Ανταρκτική
Οι οπαδοί της «Επίπεδης Γης» ισχυρίζονται ότι η Ανταρκτική είναι ουσιαστικά ένα τείχος πάγου που περιβάλει την (επίπεδη) Γη. Αν ήταν έτσι τα εκατομμύρια αεροπλάνα που έχουν πετάξει πάνω από την Ανταρκτική, δε θα είχαν πέσει;
10+1. Μαγνητικό πεδίο
Πάρτε μια πυξίδα. Ο πλανήτης μας έχει μαγνητικό πεδίο που οφείλεται στον πλούσιο σε σίδηρο υγρό εξωτερικό πυρήνα. Εάν η Γη ήταν επίπεδη, δε θα είχε πυρήνα. Και ακόμη και αν είχε έναν επίπεδο πυρήνα στο εσωτερικό της, δε θα μπορούσε να περιστρέφεται για να παράγει μαγνητικό πεδίο.
Υπάρχουν άπειροι ακόμα λόγοι για τους οποίους η Γη δε γίνεται να είναι μια πίτσα, ούτε να στέκεται πάνω σε μια γιγάντια χελώνα που κουβαλάει τέσσερις γιγάντιους ελέφαντες.
Πηγές
Συντάκτης: Δημήτρης Καλαλές
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
