Πώς μπορείς να χαράξεις αυτό το υπέροχο μισοφέγγαρο σχήμα στο πρόσωπο ενός ανθρώπου, αυτό που ονομάζουμε χαμόγελο κι αντανακλά ζωντάνια και ευφορία; Η απάντηση είναι το χιούμορ. Ένας απ’ τους πιο πρωτόγονους τρόπους επικοινωνίας ανάμεσα σε δύο, αλλά και περισσότερους ανθρώπους. Ο τελικός σκοπός αυτού είναι το γέλιο κι ως αποτέλεσμα αυτού η ψυχαγωγία του άλλου.
Σου παρουσιάζει μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα μια αμαξοστοιχία λέξεων που όταν φτάσουν στον προορισμό που ονομάζουμε φαντασία, τροφοδοτούν τα εργοστάσιά της και παράγουν μια νοητή κωμική εικόνα ή μια ιστορία που φτάνει στον καταναλωτή με τη μορφή του χαμόγελου, αλλά και του γέλιου.
Όπως υπάρχουν και στις μεγάλες αγορές διάφορες εταιρίες που πουλάνε το ίδιο προϊόν, αλλά ελαφρώς αλλαγμένο, μ’ ένα ίχνος του δικού τους χαρακτήρα, έτσι μπορεί να βρει κάποιος και διάφορα είδη απ’ το προϊόν που ονομάζει η αγορά χιούμορ. Το ξερό χιούμορ είναι ένα απ’ αυτά τα είδη. Σ’ αυτό το χιούμορ μια ανέκφραστη μάσκα παίζει το ρόλο του δύσκολου μεσάζοντος στη μετάδοση της εικόνας, που θα πλανέψει το θύμα και θα το ξαφνιάσει μέσα από ένα λεκτικό αστείο που ακολουθεί.
Γνωστό για τη δύναμή του, αλλά και για την τάση του να παρεξηγείται είναι το καυστικό χιούμορ ή αλλιώς το επονομαζόμενο βιτριόλι, στο οποίο το θύμα της σκηνής υπόκειται σε κάποιας μορφής προσβλητικό σχολιασμό με σκοπό πάντα το γέλιο. Ακολουθεί το τελευταία αρκετά διαδεδομένο μαύρο χιούμορ, όπου ο θύτης χρησιμοποιεί θλιβερά γεγονότα ως το μέσο μετάδοσης ενός αστεϊσμού.
Στη συνέχεια ακόμη ένα είδος χιούμορ είναι ο αυτοσαρκασμός, το λεγόμενο μη ζημιογόνο για το θύμα χιούμορ. Σ’ αυτό το είδος ο θύτης περιπαίζει τον εαυτό του.
Τελευταίο απ’ τα βασικά είδη χιούμορ, αλλά και πιο σημαντικό, καθώς είναι ο Σούπερμαν της υπόθεσης, είναι το πηγαίο χιούμορ. Ο υπεράνθρωπος αυτός είναι κάποιος που μπορεί, χωρίς να κάνει ιδιαίτερη προσπάθεια ή να χρησιμοποιήσει κάποιο όπλο για να εκτοξεύσει το βέλος του, να πετύχει το στόχο και να γίνει αστείος.
Όταν λοιπόν χρησιμοποιείται το χιούμορ, ο στόχος του είναι να κάνει τον άλλο να γελάσει και να περάσει καλά. Τι γίνεται όμως όταν στις πρώτες ύλες που τροφοδοτεί το χιούμορ το εργοστάσιο που λέγεται φαντασία, μπλέκεται και το κακό ζιζάνιο, ο πράσινος κρυπτονίτης του Σούπερμαν, η συναισθηματική ή σεξουαλική επιθυμία του θύτη για το θύμα; Εκεί τα πράγματα γίνονται λίγο πολύπλοκα.
Αυτός που δίνει το έναυσμα της επαφής, που ονομάζουμε επικοινωνία, επιθυμεί συνήθως να δημιουργήσει ένα δεσμό με το δέκτη της κατάστασης. Έτσι, παίρνει στα χέρια του τις χειροπέδες ενός αστείου και προσπαθεί με δεμένα τα μάτια να κλειδώσει τα δύο χέρια μαζί σ’ ένα χαμόγελο. Κι αναρωτιέται πόσες χειροπέδες είναι αρκετές για να παραπλανήσουν τον άλλο για να μην ξέρει ποιο κλειδί είναι για ποιο ζεύγος χειροπέδες. Κι όλα αυτά ώστε ο δεσμός να είναι μόνιμος. Μα έλα που το χιούμορ γίνεται δίκοπο μαχαίρι μερικές φορές σ’ αυτές τις περιπτώσεις.
Το χιούμορ λέει ότι τον θες μόνο στα λίγα λόγια. Να περνάς ένα καινούριο ζεύγος χειροπέδες με χαραγμένες καρδιές επάνω, μέσα από κάθε αστείο και να εύχεσαι στο επόμενο να τις προσέξει. Πρόσεχε όμως γιατί στις πολλές τις χειροπέδες δε διακρίνεται εύκολα κάτι τόσο λεπτεπίλεπτα χαραγμένο.
Και δες πώς χάνεσαι σ’ ένα λαβύρινθο ευφορίας, πώς οι δεσμοί που κάνεις είναι δυνατοί και πλάθουν το χαμόγελο στα χείλη του άλλου, αλλά του δίνουν την εικόνα πως τον θες. Μα πρόσεχε το μονοπάτι, γιατί χωρίς το μίτο της Αριάδνης δύσκολα θα φτάσεις στην έξοδο που επιθυμείς.
Από θύτης ενός αστείου μπορεί να γίνεις το θύμα μιας συνήθειας. Ένας άγνωστος μπορεί να γίνει το αστείο πρόσωπο που γνώρισε κάποιος χθες και θέλει να ξανασυναντήσει, αλλά από εκεί και πέρα πρέπει να δώσεις προσοχή στις κινήσεις σου. Η επανάληψη είναι μήτηρ μαθήσεως, αλλά έχει κι άλλη κόρη, τη συνήθεια. Κι εύχεσαι να ήξερες από πριν πόσο εύκολα πέφτει κάποιος από μια ξύλινη γέφυρα που περνάει και ξαναπερνάει. Κάποια στιγμή, με τον καιρό, τα σανίδια σαπίζουν και μπορείς να βρεθείς στο ποτάμι της φιλίας που δεν έχει γυρισμό.
Το χιούμορ είναι απαραίτητο προσόν, αν όχι το βασικότερο, του επιθυμητού ανθρώπου. Φτιάξε χαμόγελα γύρω σου, μα στο πρόσωπο που θες να χαμογελάει πάντα στο πλάι σου, να είσαι και λίγο σοβαρός. Δείξε του πόσο περίτεχνα σχέδια έχουν οι δεσμοί σας. Στο πολύ το χιούμορ μερικές φορές χάνεται η αλήθεια.
Σε πλησίασα με το μανδύα του χιούμορ στις πλάτες μου με την ελπίδα να νιώσεις πόσα κρύβονται από κάτω.
Επιμέλεια κειμένου: Αναστασία Νάννου