Μπορούμε να «κολλήσουμε αντιδράσεις»;

Στη ζωή μας έχουμε το δικό μας στενό κύκλο, ο οποίος αποτελείται από την οικογένειά μας και από τους ανθρώπους που θεωρούμε «δικούς» μας. Περαιτέρω, έχουμε τις παρέες με τις οποίες μπορεί να μην είμαστε και τόσο στενά δεμένοι ή να είναι περισσότερο κοντά μας κι από την ίδια μας την οικογένεια. Με τους δικούς μας ανθρώπους, έχουμε περάσει σημαντικό μέρος της ζωής μας, ενώ μας έχουν χαρίσει πολλές κι αξέχαστες στιγμές. Πολλές φορές (για να μην πούμε πάντα) η πολύ στενή επαφή, μας δίνει κάποια «δωράκια» παραπάνω.

Όταν είμαστε με τη σχέση μας ή με τους φίλους μας, παρατηρούμε σε άκυρες στιγμές πως έχουμε πάρει στοιχεία από τις προσωπικότητές τους. Εκφράσεις προσώπου, ατάκες, κινήσεις με τα χέρια και πολλά άλλα. Αυτό έχει συμβεί και με τη γλώσσα του σώματος και τις εκφράσεις των γονιών μας, μετά από αρκετά χρόνια. Λέμε πως «αυτές οι κινήσεις δεν είναι δικές μου» κι έχει σχηματιστεί στο πρόσωπό μας η έκφραση του τρόπου και της φρίκης. Σίγουρα υπάρχει μια λογική εξήγηση για όλα αυτά. Έχει να κάνει με το Sympathy Attack.

Με αυτή τη θεωρία προσπαθούμε να εξηγήσουμε τις μεταδοτικές συμπεριφορές που αναπτύσσονται μεταξύ μας, κατά τη διάρκεια της ζωής μας, ασχέτως χρονικής περιόδου. Έχει συμβεί όταν κάποιος από το κοντινό περιβάλλον είναι θυμωμένος κι αυτόματα, μετά από λίγο να νιώθουμε και εμείς μια ένταση. Ή το γέλιο, λένε πως είναι μεταδοτικό κι ίσως με τους δικούς σου ανθρώπους μαθαίνεις να βρίσκεις αστείο ό, τι κι οι ίδιο μετά από καιρό που συναναστρέφεστε. Γιατί όλα αυτά; Αντιπροσωπεύουν δυνατά συναισθήματα. Σύμφωνα με έρευνες, στα έντονα συναισθήματα ο εγκέφαλος ανταποκρίνεται με τέτοιο τρόπο που μας προετοιμάζει να νιώσουμε το ίδιο συναίσθημα. Είναι, σαν να λέμε, ένας καθρέφτης που μας δείχνει το πώς συμπεριφέρονται οι άλλοι και πώς εμείς μπορούμε να αλληλοεπιδράσουμε μαζί τους.

Άλλες πάλι φορές, παίρνουμε αντιδράσεις από άλλους υποσυνείδητα. Για παράδειγμα, ζώντας με τους γονείς μας, από μικρή ηλικία, όταν ακόμη δεν μπορούσαμε να μιλήσουμε, τους παρατηρούσαμε για να μπορέσουμε να εκφράσουμε τις δικές μας επιθυμίες, μέσω της μίμησης. Καθώς περνούν τα χρόνια, έχουν καταγραφεί στο πίσω μέρος του μυαλού μας όλες αυτές οι αντιδράσεις, μέχρι που κάποια στιγμή, ασυνείδητα, τις εμφανίζουμε. Είναι μια υποσυνείδητη μίμηση των γονέων μας ή όποιων άλλων έχουμε τόσο κοντά. Δρούμε καθ’ ομοίωση, δημιουργώντας ένα σύστημα κινήσεων, αντιδράσεων και συναισθηματικών προεκτάσεων που δεχθήκαμε κι εμείς με τη σειρά μας όταν δεν υπήρχε ακόμη άλλος άνθρωπος για να παρατηρήσουμε.

Βέβαια, σε άλλες περιπτώσεις, αυτή η υποσυνείδητη μίμηση, έχει να κάνει με την αποδοχή και την επιβράβευση από τους γύρω μας. Περισσότερο στις παρέες, συμβαίνει να έχουμε «κλέψει» ατάκες και κινήσεις ή οποίες μας ακολουθούν είτε επιλέξουμε να τις έχουμε, είτε όχι. Βλέπουμε πως τα συγκεκριμένα στοιχεία φέρνουν την αποδοχή από τους γύρω μας με τη μορφή γέλιου ή θετικών σχολίων. Αυτό μας ανεβάζει ψυχολογικά σε σημείο να μην μπορούμε να τα αποβάλουμε με ευκολία όταν τα έχουμε μέσα στην καθημερινότητά μας.

Παρ’ ολ’ αυτά ξεχάσαμε το σπουδαιότερο κομμάτι. Τις καθαρά σωματικές αντιδράσεις. Και πρώτη από όλες,  το χασμουρητό. Η «κολλητικότητά» του, οφείλεται σε ηχο-φαινόμενα, τα οποία ενεργοποιούν ένα συγκεκριμένο μέρος του εγκεφάλου που ευθύνεται για την κινητική λειτουργία μας. Οι ήχοι έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν αντιδράσεις του σώματός μας, σαν το ένα να είναι η απόλυτη απόρροια του άλλου. Έτσι, όπως ένας ήχος μπορεί να μας κάνει να φοβηθούμε, να αγχωθούμε, να νιώσουμε ηρεμία, έτσι κι ο ήχος μιας βαθιάς κι απολαυστικής αναπνοής, οδηγεί στο να πράξουμε το ίδιο.

Γενικά, η κάθε μορφή «κολλητικής αντίδρασης» έχει και μια ανάλογη εξήγηση. Έχουμε παρατηρήσει πως όταν κλαίει ένα μωρό, ξεκινά μια γενική ορχήστρα και με τα υπόλοιπα που μπορεί να βρίσκονται κοντά. Η γενική ιδέα είναι πως, όπως τα μωρά, έτσι και οι υπόλοιποι, κολλάμε αντιδράσεις ως μια «αόρατη» υποστήριξη που μπορεί να χρειάζεται κανείς. Είναι κάτι σαν προϊόν ενσυναίσθησης. Δεν υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος να νιώσουμε έτσι, αλλά επιχειρούμε να στηρίξουμε ή να βοηθήσουμε το άτομο δίπλα μας.

Μπορεί να φαίνεται πως οι περισσότερες αντιδράσεις μας να είναι δικές μας, αλλά στην ουσία είμαστε ένα σύνολο από κινήσεις άλλων που έχουμε διαφοροποιήσει με μικρο-αλλαγές, σύμφωνα με τη δική μας γνώμη. Όμως στη βάση μας, υπάρχουν πάντα οι αντιδράσεις όλων εκείνων που κάποτε αγαπήσαμε κι ήρθαμε κοντά τους.