Η εμπιστοσύνη είναι αρχή υπερτιμημένη

«Με εμπιστεύεσαι;». Μία ερώτηση τόσο κοινότυπη που θα μπορούσε να αποτελεί λογότυπο διαφήμισης. Η απάντησή της είναι με βεβαιότητα αμφιλεγόμενη. Άλλωστε είναι άξιο απορίας αν υπάρχει άνθρωπος σε αυτό το σύμπαν που να μας εμπιστεύεται ολοκληρωτικά. Κι αν υπάρχει, πόσο δίκαιο κι ωφέλιμο είναι αυτό για τον ίδιο του τον εαυτό, εφόσον εμείς οι ίδιοι απορούμε συχνά με τις επιλογές μας και μας καταλογίζουμε λάθη.

Αναπόφευκτα κάνουμε λάθη. Είμαστε άνθρωποι κι αυτό δικαιολογείται σε ένα βαθμό. Ωστόσο, αν κάποιος μας έχει τόσο μεγάλη εμπιστοσύνη, κάνει τα λάθη μας, δικά του και τα αφήνει να τον επηρεάσουν -σαν να αποτελούσαν δικά του λάθη. Καλείται, επομένως, να αντιμετωπίσει τόσο τα δικά του λάθη όσο και τα δικά μας, γεγονός που αποτελεί εμπόδιο στη ζωή του.

Όλοι επικαλούνται την εμπιστοσύνη. Πλέον, την έχουμε σχεδόν προσωποποιήσει. Αποτελεί μία μικρή κυρία που υπάρχει στη ζωή μας και κάθεται σε μία γωνία του μυαλού μας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έχει μία θέση στη ζωή μας, ωστόσο το πόσο της επιτρέπουμε να επεμβαίνει σε αυτήν είναι δικό μας θέμα και απ’ ό,τι φαίνεται οι περισσότεροι άνθρωποι αρνούνται να της δώσουν ηγετική θέση στη ζωή τους.

Έχουμε μάθει -από τα παιδικά μας χρόνια- ότι αυτή η κυρία πρέπει να μας συντροφεύει κι αποτελεί τον πιο πιστό μας σύντροφο. Είναι πραγματικά παράλογο, λοιπόν, να την αντιμετωπίζουμε εχθρικά. Έχουμε μάθει να την παρουσιάζουμε σαν την μόνιμη σύντροφό μας, ωστόσο η ανειλικρίνεια κι ο φθόνος αποτελούν τους εραστές που καταλαμβάνουν με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο μία σημαντική θέση στη ζωή μας.

Κι ακόμη κι αν όλοι μας δείχνουν εμπιστοσύνη, δεν είναι δύσκολο οι εραστές τους να την καταπνίξουν. Άλλωστε, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν η εμπιστοσύνη τους είναι κάλπικη ή πλασματική. Θα μπορούσε να επικαλυφθεί με τόσα άλλα αρνητικά συναισθήματα, με τον ίδιο τρόπο που δημιουργήθηκε. Κι αν όντως είναι αληθινή, ενδεχομένως κρύβει κερδοσκοπικές βλέψεις και συμφέροντα.

Επομένως, η εμπιστοσύνη όλων των ανθρώπων γύρω μας είναι αμφισβητήσιμη κι αυτό συμβαίνει δικαίως κι απολύτως δικαιολογημένα -αν λάβουμε ως δεδομένο ότι στη φύση του ανθρώπου είναι χαραγμένη η προδοσία και το προσωπικό συμφέρον. Η τυπική εμπιστοσύνη είναι υπαρκτή. Ωστόσο, ως επί το πλείστον, οι άνθρωποι προσπαθούν να αποδείξουν εναγωνίως ότι θέλουν την αλήθεια στη ζωή τους. Και, σαφώς, η τυπικότητα δεν αποτελεί κομμάτι της αλήθειας.

Όλα τα παραπάνω, είναι γενικά και δεν πρέπει να τους αποδοθεί καθολικότητα. Θα ήταν άδικο να θεωρούμε ότι όλοι οι άνθρωποι σκέφτονται με αυτόν τον τρόπο, παρ’ όλο που – όπως αποδεικνύει η ίδια η πραγματικότητα – το κάνουν. Κι άλλωστε ποιοι είμαστε εμείς για να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης της ανθρωπότητας και να αποβάλουμε τον εγωισμό που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας.

Τουλάχιστον, το μόνο που μας απομένει είναι να αποδεχτούμε την ίδια την πραγματικότητα και να μη θεωρούμε ότι μπορούμε και θέλουμε να εμπιστευτούμε εύκολα τους ανθρώπους -διότι δεν το κάνουμε. Ας αποδεχτούμε ότι η εμπιστοσύνη, που νομίζουμε ότι κατέχουμε και δίνουμε, είναι ανύπαρκτη όταν οι άνθρωποι γύρω μας συμπεριφέρονται με τρόπο που δε μας αρέσει ή που απλώς δεν κατανοούμε. Επομένως, το μόνο άτομο που εμπιστευόμαστε είναι ο εαυτός μας – αν τον εμπιστευόμαστε πραγματικά κι αυτόν.