Ο ρατσισμός είναι στην ουσία φόβος

Πολλά τα περιστατικά κι ελάχιστος ο χρόνος κι ο χώρος για να τα αναλύσουμε· δυστυχώς, είναι αμέτρητες οι φορές που έχω διαβάσει ή ενημερωθεί περί περιστατικών ρατσιστικής βίας –είτε λεκτικής είτε σωματικής– κι η αλήθεια είναι ότι αυτό το ζήτημα θα έπρεπε να μας προβληματίζει όλους, διότι εν δυνάμει μας απασχολεί όλους. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι κάποια στιγμή ίσως γίνουμε εμείς τα θύματα του μίσους και του φόβου κάποιων άλλων.

Ο ρατσισμός δεν είναι τόσο μακριά όσο μπορεί να τον φανταζόμαστε· δε ζει σε άλλο σύμπαν, είναι εδώ δίπλα μας και καλλιεργείται διαρκώς. Γιγαντώνεται είτε με την άγνοια και κατ’ επέκταση τη συνενοχή είτε με τη διαιώνιση του μίσους και του φόβου. Διότι ο ρατσισμός πηγάζει απ’ τον φόβο για το διαφορετικό· τον φόβο της αποδοχής των ανθρώπων -διότι όλοι άνθρωποι είμαστε.

Σίγουρα ο εκάστοτε ρατσιστής είτε θα έχει να παρουσιάσει τη δική του επιχειρηματολογία –η οποία υποθέτω ότι θα βασίζεται στη λογική του παραλόγου– είτε απλώς θα θεωρεί τη στάση του σωστή – επειδή σύμφωνα με το σκεπτικό του απλώς είναι αδιαμφισβήτητα σωστή. Βλέπει τον εαυτό του ανώτερο απ’ τους άλλους, ενσυνείδητα. Το υποσυνείδητό του, όμως, είναι γεμάτο ανασφάλειες και φοβίες· είναι γεμάτο κόμπλεξ και μικροπρέπεια.

Πώς μπορείς, εν τούτοις, να μεταβάλεις τις απόψεις ενός ρατσιστή; Δεν μπορείς, υποθέτω. Όσο κι αν προσπαθήσεις να του εξηγήσεις ότι όλοι οι άνθρωποι είμαστε ίσοι και δε διαφέρουμε ουσιαστικά, όσο κι αν προσπαθείς να τον κάνεις να καταλάβει ότι το μίσος που πηγάζει απ’ την ψυχή του δε στρέφεται εν τέλει μονάχα εναντίον του εκάστοτε θύματος, αλλά και εναντίον του ίδιου του του εαυτού, δε φαίνεται να αλλάζει κάτι. Πάντοτε τα ίδια συνηθισμένα επιχειρήματα έρχονται να διαδεχτούν κάθε σου κουβέντα.

Κι αν προσπαθήσεις να τον κάνεις να το δει διαφορετικά, να καταλάβει ότι όλο το μίσος κι η οργή που εκφράζει για συνανθρώπους του πηγάζει κι απευθύνεται στον ίδιο του τον εαυτό, ίσως σε βγάλει τρελό. Ενδέχεται να σε κατηγορήσει ότι δεν ξέρεις τι σου γίνεται (τραγική ειρωνεία) ή να προσπαθήσει να σου αποδείξει για ακόμη μία φορά, με τα τραγικά επιχειρήματά του,  πως η άποψή του είναι ορθή κι εσύ είσαι ο χαζός που δεν αντιλαμβάνεσαι τις βαθυστόχαστες προσεγγίσεις του.

Αντιμετωπίζω το θέμα, εν μέρει, κωμικά· εν τούτοις, το εν λόγω ζήτημα είναι μάλλον τραγωδία. Αν κοιτάξουμε γύρω μας θα δούμε το μίσος να αναβλύζει. Η κοινωνία μας έχει γεμίσει με ανθρωποφάγα όντα, έτοιμα να κατασπαράξουν τους πάντες στο διάβα τους. Πλέον, έχουμε καταλήξει να αναζητάμε ανθρώπους. Έχουμε καταλήξει να φοβόμαστε μήπως κάποιος μας κοροϊδέψει, μήπως μας κοιτάξει στραβά, μήπως μας επιτεθεί, στην τελική -διότι δεν είναι λίγοι αυτοί που τους έχει συμβεί.

Δε φταίμε εμείς γι’ αυτήν την κατάσταση, εμείς που έχουμε δεχτεί το ρατσισμό για τον οποιοδήποτε λόγο. Δεν πρέπει να κατηγορούμε τον εαυτό μας για τη βλακεία των άλλων. Αν κάποιος πρέπει να αλλάξει είναι αυτοί κι όχι εμείς· δεν είμαστε εμείς, άλλωστε, αυτοί που καλλιεργούμε το μίσος.

Να έχετε στο νου σας πάντοτε πόσο λίγοι είναι αυτοί οι άνθρωποι που καταφεύγουν σε τέτοιες πρακτικές. Μην τους δικαιολογείτε, όμως· πώς γίνεται να είσαι φοβικός απέναντι σε κάτι που τυχαία δεν είσαι;