Όχι, τα σχολικά χρόνια δεν είναι τα καλύτερα

Σίγουρα έχεις ακούσει αυτόν τον ισχυρισμό· ότι τα μαθητικά χρόνια είναι τα καλύτερα. Και σίγουρα έχεις δει ανθρώπους να το υποστηρίζουν με πάθος -τόσο μεγάλο που συχνά αναρωτιέσαι αν είναι υπεύθυνοι δημοσίων σχέσεων των σχολείων. Κάθεσαι κι αναρωτιέσαι, λοιπόν, τι το ελκυστικό βρίσκουν στα σχολικά χρόνια· το πρωινό ξύπνημα, τις φωνές των καθηγητών ή το φόβο που κάποιοι από αυτούς μας εξέπεμπαν;

Μάλλον κάποιοι άνθρωποι έχουν μέσα τους κρυφές μαζοχιστικές τάσεις, που με αυτόν τον ισχυρισμό εκδηλώνονται. Διότι, αν σου λείπουν τα διαγωνίσματα, ορισμένοι -απομυθοποιημένοι πλέον- καθηγητές οι οποίοι δεν έπαψαν να μας κοιτάν αφ’ υψηλού κι η πλήξη των μαθημάτων, τότε μάλλον κάτι δεν πάει καλά. Επίσης, υποθέτω ότι έχεις ξεχάσει -ή έχεις εσκεμμένα αποβάλει- το άγχος που μας προκαλούσε το σχολείο αυτό καθ’ αυτό.

Μονάχα η όψη του μας προκαλούσε απέχθεια κατά τη διάρκεια των μαθητικών μας χρόνων. Τώρα τι άλλαξε και το θυμάσαι με ένα αίσθημα όμορφης νοσταλγίας; Άρχισες να ωραιοποιείς τα πάντα ή μήπως βαρέθηκες την απέχθεια που ένιωθες γι’ αυτό; Όπως και να ‘χει, αν για σένα τα σχολικά χρόνια ήταν τα καλύτερα, μάλλον μετά από αυτά δεν είδες αυτό που τόσοι έχουν ορίσει ως τα πραγματικά καλύτερα χρόνια.

Δε χρειάζονται τρομερά επιχειρήματα για να αποδείξεις ότι τα σχολικά χρόνια δεν είναι τα καλύτερα, νομίζω ότι οι περισσότεροι θα συμφωνήσουν μαζί μου. Μονάχα το γεγονός ότι ήσουν αναγκασμένος να ακολουθείς ένα σταθερό πρόγραμμα, το οποίο δεν ορίζεις εσύ και δε σε ανταμείβει – άμεσα τουλάχιστον-, φάνταζε απαράδεκτο στα μάτια σου. Ακόμα και τώρα, θεωρώ απαράδεκτη την έλλειψη ελευθερίας που βιώνουν οι μαθητές.

Σαφώς γνωρίζω ότι το Summerhill δεν υπάρχει περίπτωση να υπάρξει ποτέ στη χώρα μας – ούτε μου έχουν απομείνει ελπίδες για τη μεταβολή του συστήματος εν γένει· γι’ αυτό φοράω το ειρωνικό μου ύφος κάθε φορά που κάποιος λέει πως τα σχολικά χρόνια είναι τα ομορφότετα. Αναρωτιέμαι κάθε φορά τι είδους άνθρωπος μπορεί να κάνει αυτή τη δήλωση και πόσο κενά ήταν τα φοιτητικά του χρόνια, τα χρόνια κατά την ενηλικίωσή του.

Ίσως ο φόβος της αυτοδιάθεσης είναι αυτός που επιφέρει τον ισχυρισμό αυτό· διότι οι περιορισμοί που είχαμε υποστεί κατά τη διάρκεια των μαθητικών χρόνων, ενδεχομένως ήταν βοηθητικοί για κάποιους. Κι έπειτα, ο καθένας είναι θεμιτό να έχει διαφορετική γνώμη, όμως είναι δίκαιο για όλους εμάς που αμφισβητούμε την άποψή του να ζητάμε εξηγήσεις. Δεν το κάνουμε για να τον φέρουμε σε δύσκολη θέση, αλλά γιατί απορούμε πραγματικά με τη στάση του.

Ας μιλήσω προσωπικά, διότι δεν έχω κάτι να κρύψω. Για εμένα τα σχολικά χρόνια όχι απλά δεν ήταν τα καλύτερα, αλλά μπορώ με σιγουριά να πω πως ήταν τα πιο δύσκολα και πιο σκοτεινά μου χρόνια. Ήταν η πιο δύσκολη περίοδος που πέρασα κι η διάρκειά της φάνταζε ατέρμονη στα μάτια μου. Υπήρχαν, βέβαια, όμορφες στιγμές σε αυτά τα χρόνια, ωστόσο δεν καλύπτουν όλα τα προαναφερθέντα.

Όχι, φίλε μου, τα σχολικά χρόνια δεν είναι τα καλύτερα· μπορώ να πω ότι – ίσως- είναι τα χειρότερα. Διότι οι μαθητές καλούνται να υποστούν μια σειρά άσκοπων δοκιμασιών, οι οποίες δε θα έχουν καμία απολύτως χρησιμότητα στη μετέπειτα ζωή τους· αντιθέτως, το μόνο που θα επιφέρουν είναι το άγχος και την ψυχολογική επιβάρυνση. Δυστυχώς -εσκεμμένα ή μη- γεννάμε ψυχολογικά ζητήματα στις νέες γενιές· κι έπειτα απορούμε γιατί οι άνθρωποι δεν είναι χαρούμενοι.