Κρυφά συναισθηματικά κατάλοιπα που αφήνει ένας χωρισμός

Ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι μια πρώην σχέση δεν άφησε το συναισθηματικό της αποτύπωμα στον καμβά του μυαλού του; Ότι δεν άλλαξε κάπως τη διαμόρφωση στο νοητικό του χώρο; Η σχέση σου μπορεί να τελείωσε, η επίδραση όμως που έχει πάνω σου είναι μακράς διαρκείας. Θέλοντας και μη, κουβαλάς μέσα σου κι αφομοιώνεις πολλά στοιχεία της κι είναι το κρυφό αίτιο πίσω από πολλά αποτελέσματα που βλέπεις στη συμπεριφορά σου σε βάθος χρόνου.

Όχι, δε μιλώ για όταν δεν έχεις ξεπεράσει το πρώην ταίρι σου και το σκέφτεσαι ολημερίς πλάθοντας σενάρια παρακολουθώντας το στα σόσιαλ. Εκεί, θες και το βάζεις στη ζωή σου. Φυσικά υπάρχει κι η περίπτωση να χώρισες αυτοβούλως, αλλά αυτή η επικοινωνιακή κίνηση να μην αντικατοπτρίζεται κατ’ αναλογία και σε συναισθηματικό επίπεδο. Τι εννοώ: έμαθες ύστερα από άπειρους τσακωμούς με επαναλαμβανόμενα ατοπήματα, παράλληλους μονολόγους, ισοπεδωτική αδιαφορία ή ακόμα κι εκδικητικό στιλάκι, ότι δεν είστε αυτό που λέμε good match. Το εξαντλήσατε. Η αυλαία του θεάτρου του παραλόγου πλέον κλείνει και η τελευταία σκηνή σας βρίσκει χώρια. Το πόρισμα είναι αναπόφευκτο: δεν κάνετε ο ένας για τον άλλον. Κι είσαι ok μ’ αυτό.

Να όμως που έρχεται η στιγμή που κάτι απροσδιόριστο σε τραβάει προς τα πίσω. Και ξαφνικά σε ακούς να συζητάς με την παρέα σου (ύστερα από δική σου πρωτοβουλία και παρέμβαση) πόσο ωραία αν και ολίγον τι δύσκολα είχατε περάσει μαζί. Είναι τότε που ενώ συνειδητά επέλεξες αυτός ο άνθρωπος να μη βρίσκεται πλέον στη ζωή σου, νιώθεις μια πρωτόγνωρη ανάγκη να τον δεις έστω και αποσπασματικά κι ίσως -γιατί όχι- να ξαναπροσπαθήσετε. Και κάπου εκεί στο «γιατί όχι» θυμάσαι τους ένα εκατομμύριο λόγους που έχεις πρόχειρους κι απορείς πώς διάολο τρύπωσε αυτή η σκέψη στο κεφάλι σου και τι είδους χαλασμένη ζυγαριά διαθέτει το κατάστημα.

Δεν είναι και τόσο αξιοπερίεργο βέβαια· όντας σε σχέση με κάποιον, σε απορροφά το «μαζί». Μπλέκεσαι με τον τρόπο σκέψης του ατόμου που έχεις δίπλα σου, με τις συνήθειές του, με τη νοοτροπία του. Όταν το οικοδόμημα γκρεμίζεται, είναι δύσκολο να διαχωρίσεις τα δικά σου κομμάτια. Στην προσπάθειά σου να ξαναβρείς τον εαυτό σου ως μονάδα και να επαναπροσδιοριστείς, ίσως η μοναξιά κι η αβεβαιότητα σού χτυπήσουν την πόρτα. Και είναι λογικό, μπροστά σε μια τέτοια αλλαγή, ενστικτωδώς και σχεδόν νομοτελειακά να αναζητάς ανακούφιση στη συντροφικότητα που σου προσέφερε το επιπλέον πρόσωπο.

Εξάλλου, η ένταση και το βάθος που φύσει χαρακτηρίζει μια ερωτική σχέση, δεν μπορεί να μην αφήσει υπολείμματα ακόμα κι αν δε σκέφτεσαι πλέον το πρώην ταίρι. Όχι μόνο κάτι απλό, δηλαδή ένα μέρος κι ένα τραγούδι απαράλλαχτα συνδυασμένο με αυτό ή μια διαφορά στο πώς πίνεις τον καφέ σου, αλλά καταλυτικές ψυχολογικές αλλαγές. Για παράδειγμα, μήπως παρατήρησες τον αθεράπευτα ρομαντικό εαυτό σου να προσγειώνεται σε πιο ρεαλιστικά μονοπάτια, υιοθετώντας την κοσμοθεωρία της πρώην σχέσης σου; Ή μήπως παρατήρησες κάποια αλλαγή στην αυτοεκτίμηση και την αυτοεικόνα σου;

Ίσως έμαθες να επικρίνεις τον εαυτό σου για ένα χαρακτηριστικό που δεν άρεσε στο πρώην ταίρι σου, ίσως άρχισες υποσυνείδητα να νιώθεις άβολα χορεύοντας στα κλαμπ γιατί κάποτε σε επέπληξε, ίσως ξεκίνησες να μετράς τις κινήσεις σου κριτικάροντας την κοινωνικότητά σου ως παρεξηγήσιμη. Δεν είναι κακό φυσικά να αλλάζεις το πώς βλέπεις τον εαυτό σου και να αναθεωρείς, αρκεί να ξεδιαλύνεις ότι η φωνή που σε ωθεί είναι η δική σου κι όχι η δική του. Αν διαπιστώσεις ότι μια αντίληψή του ρίζωσε ύπουλα κι αναμίχθηκε με τις δικές σου άθελά σου, στο χέρι σου είναι να θυμηθείς πως αυτοπροσδιορίζεσαι.

Επίσης, αν μιλάμε για την πρώτη, την καλύτερη ή την πιο σημαντική σχέση σου είναι πολύ πιθανό, (μιας και ο εγκέφαλος λειτουργεί με μαθημένα μοτίβα) να είναι δύσκολο να εξαλειφθεί κάθε ίχνος του κυκλώματος σύνδεσης με αυτόν τον άνθρωπο. Το σύστημα της ανταμοιβής στο κεφάλι μας πυροδοτείται στον έρωτα με τη βοήθεια ορμονών όπως η ντοπαμίνη, η βασοπρεσίνη και η οξυτοκίνη. Ουσιαστικά προσιδιάζει σ’ ένα είδος εθισμού, μια ανάγκη επανάληψης ευχάριστων εμπειριών. Με λίγα λόγια, αυτός ο έρωτας με τα χαρακτηριστικά του ίσως υποσυνείδητα καθορίζει ένα πρότυπο για το τι βρίσκεις ελκυστικό στην πορεία.

Και μιλώντας για το μέλλον, τι γίνεται όταν η πρώην σχέση επιδρά στη δημιουργία μιας καινούριας; Παραδείγματος χάριν, πολύ συχνά παρατηρείται ο φροϋδικός επαναλαμβανόμενος καταναγκασμός. Σε μια σχεδόν μαζoχιστική τάση, πολλοί άνθρωποι κυνηγούν ανθρώπους με παρόμοια χαρακτηριστικά ή προκαλούν ασυνείδητα παρόμοιες καταστάσεις. Αυτό γίνεται σε μια προσπάθεια να ξαναγράψουν το παρελθόν και να διορθώσουν λανθασμένους χειρισμούς σε πρώην σχέσεις, μολονότι συνήθως απλά παγιδεύονται στο ίδιο δράμα.

Από την άλλη, ενδεχομένως να πληγώθηκες από την προηγούμενή σου σχέση. Ο David Brudö μας εφιστά την προσοχή στο να μη δημιουργήσουμε απωθητικές συνήθειες λόγω αυτού. Αν π.χ. νιώθαμε ότι το πρώην ταίρι δε μας άκουγε, ασχέτως αν ήταν η ιδέα μας ή αν ίσχυε, ίσως ο τρόπος έκφρασής μας πλέον να έχει γίνει πιο παρεμβατικός από όσο θα ‘πρεπε.

Γνωρίζεις βέβαια ότι ο άνθρωπος αυτός δεν εκπροσωπεί ολόκληρο το φύλο του κι ότι ο καθένας είναι διαφορετικός κι οι γενικεύσεις αποφευκτέες. Ωστόσο, πιάνεις τον εαυτό σου να επιδίδεται σε συγκρίσεις πρώην με νυν. Ή να είναι απόμακρος χαρακτήρας, να μην ευχαριστείται με τίποτα και να δυσκολεύεται να ανοιχτεί και να εμπιστευτεί. Ή μιας και κάηκε με το χυλό να φυσά και το γιαούρτι, κοινώς η καχυποψία να φτάνει σε σημείο παράνοιας, καταδικάζοντας a priori κάθε νέα ιστορία. Ή να απαιτεί ειδική μεταχείριση και να δικαιολογεί τα αδικαιολόγητα επικαλούμενος τι πέρασε. Ανθρώπινα όλα αυτά, όμως μην τα ρίχνεις στον άλλον άμα δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες σου. Είναι ανώφελο να πληρώνει εκείνος τα σπασμένα. Είτε μπες στην καινούρια σχέση ρισκάροντας με όλη σου την καρδιά, είτε αν δε νιώθεις έτοιμος να προχωρήσεις, μείνε μόνος.

Εν τέλει, κάθε σχέση αφήνει το σημάδι της πάνω μας. Ας προσπαθήσουμε να κρατήσουμε τα καλά και να αναγνωρίσουμε τα άσχημα. Εξάλλου, αφού είσαι εδώ μαζί μας ακόμα και διαβάζεις αυτό το άρθρο, μάλλον σε έκανε πιο δυνατό.