Τόσες αποφάσεις κι ούτε μία γενναία

Σε αντίθεση με το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο, εμείς οι άνθρωποι -με κάποιες εξαιρέσεις- δεν περιστρέφουμε τη ζωή μας γύρω από το φαγητό, τον ύπνο και την αναπαραγωγή. Πέρα από τα απαραίτητα της επιβίωσης, αποζητούμε διακαώς μια αίσθηση σκοπού, μια πυξίδα που προσανατολίζει, νοηματοδοτεί κι επιβεβαιώνει τις πράξεις μας. Ένα άλλο ιδιαίτερο στοιχείο μας είναι ότι έχουμε (;) την ικανότητα να αξιολογούμε τις ίδιες μας τις σκέψεις, να κρίνουμε την κρίση μας. Η συνταγή της επιτυχίας; Κάποτε, και της καταστροφής. Αναλόγως τη στάση μας.

Σε κάποιο σημείο της ζωής μας διαπιστώνουμε ότι τα πράγματα δεν είναι όπως τα θέλουμε. Αλλά, διάολε, ποιος κάθεται τώρα να ψάχνει την Ατλαντίδα; Μην ξεμυαλιζόμαστε. Μένουμε λοιπόν άτολμοι κι ασφαλείς στη ρουτίνα μας, με το κεφάλι μας ήσυχο -ή και όχι- και μια ζωή ανολοκλήρωτη. Κι ας σιγοβράζει η διάθεση για μια επαναστατική αλλαγή μέσα μας. Όσο έχει από πάνω της το καπάκι της συμβατικής ζωής μας, ούτε γάτα ούτε ζημιά. Κι ας σκούζει σ’ ένα ξεχασμένο υπόγειο της συνείδησής μας το ονειροπόλο παιδί που ήμασταν κάποτε. Τρέχουμε γρήγορα, του φωνάζουμε «σύνελθε!» και του σφραγίζουμε το στόμα. Κι ας λογοκρίνουμε τους εαυτούς μας μέχρι και στα πιο κοντινά μας άτομα. Πρέπει να φερθούμε φυσιολογικά εξάλλου, μεταμφιεσμένοι σε μια λιγότερο πειραγμένη εκδοχή μας, σωστά;

Ένα είναι το σίγουρο· παγώνουμε για να σβήσουμε τη φωτιά μας. Νομίζουμε ότι αυτό είναι το λογικό. Έλα όμως που, συμβιβασμένοι υποφέρουμε. Κι οι άνθρωποι που υποφέρουν δε σκέφτονται λογικά. Δημιουργούν μια μαύρη τρύπα αρνητικότητας που απορροφά κι εξαλείφει κάθε αισιόδοξη ιδέα εν τη γενέσει της. Τι λούπα!

Γιατί είμαστε πουλιά που δεν εγκαταλείπουν ποτέ τη μίζερη φωλίτσα τους; Ίσως παγιδευόμαστε γιατί δεν μπορούμε να βρούμε πού να πάμε. Μόλις τείνουμε σε μια επιλογή, αμέσως βαραίνουν τ’ αρνητικά της στη ζυγαριά και φαντάζει δελεαστικότερη η άλλη. Όταν τυχόν καταλήξουμε, αμφισβητούμε την απόφασή μας, το μυαλό μας μένει κολλημένο στις εναλλακτικές που απορρίψαμε κι αν τυχόν μας πάει κάτι στραβά χτυπάμε τα κεφάλια μας στον τοίχο κατηγορώντας την απόφαση που πήραμε.

Μένουμε λοιπόν άπραγοι, να κοιτάμε αποχαυνωμένοι τις επιλογές στο σταυροδρόμι (choice paralysis). Προτιμάμε να αφήνουμε ανοιχτά τα ενδεχόμενά μας αποφεύγοντας να πάρουμε οποιαδήποτε απόφαση. Απολαμβάνουμε την ψευδαίσθηση ότι τα ‘χουμε όλα έτσι, ενώ δεν έχουμε στην ουσία τίποτα. Πράγματι, οι επιλογές συχνά αλληλο-αποκλείονται. Πέραν μιας ξεκάθαρης επιλογής, το να διστάζεις είναι ήδη μια απόφαση. Γιατί αν δε διαλέξεις εσύ, η επιλογή σου θα γίνει από τις περιστάσεις. Την ώρα που εμείς κοντοστεκόμαστε στάσιμοι και ληθαργικοί, η ζωή προχωράει.

Αν αναμένουμε μια ουρανοκατέβατη έμπνευση ως προαπαιτούμενο για να κινητοποιηθούμε να δράσουμε, μάλλον πρέπει ν’ αντιστρέψουμε τη σειρά και να στρώσουμε εμείς το δρόμο. Έστω κι ένα βεβιασμένο βήμα προς την επιθυμητή κατεύθυνση, σιγά-σιγά μας ξεμπλοκάρει και καθ’ αυτό μας δίνει έμπνευση και κίνητρο.

Όταν κλειδώνουμε σε μια απόφαση, είμαστε στην κορυφή του παγόβουνου. Από κάτω είναι το υποσυνείδητό μας που ξέρει τι θα κάνουμε πριν καν το συνειδητοποιήσουμε εμείς, που μας κινεί σαν μαριονέτα. Τα σχοινιά της είναι όλα τα εσωτερικά και τα εξωτερικά γεγονότα, από το μεγαλύτερο έως το μικρότερο, που πέφτουν σαν ντόμινο κάτω από τη μύτη μας και μας καθορίζουν. Αυτό δε συνεπάγεται βέβαια ότι οι αποφάσεις μας είναι προκαθορισμένες, αντίθετα αποτελούν το απαύγασμα τμημάτων που βρίσκονται συνεχώς σε κίνηση κι αλλαγή. Χρειάζεται λοιπόν να επανεκπαιδεύσουμε το υποσυνείδητό μας, να το ταΐζουμε θετικές σκέψεις και βιώματα, για να έρθουν σε συμφωνία οι αποφάσεις με τη θέλησή μας. Δεν μπορεί να ευελπιστούμε να είμαστε νικητές της ζωής, όταν ταυτόχρονα αυθυποβαλλόμαστε σε σκέψεις και συνήθειες χαμένου και περιτριγυριζόμαστε από αρνητικούς ανθρώπους κι ερεθίσματα.

Το μόνο που στέκεται εμπόδιο στο στόχο σου είναι η ηλίθια ιστορία που πλασάρεις στον εαυτό σου για το ότι δε θα τον πετύχεις. Σε μια παρτίδα, σίγουρα αυτός που έχει το καλύτερο φύλλο (όπου φύλλο= φυσικά χαρίσματα και τυχερές περιστάσεις) έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να κερδίσει, αλλά το πώς παίζεις μετράει περισσότερο. Η Jennifer Bricker δεν άφησε τίποτα (ούτε το γεγονός ότι γεννήθηκε χωρίς πόδια) να σταθεί εμπόδιο στο όνειρό της να γίνει διάσημη ακροβάτης.

Άλλες φορές νιώθουμε ότι αργήσαμε. Δεν πήραμε τις σωστές αποφάσεις κι εφόδια άρα το μέλλον μας προδιαγράφεται αναπόδραστα μπροστά μας. Λένε ότι η καλύτερη στιγμή να φυτέψεις ένα δέντρο ήταν είκοσι χρόνια πριν. Η επόμενη καλύτερη είναι τώρα. Αν βρήκες το πάθος σου, μην αφήσεις τίποτα να σε σταματήσει. Για να μην κοιτάξεις πίσω σε πέντε χρόνια από τώρα και βρεθείς να (ξανα)μετανιώνεις που δεν άλλαξες την πορεία σου σήμερα. Είναι πολύ αργά μόνο αν πιστέψεις ότι είναι. Η Grandma Moses ξεκίνησε να ζωγραφίζει στα 78 της κι έζησε περισσότερο από άλλες δύο δεκαετίες απολαμβάνοντάς το. Οι πίνακές της πωλούνται σήμερα έναντι εκατομμυρίων δολαρίων.

Κάποιες φορές δε δοκιμάζουμε τα όρια του ταλέντου μας γιατί φοβόμαστε. Τότε πρέπει ν’ αναλογιστούμε: Ποιος ακριβώς είναι ο φόβος μας; Είναι απόλυτα βάσιμος κι αληθής, θα μπορούσαν να εξελιχθούν αλλιώς τα πράγματα; Πώς μας κάνει να νιώθουμε, ποιοι θα ήμασταν χωρίς αυτόν; Μήπως φοβόμαστε την αποτυχία;

Η έλλειψη προσπάθειας κατοχυρώνει την αποτυχία, γινόμαστε καλύτεροι προφήτες, παρά μαχητές. Ωστόσο, κανείς δεν έφτασε σε μεγαλειώδη επιτυχία παρακάμπτοντας τον δύσβατο δρόμο της παταγώδους αποτυχίας. Η αποτυχία που απευχόμαστε δεν είναι παρά συστατικό της επιτυχίας, είναι μέρος της διαδικασίας. Αν ερωτευτούμε την ίδια την ανάβαση, θα μεταμορφώσουμε τα στραβοπάτηματά μας σε ρεαλιστικούς στόχους βελτίωσης ως την κορυφή. Ο Stephen King απορρίφθηκε 30 φορές ώσπου να δεχτεί κάποιος να εκδώσει το βιβλίο του. Ο Thomas Edison δεν εφηύρε τη λάμπα παρά στην 1.001η του προσπάθεια. Όταν τον ρώτησαν πώς ένιωσε ύστερα από 1.000 αποτυχίες, δήλωσε πως δεν απέτυχε 1.000 φορές, απλώς η εφεύρεση της λάμπας χρειάστηκε 1.000 βήματα.

Ακούμε πολλές φορές κάποιον να λέει ότι είναι ιδιαίτερος και σκεφτόμαστε «Τι αλαζονεία!». Πόσο αστείο. Φυσικά κι είναι ιδιαίτερος! Όλοι είμαστε. Ξέρετε όμως τι άλλο είμαστε; Είμαστε δειλοί, είμαστε βολεψάκηδες. Είμαστε ένα «δε βαριέσαι» . Ένα «ναι αλλά». Κι έτσι μένουμε στη μετριότητα και την αφάνεια. «Αλήθεια, η τύχη του ανθρώπου βρίσκεται στα χέρια του κι αφήνει να του ξεγλιστρήσει μόνο και μόνο από τη δειλία του» είπε ο Ντοστογιέφσκι.

Είμαστε το αναξιοποίητο δυναμικό μας, το κρυμμένο άστρο μας, η απραγματοποίητη δύναμη της θέλησής μας. Ένα «εν δυνάμει» που απέχει ελάχιστα -ή υπερβολικά- από το «εν ενεργεία», όσο δηλαδή απέχει μια απόφαση. Αν θες να γίνεις εξαιρετικός, πάρε μια εξαιρετική απόφαση.