Φέρνουν τελικά τα χρήματα την ευτυχία; Πώς μπορεί να αλλάξει τη ζωή ενός ανθρώπου η ξαφνική απόκτηση χρημάτων; Μια απορία πολλών, η οποία θα ήθελαν να επιλυθεί με το να γίνει κάτι τέτοιο πραγματικότητα. Να γίνουν, δηλαδή, εκατομμυριούχοι.
Μη σπεύσετε να απαντήσετε καταφατικά. Η ιστορία έχει ουκ ολίγες φορές αποδείξει πως τα λεφτά μπορούν να σου ανοίξουν κάποιους δρόμους, ωστόσο η τύχη αυτή πρέπει να συνοδεύεται από σεμνότητα, ταπεινότητα και καλή διαχείριση. Οι περιπτώσεις, εξάλλου, ανθρώπων που κέρδισαν το λαχείο αλλά στη συνέχεια κατέληξαν με ακόμα λιγότερα χρήματα ή τελείως άφραγκοι είναι πολλές.
Ευσεβής πόθος πολλών ανθρώπων –αν όχι όλων– είναι να νιώσουν άτρωτοι μέσα απ’ την απόκτηση χρημάτων. Άτρωτος, άρα κι ευτυχισμένος; Μήπως δε γίνεσαι τελικά τίποτα απ’ τα δύο;
Έχετε σκεφτεί εάν είχατε πολλά χρήματα κι ικανοποιούσατε όλες σας τις ανάγκες –υλικές και μη– εάν θα ήσασταν πραγματικά ευτυχισμένοι; Έρευνες δείχνουν ότι η ευτυχία δε συσχετίζεται μόνο με το χρήμα και τον υλικό πλούτο. Μπορείτε να σκεφτείτε και μόνοι σας πλούσιους ανθρώπους μέσα στην ιστορία οι οποίοι όμως δεν ευτύχησαν.
Θα ήθελα να σας προκαλέσω να σκεφτείτε το ζήτημα της ευτυχίας πιο βαθιά. Σήμερα βομβαρδιζόμαστε καθημερινά απ’ το θέμα της οικονομικής κρίσης, λες κι αυτό είναι το μοναδικό θέμα που απασχολεί την ύπαρξή μας. Το χρήμα είναι σίγουρα αναγκαίο για την επιβίωσή μας αφού ο κόσμος μας στηρίζεται στο σύστημα του καπιταλισμού, ή του κεφαλαίου εάν θέλετε και της ελεύθερης αγοράς που κάνουν το χρήμα αλλά και την έννοια του χρήματος αναγκαίο αγαθό.
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής χαρακτηρίζεται απ’ την ανθρώπινη λαιμαργία, τη δίψα της ευζωίας και δεν αφήνει τόπο για ευγενικά αισθήματα. Τα ευγενικά μάλιστα αισθήματα θεωρούνται ξεπερασμένα, παλιομοδίτικα και μάλιστα από πολλούς μπορούν να αποτελούν και μέγιστο μειονέκτημα.
Το αέναο κυνήγι του χρήματος, η πλεονεξία, η υπέρμετρη φιλοδοξία για απόκτηση μιας χλιδάτης ζωής έχουν μετατρέψει τον άνθρωπο σε στυγνό εκτελεστή συναισθημάτων. Ο σεβασμός, η αγάπη, η αλληλεγγύη, η κατανόηση, ο αλτρουισμός τείνουν να θεωρηθούν συναισθήματα προς εξαφάνιση.
Το ενδιαφέρον του ανθρώπου εστιάζεται πλέον στην κατάκτηση μιας κατ’ επίφαση ευτυχίας, στην ικανοποίηση ουτοπικών προσωπικών αναγκών που δεν αφήνουν περιθώρια για ευαισθησίες και στροφή προς το συνάνθρωπο. Το «εγώ» έχει αντικαταστήσει το «εμείς» κι η ψυχρή λογική της εκμετάλλευσης, το συναίσθημα.
Παρ’ όλα αυτά το χρήμα κι ο πλούτος είναι μια πλευρά της ευτυχίας μας, υπάρχουν κι άλλες πλευρές το ίδιο αναγκαίες και σημαντικές –για πολλούς περισσότερο αναγκαίες απ’ το χρήμα– όπως η υγεία, η ελευθερία, η προσωπική έκφραση των αναγκών μας, η αγάπη προς τον εαυτό μας και τους άλλους. Σήμερα περισσότερο από ποτέ έχουμε ξεχάσει τι πραγματικά μας κάνει ευτυχισμένους, τι είναι αυτό που δίνει νόημα στη ζωή μας εκτός απ’ το χρήμα. Σας προτρέπω να κάνετε το πρώτο βήμα και να στρέψετε την προσοχή σας στις άλλες πλευρές της ευτυχίας.
Όπως υποστηρίζουν οι επιστήμονες όλα έχουν να κάνουν με τα κίνητρα και το σκοπό μας. Αν δηλαδή δαπανήσουμε χρήματα καθαρά και μόνο για να εντυπωσιάσουμε τον περίγυρό μας, κάτι τέτοιο υπονομεύει την ευτυχία μας, αφού βάζουμε σε δεύτερη μοίρα τις δικές μας επιθυμίες και προτάσσουμε των άλλων, έστω κι αν αυτό γίνεται υποσυνείδητα. Γι’ αυτό άλλωστε βλέπουμε πως ακόμη και ζάμπλουτοι βιώνουν έντονα τη μοναξιά κι αρνητικά συναισθήματα όπως η κατάθλιψη.
Αντίθετα όταν ξοδεύουμε χρήματα –ακόμη και αν δεν κολυμπάμε στα πλούτη– για να κάνουμε πράγματα που όντως μας ευχαριστούν κι αντανακλούν τις πραγματικές μας ανάγκες κι επιθυμίες, μας κάνουν να αισθανόμαστε ευτυχείς.
Μάλιστα, όταν η σπατάλη μας αφορά εμπειρίες ζωής, είτε αυτό είναι ένα ταξίδι, μια συναυλία, μια έκθεση ζωγραφικής ή οτιδήποτε άλλο άυλο, μας ευχαριστεί πολύ περισσότερο απ’ ό,τι η αγορά υλικών αγαθών. Κι αν είναι σύμφωνα με τις επιθυμίες, τα ενδιαφέροντα και τις αξίες μας τότε βιώνουμε συναισθήματα εκπλήρωσης κι ευημερίας και γεμίζουμε με «ενέργεια».
Με άλλα λόγια, αυτό που πρέπει να ρωτάς τον εαυτό σου κάθε φορά που προγραμματίζεις μια μεγάλη αγορά είναι ο λόγος που το κάνεις. Είναι επειδή πραγματικά το θέλεις ή επειδή κάποιοι θα ζηλέψουν;
Μήπως τα χρήματα, ο πλούτος κι η δόξα δεν έχουν την ποιότητα ή δε φέρουν την ευτυχία που θέλουμε να πιστεύουμε τελικά;
Επιμέλεια Κειμένου Νάντιας Κοκκίνου: Πωλίνα Πανέρη
