5 δικαιολογίες που χρησιμοποιούμε όταν κάνουμε λάθος

Με μια γρήγορη ματιά, εύκολα μπορείς να εντοπίσεις την κακή συμπεριφορά, την αγένεια και την ασυνειδησία που μπορεί κρύβεται ή άλλες φορές να κραυγάζει μπροστά στη μούρη σου, καθημερινά και επί μονίμου βάσεως, κάνοντάς σε να απορείς για ένα μόνο πράγμα. Μα για ποιο λόγο να φέρονται έτσι οι άνθρωποι;

Το ερώτημα είναι, μήπως το έχουν πει κάποια στιγμή και για σένα αυτό; Αν στον καθένα, μας δινόταν ένα στυλό και ένα χαρτί για να καταγράψει όσες φορές στη ζωή του φέρθηκε άσχημα, πόσο χρόνο θα του έπαιρνε άραγε; Και μετά προκύπτει ένα ακόμη ερώτημα. Αν έριχνε ο καθένας μας σε αυτό το χαρτί και μια δεύτερη ματιά, πόσες από αυτές τις φορές θα δικαιολογούσε τον εαυτό του και σε πόσες θα τον καταδίκαζε; Είναι δύσκολο να κρίνεις τον εαυτό σου αντικειμενικά και αυτό γιατί κοιτάς τις καταστάσεις σου εκ των έσω. Γι’ αυτό πάρε μια λίστα από πιθανές δικαιολογίες που κατά καιρούς χρησιμοποιούνται για να τη βγάλουμε καθαρή, μπας και μας βοηθήσει στη δική μας αυτοκριτική.

1. Η ψευδαίσθηση του «Μα μόνο εγώ το ξέρω»

Μια ρήση λέει πως ένα μυστικό, παύει να είναι μυστικό όταν το ξέρουν δύο. Αν λοιπόν σου είναι καθησυχαστικό το ότι ο μόνος που γνωρίζει την αλήθεια πίσω απ’ τις κινήσεις σου είσαι εσύ, έχω να σου πω την άλλη γνωστή ρήση που λέει ότι «τίποτα δε μένει κρυφό, ο κόσμος είναι πολύ μικρός». Ακόμη και στα πιο πετυχημένα σου μυστικά, πάντοτε θα το ξέρουν δύο. Εσύ και η συνείδησή σου. Και για κακή σου τύχη, η δεύτερη έχει το κουσούρι της αστείρευτης ειλικρίνειας.

2. Η παγίδα του καλού Σαμαρείτη

Πόσες φορές έτυχε μια δική σου πράξη, αν και απόλυτα εγωκεντρική και πιθανά επικίνδυνη προς τους γύρω σου, τελικά να αποβεί σε κάτι θετικό για όλους; Σαν με κάποιο τρόπο το σύμπαν να τα έφερε όλα τούμπα και να σου τώρα, να βρίσκεσαι με τον χαρακτηρισμό του εμφανή ήρωα της παράστασης αντί για του κρυμμένου κακού των παρασκηνίων. Ωραίο το συναίσθημα, σ’ αυτό δεν αμφιβάλλει κανείς μα, ελάχιστα έως και πολύ, κλεμμένο. Από ποιους, ίσως ρωτάς. Από όλους όσους από επιλογή και ειλικρινή αυταπάρνηση ξεχωρίζουν ανάμεσα στην αδιαφορία που διακατέχει την πλειοψηφία του κόσμου, για το τι συμβαίνει δίπλα μας. Μα πάνω απ’ όλα κλεμμένο από εσένα τον ίδιο, ή μάλλον από αυτό που θα μπορούσες όντως να γίνεις, αν την όποια κίνηση για την οποία με χαρά εισέπραξες τα εύσημα την είχες κάνει όντως με τα πιο αγνά κίνητρα. Αν κατάφερνες να δεις τον τρόπο με τον οποίο κινείσαι με μια διαφορετική ματιά.

3. Η δικαιολογία του one-time thing 

Πόσο μετράει αλήθεια μια κακή συμπεριφορά όταν γίνεται μόνο μία φορά; Κάποιος θα έλεγε πως εξαρτάται άμεσα από τη φύση της πράξης και κυρίως τις συνέπειές της, ιδιαίτερα αν αυτός ο κάποιος ήταν δικαστής και το αδίκημα δεν ήταν ας πούμε ένα παράνομο παρκάρισμα. Το πρόβλημα με τις συμπεριφορές παρ΄ ολ’ αυτά, είναι το γεγονός πως τείνουν να επαναλαμβάνονται. Ιδιαιτέρως όταν την πρώτη φορά που συμβαίνουν αποφασίζουμε να τις δικαιολογήσουμε αντί να τις κρίνουμε. Οπότε στην περίπτωση μιας κακής συμπεριφοράς, λυπάμαι μα ο κανόνας «μία ίσον καμία», δεν εφαρμόζεται.

4. Η γλύκα της αμαρτίας

Υπάρχει μια διαχρονική σχέση μεταξύ αμαρτήματος και ευχαρίστησης, η οποία ελκύει ακόμη και τους πιο πειθαρχημένους. Με βάση αυτό και πιθανότατα έχοντας ακόμη επιρροές από μνήμες αγαπημένων bad-boys των 80s, μπορεί να μπερδέψεις την πηγαία αναρχία που κρύβεται στον καθένα μας, με την έλλειψη συναίσθησης. Να θυμάσαι μόνο πως ο Τζέιμς Ντιν παραμένει ο αγαπημένος μας rebel, επειδή ακριβώς καταφέρνει να αντιπροσωπεύσει την ευγένεια και να μας δείξει την τεράστια διαφορά μεταξύ επαναστατικότητας και αγένειας.

5. Το πρόσχημα της μάζας

Ίσως η πιο επικίνδυνη δικαιολογία που μπορεί κανείς να δώσει στον εαυτό του κι αυτό γιατί εφαρμόζεται εύκολα, πείθει δίχως δυσκολία μέχρι ένα σημείο και για διαφορετικούς λόγους αφορά τον καθένα μας. «Κάνω μεν κάτι κακό, αλλά δεν είμαι ο μόνος. Οι γύρω μου δεν είναι σωστοί, οι κανόνες δεν είναι δίκαιοι, το σύστημα είναι διεφθαρμένο και γενικά ο κόσμος δεν είναι τέλειος, οπότε ποιος ο λόγος να είμαι εγώ;» Είναι αλήθεια, ο κόσμος δεν είναι όπως θα έπρεπε να είναι, κάποιες φορές μάλιστα είναι το ακριβώς αντίθετο. Καθημερινά όμως καθώς ξυπνάμε, μας δίνεται η ίδια πάντα επιλογή. Ίσως όχι να αλλάξουμε τον κόσμο μόνοι μας, αλλά να επιλέξουμε αν θέλουμε να συμβάλλουμε και εμείς στο κάθε τι που πηγαίνει λάθος σε αυτόν, ή αν θα βάλουμε και εμείς το χεράκι μας για να βοηθήσουμε όσους προσπαθούν να το αντιστρέψουν. Τουλάχιστον στη δεύτερη περίπτωση, αν είμαστε επικριτικοί θα έχουμε και κάποια βάση.

Αυτά τα λίγα σήμερα περί δικαιολογιών, αν και σίγουρα αν το ψάξουμε θα βρούμε πολλά ακόμη. Κλείνω με την ελπίδα, ότι κάνοντας την αυτοκριτική μας σήμερα δεν τα βρήκαμε όλα αντιπροσωπευτικά. Όλοι επιζητούμε την απαλλαγή από τις ενοχές, αλλά πού και πού η ειλικρίνεια απέναντι στον εαυτό μας είναι και αυτή που θα μας κάνει καλύτερους.