Προσωπικά ποτέ δε μ’ άρεσαν τα πολυκαταστήματα και ιδιαίτερα όσα είχαν παιδικά παιχνίδια. Ξέρεις, αυτά τα τεράστια πολύχρωμα κτήρια με τους αμέτρητους ορόφους, τα εκατοντάδες σχεδόν ετοιμόρροπα ράφια, που πλησιάζεις με δισταγμό απ’ το φόβο μη πέσουν και σε πλακώσουν, ενώ ταυτόχρονα το παιδί σου φωνάζει «το πάνω-πάνω θέλω». Παρόλ’ αυτά κανείς δε μπορεί να αρνηθεί τη χαρά και τον ενθουσιασμό που προσφέρει σε κάθε παιδί, απ’ τη στιγμή που πατάει το κατώφλι ενός τέτοιου μαγαζιού. Οι τεράστιοι διάδρομοι, τα ατελείωτα παιχνίδια, η μουσική που σε προκαλεί να τρέξεις, να παίξεις και να χαθείς μέσα στο κόσμο, είναι μια εμπειρία φτιαγμένοι για μικρούς ή για μεγάλους με τη ψυχή ενός μικρού.
Περισσότερο όμως απ’ όλα, αυτό που μου έκανε πάντα εντύπωση είναι η διαρρύθμιση τέτοιων χώρων, ο τρόπος οργάνωσής τους. Είναι φυσικά αδύνατον να μπορεί κανείς να διαχειριστεί μια τόσο μεγάλη γκάμα παιχνιδιών και αντικειμένων και να μπορεί να βγάλει άκρη, πόσο μάλλον να αποφασίσει, αν δεν είναι ταξινομημένα με κάποιο σύστημα. Ποιο είναι όμως αυτό το σύστημα που χρησιμοποιείται; Μπαίνεις για παράδειγμα σε ένα κατάστημα με παιχνίδια και πλησιάζει χαρωπά και με το γνωστό χαμόγελο, ο εκάστοτε πωλητής. Στην ερώτηση λοιπόν για το τι ψάχνεις ακολουθούν πάντοτε δύο βασικές διευκρινήσεις. Πρώτον, τι ηλικία είναι το παιδί, βασικότατο εξάλλου για να μπορείς να περιορίσεις τις επιλογές σου στα κατάλληλα παιχνίδια με βάση το ηλικιακό εύρος στο οποίο απευθύνονται και δεύτερο, το τι φύλο είναι. «Αγοράκι ή κοριτσάκι;» σε ρωτάει και μετά την απάντησή σου, σε κατευθύνει στον μπλέ ή ροζ όροφο.
Και προς τι αυτή η διάκριση; Έχετε δει ποτέ κανένα παιχνίδι να γράφει επάνω, «μόνο για κορίτσια» ή «αποκλειστικά για αγόρια»; Ηλικία ναι, χαρακτηριστικά και είδος του παιχνιδιού φυσικά και ναι, αλλά το να διαχωρίζονται σε αγορίστικα και κοριτσίστικα είναι κύρια επινόηση του μαγαζιού κι όχι του παιχνιδιού και του κατασκευαστή του. Μια νοοτροπία η οποία πηγάζει από την ίδια την κοινωνία μας και το πώς έχει καθορίσει και διαχωρίσει εδώ και χρόνια τα ενδιαφέροντα ενός παιδιού με βάση του φύλο του, συνεχίζει μέχρι σήμερα να επηρεάζει τις επιλογές μας.
Κι όμως, κόντρα στο κατεστημένο των αντιλήψεων που χρόνια καλλιεργούνται από γενιά σε γενιά, το νέο ρεύμα τόσο στη βιομηχανία παιχνιδιών όσο και στην αγορά προωθεί την εξάλειψη τέτοιων τακτικών. Τα μεγαλύτερα πολυκαταστήματα και χώροι παιχνιδιών διαμορφώνονται πλέον με βάση τη φύση και τον χαρακτήρα κάθε παιχνιδιού καθώς και την ηλικία στην οποία απευθύνεται, κι όχι το φύλο. Επιπλέον οι περισσότεροι σύγχρονοι παιδικοί σταθμοί τάσσονται υπέρ μιας προώθησης κάθε δραστηριότητας, είτε αυτή αφορά το μαγείρεμα είτε το τρέξιμο, το χτίσιμο μικρών σπιτιών ή το κουκλοθέατρο με κούκλες και δράκους, ώστε να μπορεί να απευθύνεται σε κάθε παιδί ανεξαρτήτως φύλου. Αυτό δε σημαίνει πως το κάθε παιδί δεν πρόκειται να έχει μια κλίση προς συγκεκριμένα παιχνίδια και δραστηριότητες, τα οποία κερδίζουν την προσοχή του. Δεν υπάρχει κανένας λόγος ένα μέρος από αυτά να αποκλείονται ως επιλογή, χωρίς να του δίνεται η ευκαιρία να τα δοκιμάσει. Αυτό φυσικά προϋποθέτει την ύπαρξη παιχνιδιών τα οποία στοχεύουν πέρα από την ευχαρίστηση και την προσοχή που μπορούν να κερδίσουν από ένα παιδί, το να προσφέρουν ερεθίσματα, σημαντικά κατά την ανάπτυξή του, να έχουν έναν εκπαιδευτικό χαρακτήρα και να είναι προσεγμένα με βάση τις ανάγκες και χαρακτηριστικά κάθε παιδιού.
Ζώντας σε μια εποχή όπου τόσο τα «παραδοσιακά» ανδροκρατούμενα όσο και τα γυναικοκρατούμενα επαγγέλματα και χώροι, διαφοροποιούνται και αναδιαμορφώνονται μέρα με τη μέρα, καθώς παλεύουμε για να έχουμε όλοι τις ίδιες ευκαιρίες να βρισκόμαστε σε μια δουλειά η οποία ταιριάζει στην προσωπικότητα και τις ιδιότητές μας, κι όχι το φύλο μας, δεν είναι διπλά παράλογο να εμποδίζουμε την αντίστοιχη επιλογή απ’ τα παιδιά; Γιατί να μην είναι ελεύθερο το ίδιο το παιδί, διαμορφώνοντας το χαρακτήρα του, να επιλέξει τι θα τον διασκεδάζει, χωρίς να περιορίζεται στο τι κατεύθυνση δίνει η κοινωνία για το φύλο του;
Είναι μάλλον διπλό κακό, αν σκεφτεί κανείς πως τα ερεθίσματα και οι επιρροές σε αυτές τις ηλικίες είναι καθοριστικές για την μετέπειτα εξέλιξή μας. Γι’ αυτό αξίζει την επόμενη φορά που θα πάρουμε δώρο στο παιδί, το ανιψάκι ή το βαφτιστικό μας, να εξετάσουμε τον χαρακτήρα του και τα ενδιαφέροντά του, κι όχι αν στο μαιευτήριο υπήρχαν ροζ ή μπλε μπαλόνια.
Συντάκτης: Μαρία Μόρρου
