Αποκτώντας παιδί με δωρητή σπέρματος

Είναι θεμελιώδης και βαθιά η ανάγκη των ανθρώπων, σε παγκόσμια κλίμακα, για ασφάλεια, συναισθηματική κάλυψη, προσφορά, και τελικά επίτευξη της πολυπόθητης αυτοπραγμάτωσης. Η κορυφή της πυραμίδας σύμφωνα με τον Abraham Maslow, ή με απλούστερους όρους το επιστέγασμα της ζωής μας, που δίνει νόημα και αξία σε όλη την προηγούμενη πορεία μας, επηρεάζεται από το περιβάλλον και τις πεποιθήσεις μας.

Ένα μονοπάτι που οδηγεί εκεί, ίσως περνάει μέσα από την επαγγγελματική καταξίωση, ένα άλλο μέσα από την κοινωνική θέση και τις ανθρώπινες σχέσεις που διαμορφώνουμε, και ένα άλλο μέσα από την απόκτηση απογόνων και την ανατροφή τους.

Για το τελευταίο, που αποτελεί μέσα στο πέρασμα των αιώνων, ένα αμφιλεγόμενο θέμα, που συνεχίζει να προκαλεί αντιδράσεις και συζητήσεις, σχετικά με διάφορες πλευρές του που αγγίζει την ανθρώπινη ψυχοσύνθεση, όπως η ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, η επιβαλλόμενη διακοπή της ή η συνέχισή της που καταλήγει σε υιοθεσία, οι διάφοροι τρόποι αντισύλληψης για την αποφυγή της, ο κρατικός περιορισμός στον αριθμό των παιδιών που θα αποκτηθούν σε κάποιες χώρες, ενώ σε όλα αυτά έρχεται να προστεθεί και μια όχι τόσο νέα μέθοδος απόκτησης παιδιών που όμως έχει έρθει στο προσκήνιο τα τελευταία χρόνια, αποτινάσσοντας το στίγμα της απόκλισης.

Η απόκτηση ενός παιδιού μέσω ενός δωρητή σπέρματος, όσο ωραιοποιημένο και ρομαντικό και αν παρουσιάζεται το marketing προώθησής του, δεν παύει να αποτελεί μια ψυχρή, λογική διαδικασία που, ας επιτραπεί ο όρος, έμμεσα παραπέμπει σε όρους ευγονίας.

Κανείς δεν μπορεί να καταδικάσει την επιθυμία αποφυγής διάφορων ασθενειών που αφαιρούν την ποιότητα ζωής των παιδιών και των μελών της οικογένειάς τους. Όταν όμως οι παρεχόμενες επιλογές, που διαθέτουν οι τράπεζες σπέρματος, μέσω των υποψήφιων δοτών, παύουν να αφορούν την υγεία, αλλά εστιάζουν σε χαρακτηριστικά της εμφάνισης και του βαθμού ευφυίας, τότε σημαντικά ερωτήματα εγείρονται για την ηθική πλευρά μιας τέτοιας τακτικής.

Στην προσπάθειά τους να μεταμορφώσουν μια αυστηρά χρηματική συναλλαγή σε μια φαντασίωση οικογενειακής ευτυχίας, κάθε μέσο γίνεται θεμιτό. Παιδικές και πρόσφατες φωτογραφίες, πτυχία, και χαρακτηριστικά εξωτερικά στοιχεία όπως χρωματιστά μάτια, πυκνά ξανθιά μαλλιά και το ύψος, όλα χρησιμοποιούνται για την διαφήμιση του εν λόγω «προϊόντος». Άλλωστε, κάθε δότης θα γίνει «χορηγός» για περίπου 15-25 παιδιά, ανάλογα με την πολιτική της κάθε τράπεζας σπέρματος, νούμερο που αντιστοιχεί σε εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ.

Ξεκινώντας από την έναρξη της διαδικασίας, όπου κάποιος επιθυμεί να γίνει δότης σπέρματος, μεσολαβεί μια μακρόχρονη διαδικασία ιατρικών εξετάσεων και άλλων αξιολογήσεων, όπου επιτυγχάνεται η διασφάλιση της καλύτερης ποιότητας του υλικού και της αποφυγής μεταδιδόμενων και κληρονομούμενων ασθενειών στο παιδί, και εγκρίνεται ο δότης.

Η χρηματική αποζημίωση της προσφοράς του δότη, σε καμία περίπτωση δεν αντιστοιχεί με την δύσκολη διαδικασία που ακολουθεί μέχρι την ολοκλήρωσή της, και πλέον δεν καλύπτεται μέσω της ανωνυμίας, καθώς νέοι νόμοι θεσπίζουν το δικαίωμα των παιδιών να έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες του, εάν το επιθυμήσουν, μετά την ηλικία των 18 χρόνων.

Σε συνδυασμό με δύο νέες εφαρμογές, που παρέχουν τη δυνατότητα μέσω γενετικού υλικού (DNA) και άλλων προσωπικών στοιχείων, τα παιδιά μπορούν να αναγνωρίσουν τους βιολογικούς γονείς τους μέσω μια πλειάδας πληροφοριών, και έτσι να καλύψουν μια έντονη ανάγκη να γνωρίζουν από που προέρχονται. Μέσω μιας ακόμα εφαρμογής, υπάρχει η δυνατότητα να ανακαλύψουν και άλλα παιδιά που έχουν γεννηθεί από τον ίδιο δότη, και με τα οποία μοιράζονται το ίδιο γενετικό υλικό, κάνοντάς τα πρακτικά αδέρφια.

Με όλη αυτή την αβεβαιότητα που διαποτίζει ολόκληρη τη ζωή τους, πρόσφατες έρευνες δείχνουν, ότι τα παιδιά που έχουν συλληφθεί με αυτό τον τρόπο αντιμετωπίζουν προβλήματα με τον νόμο, κάνουν συχνότερα χρήση ουσιών, και εμφανίζουν σε μεγαλύτερο ποσοστό διάφορα προβλήματα ψυχικής υγείας.

Οι τράπεζες σπέρματος αποτελούν τη λύση σε ένα σημαντικό πρόβλημα, όπως η αδυναμία απόκτησης παιδιών, όχι μόνο σε ετερόφυλα ζευγάρια, αλλά και σε ομόφυλα ζευγάρια που δε θα είχαν την δυνατότητα δημιουργίας οικογένειας, και σε μονογονεϊκές οικογένειες που θα απορρίπτονταν αμέσως από τις διαδικασίες υιοθεσίας.

Οι δότες, σύμφωνα με τα στοιχεία που λαμβάνονται από τις τράπεζες σπέρματος, είναι κυρίως άνδρες που είτε έχουν ήδη παιδιά όντας σε μεγαλύτερη ηλικία, είτε δε θέλουν να αποκτήσουν παιδιά, αλλά επιθυμούν να βοηθήσουν άλλα ζευγάρια με αυτό τον τρόπο.

Από την πλευρά των ληπτών, η θέση του άνδρα είναι πιο ευαίσθητη, ιδιαίτερα εάν εκείνος αντιμετωπίζει πρόβλημα στειρότητας. Εξετάζοντας τους φακέλους των προτεινόμενων δοτών, είναι εκείνοι κυρίως που θα επιδιώξουν να έχουν τα περισσότερα κοινά χαρακτηριστικά, ώστε το παιδί που θα αποκτήσουν να έχει δυνητικά όσο μεγαλύτερη ομοιότητα με εκείνους, δίνοντάς τους την ψευδαίσθηση ότι είναι περισσότερο δικό τους, τουλάχιστον έξωθεν.

Η μηδενική συμμετοχή του άνδρα στη διαδικασία, και η αδυναμία αποδοχής της, ίσως οδηγήσει μελλοντικά σε δυσχέρεια της σχέσης του ζευγαριού, και πιθανή απόρριψη του παιδιού που διακαώς επιζητεί να αποκτήσει. Οξύμωρο, αλλά απόλυτα λογικό σύμφωνα με την ανδρική ποιότητα, που χρειάζεται την «ιδιοκτησία» του παιδιού του, ως πρωτόγονο και κυρίαρχο ένστικτο.

Η εγκυμοσύνη της γυναίκας, την προστατεύει από το αίσθημα απόρριψης του άνδρα, καθώς βιώνει στο ίδιο της το σώμα την άμεση επαφή με το παιδί, δημιουργώντας έναν πιο άμεσο δεσμό μαζί του. Ειδικά εάν η γυναίκα είναι εκείνη που αντιμετώπιζε κάποια δυσκολία γονιμότητας, τα πολυάριθμα συναισθηματικά θέματα που την απασχολούσαν, όπως η κοινωνική απαξίωση της αδυναμίας να εκπληρώσει την αποστολή του φύλου της και η συνεχής πίεση από το οικογενειακό περιβάλλον, όλα φαίνονται να εξαφανίζονται με την σύλληψη του παιδιού. Φυσικά, αυτό δεν εκφράζει την πλειοψηφία, αλλά μια μερίδα πληθυσμού υπαρκτή, ιδιαίτερα στην ελληνική πραγματικότητα.

Σε ένα τέτοιο σημαντικό ζήτημα, γεμάτο αντιπαραθέσεις, έναν μεγάλο αριθμό εμπλεκόμενων συναισθηματικά ατόμων, με άπειρες προσδοκίες, με συναισθήματα ντροπής, μειονεξίας, φόβου, και άγνωστων μελλοντικών συνεπειών, το σημαντικότερο είναι η ευημερία και η ασφάλεια όλων των μερών. Η ισορροπία μεταξύ της ηθικής και τους σεβασμού του ατόμου, στη χρήση της αναπτυσσόμενης τεχνολογίας στην υποβοήθηση απόκτησης παιδιών, είναι απαιτούμενη.

Ξεκινώντας από την αποδοχή ότι τίποτα δεν είναι μεμπτό στο σώμα μας, ότι καμία προσωπική επιθυμία δεν επιδέχεται έξωθεν κριτική, και ότι η έκφραση της ταυτότητας του φύλου μας είναι ατομική υπόθεση, η δημιουργία οικογένειας μπορεί να είναι άλλη μια επιλογή, όπως η επιλογή του κατάλληλου δότη.

Η απόκτηση ενός παιδιού μέσω της τράπεζας σπέρματος είναι ένα από τα μονοπάτια που οδηγούν στη δημιουργία οικογένειας. Δεν ταιριάζει σε όλους τους ανθρώπους, και αποτελεί μια στρεσογόνα διαδικασία. Από την άλλη πλευρά, για κάποιους είναι ίσως ο μοναδικός τρόπος να γίνουν γονείς. Και αυτό είναι αρκετό.