Όταν το μόνο σου χαρτί είναι να λες ότι θα φύγεις

Όλα επιτρέπονται στην αγάπη και στη μάχη, παραφράζοντας το γνωστό ρητό του John Lyly, μερικές φορές όμως νιώθεις την ανάγκη να αναρωτηθείς, αν πραγματικά είναι και δίκαια όλα όσα συμβαίνουν. Ο λόγος κυρίως για την αγάπη και την σύνδεση, ή πιο συγκεκριμένα για τη σχέση σου με τον σύντροφό σου, που μοιάζει μερικές στιγμές να παραπαίει, καθώς αναλώνεστε καθημερινά σε κυριαρχικά παιχνίδια εξουσίας και δύναμης, οδηγώντας τη σχέση στη φθορά και σε ένα ψυχρό κλίμα μεταξύ σας.

Κι αν νομίζεις ότι εσύ δε συμμετέχεις σε όλα αυτά, σκέψου την τελευταία φορά που περίμενες να πάρει τηλέφωνο ο άλλος πρώτος, όταν δεν εξέφρασες όσα ένιωθες και περίμενες το πολύτιμο «σ’ αγαπώ» πρώτα από την άλλη πλευρά, όταν αντιστάθηκες σε μια επιθυμία, ή όταν εξανάγκασες συναισθηματικά τον σύντροφό σου να πράξει κατά τις δικές σου επιθυμίες, ακόμα και όταν αναλαμβάνεις κάθε φορά να πληρώσεις για την έξοδό σας ή ασχολείσαι μόνο εσύ με τις καθημερινές δουλειές του σπιτιού, ή ακόμα κι εάν παίρνεις εσύ αποκλειστικά τις αποφάσεις για καθετί. Από την πρώτη γνωριμία μέχρι την διαμόρφωση της τελικής σχέσης και όλες τις πεζές, ενδιάμεσες, καθημερινές στιγμές, όλα τα στάδια αποτελούν πλατφόρμα διεκδίκησης μιας δύναμης, που αν και ακούσια, κάποιοι αποζητούν με ένταση μέσα σε μια σχέση, τραυματίζοντας την αληθινή μορφή της αμοιβαίας αγάπης και του σεβασμού του συντρόφου τους.

Υπάρχουν διάφορες δυναμικές ανάμεσα στα ζευγάρια, που οριοθετούνται από στοιχεία όπως ο βαθμός δέσμευσης και εξάρτησης μεταξύ των συντρόφων, που με τη σειρά τους διαμορφώνουν την ισορροπία-ή εδώ την ανισορροπία-στην σχέση. Τέτοιου τύπου σχέσεις ξεχωρίζουν έντονα και διακριτά από ανισότητες και διαφορές μεταξύ των συντρόφων, οδηγώντας σε συνθήκες που με τη σειρά τους αποσαθρώνουν και αποδομούν την ίδια τη σχέση, αργά αλλά σταθερά.

Η μοναδικότητα του καθενός, καθώς και τα πολυποίκιλα προσωπικά στοιχεία, συνθέτουν αντίστοιχα τη μοναδικότητα της κάθε σχέσης, προσφέροντας εξαιρετικές συνθήκες για νέες ανακαλύψεις και εμπειρίες. Μερικές φορές όμως, αυτό που διακρίνει μια σχέση είναι ο διαφορετικός βαθμός σύνδεσης, η διαφορά στην συναισθηματική επένδυση. Όταν εσύ δίνεσαι ολοκληρωτικά στον άλλον κι εκείνος φαίνεται να μη συμμερίζεται την ένταση των συναισθημάτων σου, πιθανώς νιώθοντας λιγότερο -ή και ελάχιστο- ενδιαφέρον για σένα, κι αντίθετα φυσικά.

Ασύμμετρη σχέση σύνδεσης, κατά την κοινωνιολογία, αποτελεί η μορφή της σχέσης εκείνης όπου το άτομο που κατέχει τη δύναμη να ορίζει τη σχέση, είναι και εκείνο που εκφράζει το λιγότερο ενδιαφέρον. Ο όρος προέρχεται από τον κοινωνιολόγο Willard Waller και περιγράφει την ανισορροπία δύναμης σε μια σχέση, όπου ο ένας σύντροφος λαμβάνει λιγότερα συναισθηματικά, οικονομικά κι άλλα οφέλη και κατά συνέπεια έχει και λιγότερα κίνητρα να μείνει στη σχέση, οπότε ασκεί ως μέσο πίεσης στον άλλο όλα όσα επιθυμεί και θέλει, με την άμεση ή έμμεση προειδοποίηση ότι θα αποχωρήσει από τη σχέση εάν δεν ικανοποιηθούν τα αιτήματά του. Φυσικά όλα αυτά συμβαίνουν άλλοτε συγκαλυμμένα ή ακόμα και εντελώς ακούσια, δε βοηθούν όμως τη επιβίωση της σχέσης.

Κι αν αυτή η συνθήκη σου μοιάζει υπερβολική, ακόμα και ψυχρά υπολογιστική, με ένα ορθολογισμό που πιθανώς τρομάζει, έρευνες έχουν καταφέρει να ταυτίσουν τη συγκεκριμένη συμπεριφορά με τα άτομα που έχουν αγχώδη ή αποφευκτικό δεσμό προσκόλλησης, αμφισβητώντας στην ουσία το κατά πόσο ο σύντροφός τους είναι αφοσιωμένος σε αυτούς, θεωρώντας ταυτόχρονα ότι «υπάρχουν κι αλλού πορτοκαλιές»! Τέτοια ψυχολογικά τεχνάσματα και παιχνίδια, επιζήμια για την υγιή ανάπτυξη της σχέσης, δεν προκαλούνται σαφώς από το μέλος που ωφελείται μόνο, αλλά και από το έτερο μέλος που διευκολύνει ή αλλιώς επιτρέπει μια τέτοια συμπεριφορά. Όλα είναι αμφίδρομα σε μια σχέση, ακόμα και η ίδια η καταστροφή της. Εάν επιτρέπεις μια συμπεριφορά, αδιαμφισβήτητα συμμετέχεις -παθητικά έστω- κι εσύ.

Η επιθυμία για δύναμη, εγγενής στην ανθρώπινη φύση, έχει την ικανότητα να διαστρεβλώνει όταν εμπλέκεται και συμμετέχει στις σχέσεις, εξοστρακίζοντας κάθε αληθινό συναίσθημα και τον αμοιβαίο σεβασμό. Αβλαβές αρχικά, το κυνήγι της δύναμης καταλήγει να είναι εξαντλητικό και άκρως απογοητευτικό, αφήνοντας και στα δύο μέρη με ανικανοποίητες προσδοκίες και ανεκπλήρωτες επιθυμίες. Η χειραγώγηση δεν αποτελεί μέσο σύνδεσης, μάλλον απομακρύνει και πιθανώς απομονώνει, ιδιαίτερα εκείνον που την ασκεί.

Όταν διαχειριζόμαστε τις ανθρώπινες σχέσεις με στρατηγικές και τεχνάσματα, σαν άλλοι στρατηγοί, σε μια προσπάθεια να υπερισχύσουμε έναντι του άλλου, εκεί «μιλάει» το Εγώ μας κι όχι η πρόθεση να έρθουμε κοντά, να πλησιάσουμε με ευαισθησία, να αγγίξουμε την ευαλωτότητα, τη δική μας και του συντρόφου μας.

Οι άνισες, ή αλλιώς ασύμμετρες σχέσεις, είναι πρωταρχικά άδικες για εσένα τον ίδιο, από όποια πλευρά της εξίσωσης και αν βρίσκεσαι. Δεν αποτελούν περιβάλλον ανάπτυξης, βελτίωσης κι επέκτασης, μάλλον ένα περιβάλλον που διαλύει σταδιακά τον εσωτερικό σου κόσμο, προβάλλοντας την εξάρτηση και τον εξαναγκασμό. Εάν αυτό σου φαίνεται ανήθικο και υπερβολικά δραματικό, σκέψου ότι όσα συμβαίνουν στη σχέση σου προκαλούνται και από εσένα.

Η θεώρηση αυτή εμπλέκει, σε τελική ανάλυση, μερικά άκρως σημαντικά ερωτήματα, που αφορούν όχι πόσο έχει επενδύσει στη σχέση σας ο σύντροφός σου, αλλά σε ποιο βαθμό εκτιμάς εσύ τον ίδιο σου τον εαυτό. Η διαφορετικότητα κάθε ατόμου είναι υπαρκτό και επιθυμητό στοιχείο, που συμβάλλει στην πολυμορφία και την ισορροπία μιας κοινωνίας, κατ’ επέκταση και ο βαθμός συναισθηματικής επένδυσης σε μια ανθρώπινη σχέση, δεν μπορεί παρά να εμφανίζει την ίδια ποικιλομορφία.   Μια υγιής σχέση ενδυναμώνει και τα δύο μέλη, παρέχοντας ένα σταθερό έδαφος ώστε να νιώσεις ασφάλεια και να προχωρήσεις μπροστά.

Εάν αναλώνεσαι σε ένα συνεχές παιχνίδι δύναμης με τον σύντροφό σου, τότε η αγάπη έχει αποχωρήσει από το παιχνίδι αυτό από καιρό. Χρειάζεται μόνο μερικά λεπτά θάρρους και απόλυτης ειλικρίνειας, με τον ίδιο σου τον εαυτό, ώστε να ανακαλύψεις εάν αυτή η σύνδεση σε ενδυναμώνει ή σαν βάρος ασήκωτο σε κρατά καθηλωμένο και ανήμπορο, σε μια ανώφελη θέση και να δράσεις αναλόγως.