Άλλη μια εξαντλητική ημέρα στο γραφείο τελειώνει και μέσα από την κίνηση των δρόμων, τα ψώνια της τελευταίας στιγμής και τα αλλεπάλληλα τηλεφωνήματα στο κινητό, προσπαθείς απεγνωσμένα να βγεις από τον λαβύρινθο της πόλης και να φτάσεις στο ασφαλές καταφύγιό σου, στο σπίτι σου και να απολαύσεις επιτέλους λίγες στιγμές χαλάρωσης και ηρεμίας.
Μόλις μπαίνεις στο σπίτι αφήνεις κάπως άτσαλα όλα όσα βαραίνουν το σώμα σου, την τσάντα σου, μερικές σακούλες, τα γυαλιά ηλίου, τα κλειδιά σου και κατευθύνεσαι με ακρίβεια εξελιγμένου GPS προς στην κουζίνα και τα ντουλάπια της, εκεί που φυλάς όλα τα πολύτιμα σνακ και τους γευστικούς πειρασμούς που προορίζονται για μια βραδιά με φίλους.
Το μίτινγκ στη δουλεία εξελίχθηκε άσχημα, τσακώθηκες με το ταίρι σου για κάτι ανούσιο ή σημαντικό, οπότε «το αξίζω» σκέφτεσαι καθώς αγκαλιάζεις σφιχτά τη σακούλα με τα πατατάκια και κάτι ξεχασμένα μπισκότα από τον πάγκο της κουζίνας. Ανενόχλητος κατευθύνεσαι στον καναπέ, ανοίγεις την τηλεόραση και πριν ακόμα το καταλάβεις έχεις καταναλώσει όλα αυτά με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Κι όμως η πείνα σου δεν έχει καταλαγιάσει στο ελάχιστο κι αναρωτιέσαι πώς γίνεται να συμβαίνει αυτό ενώ το στομάχι σου φαίνεται φουσκωμένο και πλήρες, ο εγκέφαλός σου να συνεχίζει να στέλνει το μήνυμα της πείνας;
Εάν σου συμβαίνει συχνά να στρέφεσαι στο φαγητό ως επιβράβευση μετά από μια κουραστική ημέρα, μια δύσκολη περίσταση, μετά από μια μεγάλη επιτυχία σου αλλά και ως αντίδοτο όταν βαριέσαι μόνος στο σπίτι, τότε μη νιώθεις άσχημα καθώς ένα μεγάλο ποσοστό που αγγίζει σχεδόν το 40% των ενηλίκων αντιμετωπίζει το ίδιο συναίσθημα σε καθημερνή βάση.
Όταν το σώμα σου στέλνει σήματα όπως η ψυχαναγκαστική υπερκατανάλωση φαγητού, που στις περισσότερες περιπτώσεις οδηγεί και στη συγκέντρωση αυξημένου σωματικού βάρους, που με τη σειρά του προκαλεί ποικίλα προβλήματα, τότε πιθανότατα έχεις εγκλωβιστεί σε ένα φαύλο κύκλο συναισθηματικής υπερφαγίας.
Το συχνό και αυξανόμενο στρες, τα αρνητικά συναισθήματα, ο φόβος, η μοναξιά, η ανία, η ανασφάλεια, είναι μερικά από τα συναισθήματα που οδηγούν τον οργανισμό σε ανισορροπία και αποδιοργάνωση. Ως αποτέλεσμα, μόλις εμφανιστεί κάποιο από αυτά τα συναισθήματα, σε μια προσπάθεια να τα κατευνάσεις «παραγεμίζεις» το σώμα σου με τροφή, σαμποτάροντας οποιαδήποτε πιθανότητα επίλυσής τους. Και ο χρόνος περνά και το σωματικό βάρος σου αυξάνεται και μαζί με αυτό πυροδοτούνται εκ νέου όλα εκείνα τα αρνητικά συναισθήματα που προσπαθούσες να αποφύγεις και ξεκινά ένας κύκλος πάλι από την αρχή.
Σε κάποιο σημείο της ζωής σου έχασες την επαφή με τον ίδιο σου τον εαυτό, ίσως λόγω ενός περιβάλλοντος που δεν κάλυπτε τις ανάγκες σου ή δεν ήταν συναισθηματικά ασφαλές, ίσως αντιμετώπιζες μια εσωτερική πάλη με ένα πρόβλημα υγείας, ζούσες σε ένα έντονα επικριτικό περιβάλλον, γεμάτο φόβο, θυμό και καθημερινές συγκρούσεις, εγκατάλειψη, ανασφάλεια, απόρριψη, ίσως και κακοποίηση και η λίστα συνεχίζεται. Οι πιθανές αιτίες είναι ατελείωτες και πιθανώς ποτέ να μη βρεις εκείνη τη μία αιτία που πυροδότησε μια τέτοια συμπεριφορά, πιθανώς να είναι και ένας συνδυασμός γεγονότων που εγκατέστησαν μέσα στην ψυχοσύνθεσή σου την ανάγκη να καταπραΰνεις το στρες που πολλαπλασιάζεται μέσα σου καθημερινά με την κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας τροφής και μάλιστα κακής ποιότητας. Ενώ ήταν αναγκαίο να «εκπαιδευτείς» στη διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων και γεγονότων στη ζωή σου κατέληξες ένα «πεινασμένο» για φροντίδα παιδί χωρίς δεξιότητες που θα σε βοηθούσαν να αντιμετωπίζεις τον απρόβλεπτο κόσμο εκεί έξω.
Όταν η τροφή από μέσο επιβίωσης μετατρέπεται σε μέσο που ναρκώνει και αναισθητοποιεί το μυαλό και το σώμα, τότε σαφώς αναφερόμαστε στη συναισθηματική υπερφαγία η οποία μας απομακρύνει από την εσωτερική φωνή της ψυχής μας που ζητά την προσοχή και τη βοήθειά μας. Αυτή η παραμορφωμένη συναισθηματική ανάγκη, που σχεδόν ψυχαναγκαστικά αποσιωπούμε, επηρεάζει πολύπλευρα τη ζωή μας δημιουργώντας συναισθήματα ντροπής και οδηγεί συχνά στην απομόνωση από το περιβάλλον γύρω μας.
Φυσικά η συναισθηματική υπερφαγία εκφράζεται με μυριάδες άλλους τρόπους, αριστοτεχνικά συγκεκαλυμμένους ως κάτι άλλο ασύνδετο εκ πρώτης όψης με την τροφή. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και ουσιών, η χωρίς όρια ενασχόληση με ηλεκτρονικά παιχνίδια, η εμμονική αφοσίωση στην εργασία, η υπερβολική συγκέντρωση πραγμάτων στο σπίτι μας ή ακόμα και η διαρκής αναβλητικότητα, όλα αυτά είναι διαφορετικές πλευρές του ίδιου προσώπου.
Ένας τρόπος να διαχωρίσουμε το πραγματικό αίσθημα της πείνας, ως ανάγκη του οργανισμού για ενέργεια, από τη συναισθηματική πείνα που πυροδοτείται από εξωτερικά γεγονότα, είναι να διερωτηθούμε τί θα μας κάλυπτε εκείνη τη στιγμή. Εάν η πείνα είναι σωματική κι έρχεται σταδιακά τότε οποιαδήποτε τροφή μας αρκεί, εάν όμως επιθυμούμε ξαφνικά μια συγκεκριμένη τροφή, όπως πατατάκια ή γλυκά σνακ, τότε αυτή η κατάσταση αφορά τη σφαίρα του συναισθήματος κι εκεί θα πρέπει να αναζητήσουμε μηχανισμούς που θα μας βοηθήσουν με ωφέλιμο και όχι βλαπτικό τρόπο να την κατευνάσουμε.
Εστιάζοντας σε πρόχειρες λύσεις όπως η δίαιτα ή η απαγόρευση κάποιων τροφών, αυξάνοντας τα επίπεδα του στρες μέσα μας, θα μας οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια στο ίδιο αποτέλεσμα που προσπαθούμε να αποφύγουμε. Στρέφοντας την προσοχή μας στον εσωτερικό μας κόσμο, στην ψυχή μας, μπορούμε να ανιχνεύσουμε εκείνες τις πρωτογενείς αιτίες και να τις περιορίσουμε στο ελάχιστο. Δημιουργώντας μια σύνδεση με τον εαυτό μας, και αναγνωρίζοντας εκείνες τις αρνητικές σκέψεις που ακολουθούν ένα συγκεκριμένο μονοπάτι που καταλήγει στη συναισθηματική υπερφαγία είναι το πρώτο βήμα. Μερικά βοηθητικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση είναι τα παρακάτω:
1. Καταγράφοντας σε ημερολόγιο την τροφή και το συναίσθημα της στιγμής.
2. Ενσωματώνοντας τεχνικές χαλάρωσης, όπως το mindfulness και η yoga στην καθημερινότητα.
3. Αποφεύγοντας την ύπαρξη κακής ποιότητας τροφών και σνακ μέσα στο σπίτι.
4. Δημιουργώντας μια λίστα από ευχάριστες δραστηριότητες που απαιτούν λίγο χρόνο, αλλά προσφέρουν μια απασχόληση κι ευχαρίστηση.
5. Αποδέχοντας πλήρως τον εαυτό μας και κατανοώντας ότι τα λάθη και τα στραβοπατήματα είναι και αυτά μέρος της διαδικασίας, χωρίς να τιμωρούμε αυστηρά τον εαυτό μας θέτοντας ανελαστικά όρια.
Η συναισθηματική υπερφαγία αποτελεί την πανοπλία μας, η οποία ως άμυνα του εαυτού και προστασία, καταλήγει να μας βλάπτει συναισθηματικά και σωματικά. Ας διεκδικήσουμε δυναμικά τη χαμένη σύνδεση με τον αυθεντικό εαυτό μας κι ας ανακτήσουμε και πάλι την ισορροπία μας, απολαμβάνοντας την τροφή κι απαλλάσσοντάς την από ανούσιες ενοχές.
Συντάκτης: Βασιλική Υψηλάντη
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
