Η ανατομία ενός ψεύτη

Ψέματα. Αναληθείς δηλώσεις που για τον οποιονδήποτε λόγο προσπαθούν να καλύψουν μια αλήθεια. Οι άνθρωποι, αν και τα χρησιμοποιούν, δεν έχουν αναπτυγμένη τη δυνατότητα ανίχνευσής τους. Αυτό συμβαίνει διότι η ψευδολογία κρύβει σκληρή δουλειά, καθώς ο ψεύτης βρίσκεται σε μια διαδικασία συνεχούς καταπίεσης της αλήθειας, έχοντας συχνά και τις ενοχές της πράξης του, που δεν τον εμποδίζουν όμως από την πραγματοποίησή της.

Η ανίχνευση στοιχείων που προδίδουν τα αναληθή σημεία ενός ανθρώπου είναι κάτι που συνεχώς εξετάζεται από ψυχολόγους και άλλου είδους επιστήμονες. Μέχρι στιγμής, έχουν καταλήξει σε κάποια σημεία, που παρόλα αυτά δεν καθορίζουν απόλυτα τον καθένα που τα ακολουθεί ως ψεύτη. Κατά τους ειδικούς, ο λόγος ίσως που οι άνθρωποι πολλές φορές αποτυγχάνουν να ανακαλύψουν τις ψευδείς μαρτυρίες είναι ότι τείνουν να δίνουν έμφαση στα λεγόμενα των άλλων, αντί στις πράξεις. Στην πραγματικότητα, όμως, όταν προσπαθείς να εντοπίσεις ένα ψέμα, η συσχέστιση των λεγόμενων και των πράξεων ενός ατόμου είναι ο σημαντικότερος τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος μπορεί να αντιληφθεί τυχόντα ψέματα.

Η αλήθεια πιο έυκολα φανερώνεται μέσα από πράξεις, παρά μέσα από λόγια. Έτσι, το να γνωρίζεις το πώς ο εκάστοτε άνθρωπος φέρεται όταν λέει την αλήθεια είναι ένας βαθιάς σημασίας παράγοντας στην ανίχνευση ψέματος. Όταν ο άνθρωπος ψεύδεται, βρίσκεται σε μια εσωτερική αλλά και εξωτερική προσπάθεια να καλύψει κάτι. Ως εκ τούτου, η συμπεριφορά του αλλάζει. Οπότε, εάν γνωρίζεις τη συμπεριφορά του ατόμου όταν τα λεγόμενά του αληθεύουν, τότε η αλλαγή στη συμπεριφορά του θα σου προδώσει την ψεύτικη αλήθεια του.

Συχνά, η ελάττωση σωματικών κινήσεων είναι δείκτης αναλήθειας. Αυτό συμβαίνει, επειδή ο άνθρωπος που λέει ψέματα βρίσκεται σε ευάλωτη θέση, καθώς δε θέλει να γίνει αντιληπτός. Οι ελαχιστοποιημένες κινήσεις είναι, λοιπόν, ο τρόπος να μειώσει την προσοχή από το πρόσωπό του. Εν αντιθέσει, ο άνθρωπος που δεν κρύβει κάτι, ακολουθείται από μια ρευστότητα στις κινήσεις του, η οποία υποδηλώνει την απουσία νευρικότητα που προέρχεται από την ανάγκη κάλυψης μιας ανήθικης πράξης, όπως αυτή του ψέματος.

Άλλο ένα χαρακτηριστικό που μπορεί να βοηθήσει στην εξιχνίαση ενός ψεύδους είναι οι υπερβολικές λεπτομέρειες. Οι άνθρωποι που δε λένε την αλήθεια νιώθουν και την ανάγκη να αυτοσχεδιάσουν με πολλές λεπτομέρειες, έτσι ώστε να φέρουν τον εαυτό τους όσο πιο κοντά γίνεται στην κάλπικη αλήθεια που προσπαθούν να δημιουργήσουν. Εν τούτοις, ο τόνος της φωνής, όπως και η ταχύτητα εκφοράς του λόγου αλλάζει, γίνεται πιο περίπλοκη, καθώς ο εγκέφαλος λειτουργεί πολύ γρήγορα, σε μια προσπάθεια να συμβαδίσει με την ιστορία που πλάθει, εν προκειμένω, ο ψεύτης.

Επιπροσθέτως, τα άτομα που δεν λένε την αλήθεια προσπαθούν να δημιουργήσουν απόσταση μεταξύ αυτών και του ψέματος που έχουν πλάσει. Ως επί το πλείστον, αυτό το καταφέρνουν μέσω της χρήσης γλώσσας αποστασιοποίησης. Δηλαδή, προσπαθώντας  να μεταφέρουν την εστίαση από τον εαυτό τους σε κάποιο τρίτο πρόσωπο. Με αυτό τον τρόπο, θεωρούν ότι απομακρύνουν τον εαυτό τους από την ψευδή κατάσταση που οι ίδιοι έχουν δημιουργήσει, με αποτέλεσμα να μην γίνουν εύκολα αντιληπτοί.

Εν κατακλείδι, μπορεί να μην υπάρχει καθολικός τρόπος με τον οποίον τα ψέματα ανιχνεύονται, υπάρχουν όμως πολλά μικρά στοιχεία, που αν είσαι προσεχτικός θα τα αντιληφθείς. Το σημαντικό είναι, με τον ίδιο τρόπο που ο ψεύτης αποστασιοποιείται από το ψέμα του, να απομακρυνθείς και εσύ από τον ψεύτη μόλις η εξαπάτησή του γίνει αντιληπτή.