Οι φιλίες είναι, κατά κάποιο τρόπο, «συμμαχίες» που συνάπτονται άτυπα. Χωρίς χαρτιά και υπογραφές, χωρίς φωνές και τυμπανοκρουσίες. Κι αν υπάρχει κάποιο δίκαιο να διέπει αυτού του είδους τις συμμαχίες, αυτό το εθιμικό δίκαιο δεν είναι άλλο από το δικαίωμα του καθενός στην αυτάρκεια και στην αυτονομία του.
Ο καθένας μπορεί να σταθεί μόνος του κι έχει δικαίωμα στην προσωπική του ζωή. Με ό,τι συνεπάγεται αυτό. Ο καθένας έχει δικαίωμα στο να παίρνει μόνος του αποφάσεις για τη ζωή του. Κυρίως, όμως, έχει δικαίωμα στο να κάνει τα δικά του λάθη. Όσο ευδιάκριτα κι αν είναι σε τρίτους. Είναι δικά του αυτά τα λάθη, είναι ολόδικά του και κατά κάποιον τρόπο είναι γραφτό να γίνουν. Εμείς, άραγε, δεν κάναμε ολομόναχοι τα δικά μας;
Ένας από τους τρόπους μέσα από τους οποίους ωριμάσαμε είναι τα λάθη που κάναμε. Εκείνα τα μικρά –μα και εκείνα τα μεγάλα σοβαρά– λάθη. Κι ομολογώ πως κάποια από αυτά τα ευχαριστηθήκαμε ιδιαίτερα όταν τα κάναμε. Ευχαριστηθήκαμε προς στιγμήν τις συνέπειές τους, πριν αυτές τα υπογράψουν ως λάθη. Είναι λογικό, λοιπόν, που δεν τα μετανιώσαμε. Ίσως και να τα επαναλαμβάναμε εάν αρχίζαμε από την αρχή.
Πώς, λοιπόν, έρχεσαι εσύ, στο όνομα της φιλίας μας, να προσπαθείς να με εμποδίσεις να ωριμάσω μέσα από όλο αυτό; Πώς ξέρεις εκ των προτέρων ότι θα είναι λάθη; Γνωρίζεις μόνο ένα μέρος του όποιου προβλήματος, μόνο όσα έχω επιλέξει (από το σύνολο) να σου πω. Πώς μπορείς να ξέρεις ότι συμβουλεύεις το σωστό; Πώς μπορείς να αναλάβεις την ευθύνη για ό,τι συμβεί εάν ακολουθήσω τις δικές σου συμβουλές; Κι αν τις όποιες κινήσεις μου τις αναγνωρίζεις ως λάθη, ίσως να έχεις κάνει παρόμοια κι αυτή ήταν η δική σου διαδικασία ωρίμανσης. Γιατί επεμβαίνεις στο δικό μου δρόμο προς την όποια «ενηλικίωση»;
Κι αν κάποιος καλός φίλος δε σκοπεύει εξαρχής να σε σταματήσει συμβουλεύοντάς σε να (μην) πράξεις κάπως, τότε με τη στάση του σε κρίνει. Κι όμως! Κάθε άνθρωπος οφείλει να ζήσει με τις δικές του συμπεριφορές, με τις δικές του τακτικές, με τις δικές του αποφάσεις, με το δικό του υλικό. Με αυτό που είναι. Με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο. Που ρυθμίζεται μέσα από τις ιδιαίτερες συνθήκες στις οποίες ζει. Από τις συνθήκες στις οποίες έχει μεγαλώσει. Που είναι εντελώς διαφορετικές από τις δικές σου. Και μοναδικές για κάθε άνθρωπο. Πώς να πράξω σαν να είμαι εσύ;
Είναι τόσα πολλά τα ερωτήματα, όσες κι οι φορές που γίναμε βλάκες συμβουλεύοντας έναν αδύναμο (στην τότε φάση) άνθρωπο, ο οποίος απλά ήθελε να μοιραστεί τον πόνο του ή μια αγωνία του. Και είναι τόσες οι φορές που γίναμε φωστήρες της οικουμένης των φίλων μας, διαφημίζοντας το απόλυτο σωστό έτσι όπως εμείς μόνο το ξέρουμε, όσες και οι φορές που σταθήκαμε ανίκανοι απλά να συμπαρασταθούμε, παριστάνοντας τους αυτόκλητους διδάσκαλους.
Οι φίλοι στα δύσκολα φαίνονται, είναι γεγονός. Μπορούν, όμως, να φαίνονται χωρίς να επεμβαίνουν στην κάθε ιδιαίτερη φύση ενός μας προβλήματος. Η έννοια της σοβαρότητας και της αξιοπρέπειας όσον αφορά το χειρισμό κάθε θέματος είναι σχετικό για τον καθένα. Και μπορεί αυτό που εγώ θεωρώ αναξιοπρεπές ως κίνηση του φίλου μου, να είναι για το φίλο μου εκτόνωση και λύτρωση. Ή απλά το πιο σώφρον πράγμα που έχει να κάνει τη συγκεκριμένη στιγμή.
Μακαρίζω εκείνον τον φίλο που κάποτε μου είχε πει ότι δεν ανέχεται συμβουλές από φίλους. Τότε μου είχε φανεί στρυφνός, αλαζόνας, ξερόλας. Εκ των υστέρων ξέρω ότι είχε απόλυτο δίκιο. Κανείς δεν μπορεί να πάρει την ευθύνη των δικών σου υποθέσεων. Και κάθε βαρύγδουπη συμβουλή δεν είναι τίποτε άλλο παρά καταπάτηση των προσωπικών σου ορίων.
Υπάρχει πάντα τρόπος να στηρίξεις κάποιον, απλά και μόνο ακούγοντάς τον. Με τη σιωπή. Ή προτείνοντας του εναλλακτικές. Έτσι, ακόμη κι αν ξεχαστώ και τελικά συμβουλέψω, ρίχνω μια νοερή μούτζα στον εαυτό μου και σκέφτομαι μετά ότι υπάρχει τελικά ένας μόνο τρόπος για να μην επαναληφθεί. Απλά να κοιτάξω την καμπούρα μου.
Επιμέλεια Κειμένου Ελευθερίας Παπασάββα: Πωλίνα Πανέρη
Συντάκτης: Ελευθερία Παπασάββα
