Η πραγματική ευφυΐα ξεκινά απ' την καρδιά

Ναι, εντάξει. Ωραίος άνδρας. Αντικειμενικά ωραίος. Ψηλός, μελαχρινός, ελκυστικός. Με χαμόγελο γοητευτικό και χειρισμό του λόγου άψογο. Κυρίως μ’ εκείνο το χιούμορ που ανέκαθεν κέρδιζε τα γυναικεία σκιρτήματα. Με πτυχίο στο κάδρο, μεταπτυχιακά και μια παιδεία πολλών συγγραφέων. Πανέξυπνο θα τον έλεγαν πολλοί. Πολλοί απ’ αυτούς που δικαίως είναι τριγύρω του.

Και κάπως έτσι η ζωή τον φέρνει δίπλα σου. Δεν έχει σημασία το πώς. Φίλο, αδελφό ή εραστή. Τον φέρνει κοντά σου κι εσύ μετά από καιρό βλέπεις πράγματα. Κι αν έχεις περάσει κι εκείνη την ηλικία όπου το image είναι αυτό που σου κάνει την πρώτη καλή εντύπωση, τότε βλέπεις ακόμη πιο πολλά. Γιατί έχει τόσο κόσμο τριγύρω του; Αν πας και πιο κοντά και ρωτήσεις σαν τους περίεργους που πλησιάζουν σε τόπους ατυχημάτων «τι έγινε ρε παιδιά, γιατί τόσος κόσμος εδώ;» θα σου πει ο περίγυρος με τα μάτια του «α, είναι πανέξυπνος».

Κι έπειτα παρατηρείς αυτόν τον άνθρωπο μ’ ένα άλλο μάτι. Εκείνο που έχει μάθει να ψάχνει την ουσία στο μη προφανές. Στο μη επιπόλαιο ένστικτο που σε ελκύει σε κάποια προσωπικότητα. Και με τον καιρό βλέπεις και στάσεις ζωής, επιλογές καθοριστικές που αφορούν άλλους ανθρώπους. Έκπληξη; Λιγάκι ναι! Αναθεωρείς τα κριτήρια αξιολόγησής σου. Μεγάλη κατάρα να μην μπορείς να σταθείς στην επιφάνεια των ανθρώπων. Καλός άνθρωπος ναι, ωραίο παρουσιαστικό, ατακαδόρος από τους λίγους ναι. Χιουμορίστας σίγουρα. Ευφυέστατος, όμως, γιατί;

Τον βλέπεις μόνο ουσιαστικά κι ας έχει κόσμο παραδίπλα. Τον βλέπεις να μην μπορεί να διαχειριστεί σχέσεις, φιλίες. Να χάνει έτσι απλά ουσιαστικούς ανθρώπους από δίπλα του που απλά και μόνο η καλημέρα τους θα τον τιμούσαν. Να μην έχει διάκριση, να είναι αγνώμων κάποιες φορές. Τον βλέπεις μπερδεμένο, μπλεγμένο στα πλοκάμια της εικόνας του και της αυτοπαραδοχής του. Με συμπλέγματα φόβου δεσίματος ή με λατρεία στο εφήμερο. Να εξαρτάται ή να καθοδηγείται από ένα μυαλό άκαμπτο. Κι ας είναι δύο μέτρα παλικάρι. Κι ας σου απαγγέλλει εκείνα τα ακατανόητα και χωρίς συνειρμό των ποιητών που αγαπάμε. Αναρωτιέσαι, λοιπόν, τώρα. Είναι ευφυής αυτός ο άνθρωπος; Μα γιατί όλοι βιάστηκαν να τον πουν ευφυή;

Ο κόσμος βλέπει ατάκες. Βλέπει πανέξυπνες ατάκες. Βλέπει, επίσης, παρουσιαστικό, χιούμορ, ωραίο άρωμα, κατάλευκο χαμόγελο, εντυπωσιακά χόμπι, μεγάλο καρνέ σε γνωριμίες, πτυχία και δημοφιλία. Ίσως δει και λίγη λογοτεχνία, μην πω ποίηση. Τα βάζει όλ’ αυτά στο μπλέντερ των κριτηρίων και βγάζει συμπέρασμα. «Ευφυέστατος». Ναι, ο λόγος του έχει κάτι που σε ελκύει. Είναι μορφωμένος, καλλιεργημένος, χιουμορίστας κι όλα αυτά τον κατατάσσουν στους έξυπνους. Το ίδιο και μια γυναίκα.

Ποιο, άραγε, είναι εκείνο το βασικό χαρακτηριστικό που σε κάνει να συγκαταλέγεις κάποιους ανθρώπους μέσα στη μικρή λίστα των ευφυών που έχεις γνωρίσει; O μελίρρυτος λόγος; Οι αναφορές του ή η βιβλιογραφία από την οποία φαίνεται ότι εμπνεύστηκε αυτός ο λόγος; Ένα ιδιαίτερο λεξιλόγιο; Οι διαπιστευμένες από διάφορα πτυχία γνώσεις του; Ένα πλούσιο βιογραφικό; Η πονηριά και η κλίση στην ευρηματικότητα; Τα αντανακλαστικά; Επίτρεψέ μου να πω το εξής. Τρίχες. Κι όχι απλά ίσιες. Κατσαρές και πολύχρωμες.

Ογδόντα με ενενήντα τοις εκατό των παραπάνω χαρακτηριστικών τα διαθέτουν και οι τρεις μεγαλύτερες απ’ τις πληγές μιας πολιτισμένης κοινωνίας. Κατά συρροήν παραβατικοί άνθρωποι (διαρρήκτες, δολοφόνοι, βιαστές, παιδόφιλοι), πολιτικοί και κουτοπόνηροι. Γιατί εφόσον τα παραπάνω τα διαθέτουν και οι προαναφερθείσες κατηγορίες, αυτές οι κατηγορίες δε μας ελκύουν για την ευφυΐα τους ή δεν τις βρίσκουμε ούτε κατά διάνοια ευφυείς;

Την απάντηση έρχεται να δώσει ένας άλλος άνθρωπος-παράδειγμα. Μια μεσήλικη γυναίκα στην Έδεσσα. Αμόρφωτη κατά τα κοινωνικά πρότυπα, με μόνη αποφοίτηση από το δημοτικό σχολείο του διπλανού χωριού. Όσο ο παραπάνω τύπος έκανε το bachelor του στο marketing εκείνη ζύμωνε ψωμί, φρόντιζε κότες και μάζευε ροδάκινα. Αν συζητήσεις μαζί της δε θα βρεις στο λόγο της αναφορά σε αρχαίους κλασικούς. Ούτε ποίηση του 19ου αιώνα. Όμως έχει μια απάντηση σε κάθε ζήτημα που αφορά συνάνθρωπο. Είτε είναι εργοδότης, είτε σύντροφος, είτε φίλος.

Υπάρχει μια άλλη μορφή ευφυΐας. Αυτή που δίνει λύση σε οτιδήποτε κι απαντά σε όλα με σοφία. Κι αυτή η λύση βγαίνει πάντα από μια καρδιά ακαλούπωτη. Ξέφραγη έτσι ώστε να χωρούν όλοι. Καρδιά ξεχειλωμένη και ξέχειλη από δονήσεις αγάπης. Από μια καρδιά που αγαπά αδιάκριτα, με μια αγάπη που δεν αντικατοπτρίζεται σε selfies δυστυχίας και posts άκρατης μοναξιάς. Με μια αγάπη που δε σφαδάζει από αυτοπεριορισμούς της εικόνας κι επαγγελματικά «πρέπει». Αυτή η ευφυΐα δε συγκεντρώνει πολλούς πόντους στη MENSA, μα πες μου. Υπάρχει ευφυέστερος άνθρωπος απ’ τον παραπάνω;