Είναι χρόνια που το σκέφτεσαι. Και χρόνια που ψάχνεις μέσα σου το γιατί. Γιατί να είσαι διαφορετικός; Έφυγες από την κλίμακα του να νιώθεις απλά διαφορετικός. Πλέον ξέρεις ότι είσαι κιόλας. Το έχεις διαπιστώσει. Στο έχουν επιβεβαιώσει κιόλας.
Χωρίς ένα «δομημένο» περιβάλλον συχνά παραπαίεις ανοίγοντας πολλά μέτωπα και μη ολοκληρώνοντας τις εργασίες σου. Υπάρχει πάντα μια δυσανεξία στην ανία και μια συνεχής αναζήτηση υψηλών ταχυτήτων κι ερεθισμάτων. Δεν μπορείς ποτέ να εστιάσεις όσο καλά χρειάζεται σε κάτι κι επομένως δεν μπορείς να χρησιμοποιήσεις στο έπακρο τις δυνατότητές σου. Αποπροσανατολίζεσαι κι εκτροχιάζεσαι ευκολότερα και συχνότερα από τον συνήθη αφηρημένο. Υπάρχουν μεγάλα κενά μνήμης (π.χ. παιδική ηλικία) αλλά και η γνωστή καθημερινή αμνησία κατά την οποία είσαι ασυνεπής σε κάποια υποχρέωση γιατί απλά την ξέχασες.
Η κατάσταση μέσα σου πάντα χαρακτηριζόταν από μια λέξη. Θαρρείς φτιάχτηκε για σένα αυτή η λέξη. Χάος. Και στο μυαλό και στην καρδιά. Στο μυαλό όλο αυτό μεταφράζεται σ’ ένα τρελό, σχεδόν αδυσώπητο, αδιάκοπο πανηγύρι σκέψεων. Οι μόνες ώρες που το πανηγύρι αυτό σταματά είναι οι ώρες που κοιμάσαι. Όλες τις άλλες ώρες χιλιάδες σκέψεις σε κατακλύζουν ό,τι κι αν κάνεις. Σχετικές ή άσχετες με την εκάστοτε φάση στην οποία βρίσκεσαι.
Αυτή η διάσπαση προσοχής που είναι δεύτερο δέρμα σου συνοδεύεται σχεδόν πάντα από μια ακατανίκητη παρορμητικότητα. Ανυπομονησία στο οτιδήποτε, βιασύνη στις αντιδράσεις, αυθορμητισμός σε σημείο κρίσιμο εφόσον η πράξη που πολλές φορές προηγείται της κριτικής σκέψης φέρνει δικαιολογημένα αρνητικά αποτελέσματα.
Τι είναι η ΔΕΠ; Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής σημαίνουν τ’ αρχικά. Η ΔΕΠ δεν αποτελεί μαθησιακή ή γλωσσική δυσλειτουργία ή κάποια ψυχολογική διαταραχή. Και φυσικά δε συνδέεται με χαμηλό δείκτη ευφυίας. Στην πραγματικότητα πολλοί άνθρωποι με ΔΕΠ είναι εξαιρετικά ευφυείς. Ο Dr Alan Zametkin με μελέτη-ορόσημο στον τομέα της ΔΕΠ (1990) απέδειξε ότι υπάρχει μια διαφορά στο κυτταρολογικό επίπεδο, στην κατανάλωση ενέργειας, μεταξύ τμημάτων του εγκεφάλου που ρυθμίζουν την προσοχή, το συναίσθημα και τον έλεγχο της παρόρμησης σε άτομα με ΔΕΠ, σε σύγκριση με άτομα χωρίς ΔΕΠ. (Dr E. Hallowell, «Ζώντας με τη Διάσπαση», 1994)
Πρώτος και κύριος αντίπαλος μιας τέτοιας ζωής είναι ο κόσμος. Οι άνθρωποι. Το περιβάλλον σου. Οικογενειακό, εργασιακό, συναισθηματικό, φιλικό. Όλοι. Εκείνοι όλοι απέναντί σου που δε γνωρίζουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το μυαλό σου. Ο εγκέφαλός σου. Όλοι εκείνοι που πιστεύουν ότι η έλλειψη οργάνωσης, προγράμματος, τάξης στη ζωή σου είναι κάτι που μπορείς να ελέγχεις κι επομένως κάτι που μπορείς ν’ αποφύγεις. Κάτι που κάνεις επίτηδες κι επομένως πρέπει ν’ απολογηθείς.
Ο χρόνος είναι ο δεύτερος, ακόμη πιο απαιτητικός, αντίπαλος. Όταν έχεις να κάνεις με ΔΕΠ βρίσκεσαι σ’ ένα διαρκές νταλαβέρι με το χρόνο. Τον ψάχνεις, τον εκβιάζεις, τον παρακαλάς, τον διεκδικείς. Κυρίως όμως τον χάνεις. Δεν μπορείς να αφιερωθείς ποτέ σε μια δραστηριότητα, γι αυτό και παράλληλα ανοίγεις διάφορα μέτωπα. Στο τέλος καταλήγεις να μην έχεις φέρει εις πέρας αυτό που άρχισες πρώτο κι ο χρόνος αδυσώπητα έχει τελειώσει. Δεν μπορείς να τον οργανώσεις, ούτε και να τον διαχειριστείς. Είσαι μόνιμα αργοπορημένος, εκτός κι αν καταβάλεις τρομερές προσπάθειες, κυρίως για να μην εκτεθείς.
Δεν είναι μόνο ότι δεν μπορείς να τον διαχειριστείς. Δεν μπορείς και ν’ αντισταθείς στα διάφορα ερεθίσματα που θα προκύψουν όταν αποφασίσεις να πραγματοποιήσεις κάποιο έργο. Σε ένα άλλο επίπεδο, αυτά τα αλλεπάλληλα ερεθίσματα είναι που κάνουν ένα πολύ απλό έργο να φαίνεται βουνό. Σου φαίνεται πχ πιο εύκολο να κάνεις μια μετακόμιση ή να βάψεις έναν τοίχο απ το να πλύνεις τα πιάτα.
Ένα σωρό άλλα συμπτώματα, διαμορφωμένα στην ιδιαίτερη ψυχοσύνθεση του καθενός, συνθέτουν το μωσαϊκό μιας ζωής με ΔΕΠ. Ανάλογα την οπτική από την οποία θα τους δεις, θα δεις δύο διαφορετικές, μα εξίσου συγκινητικές, εικόνες. Από τη μία πλευρά θα δεις ανθρώπους με ταλαιπωρημένη καθημερινότητα κι ένα διαρκές τρέξιμο. Τρέξιμο είτε για να μπορέσουν να συγκεντρωθούν και να ανταπεξέλθουν στη ζωή που και η ίδια «τρέχει», είτε για να βρουν έναν τρόπο να εξηγήσουν ότι η διαφορετικότητά τους δεν είναι κάτι που γίνεται επίτηδες. Εξηγήσεις που θα έδιωχναν χρόνια επίπονης απολογίας.
Από την άλλη πλευρά, θα δεις χαρισματικά άτομα, πνευματικά αεικίνητα, μονίμως ονειροπόλα, δημιουργικά, να απεχθάνονται την ανία και να προσπαθούν να ζουν ζωή υψηλών πνευματικών ταχυτήτων. Παρορμητικά, με μια καρδιά πρωτόγονη. Που μονίμως παλεύουν. Δικαίως οι ειδικοί στη ΔΕΠ ψυχολόγοι αναφέρουν την έννοια του «προπονητή» στη ζωή ενός ενήλικα με ΔΕΠ. Γιατί αυτός είναι ο ρόλος του περιβάλλοντος ενός τέτοιου ενήλικα. Άνθρωποι που θα τον βοηθήσουν/«προπονήσουν» να διαχειριστεί την καθημερινότητα και τον χρόνο του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Δύο είναι τα μαγικά όπλα ενός ιδανικού «προπονητή». Αγάπη κι αποδοχή.
Συντάκτης: Ελευθερία Παπασάββα
