Στην ξεφτίλα απάντα με αξιοπρέπεια

Σου ‘χει τύχει το αφεντικό να σου ζητά να επιστρέψεις το δώρο Χριστουγέννων μαύρο στην τσέπη του και να ’σαι χρεωμένος μέχρι τον λαιμό; Σου ‘χει τύχει να σε βρίζουν από το πρωί μέχρι το βράδυ στο γραφείο, να ουρλιάζουν στ’ αυτιά σου, να υποτιμούν την αξιοπρέπεια και την προσωπικότητά σου κι η τράπεζα να είναι έτοιμη να σου πάρει το σπίτι;

Σου ‘χει τύχει να σου την πέφτει ο προϊστάμενος κι εσύ να το βουλώνεις γιατί δε σου φτάνουν ούτε για γάλα στο παιδί σου; Σου ‘χει τύχει ο συνάδελφος να σου σκάβει τον λάκκο για να σου αρπάξει τη θέση κι εσύ να του έχεις εμπιστευθεί όλα τα μυστικά της δουλειάς; Σου ‘χει τύχει ο συνέταιρος και φίλος σου να προσπαθήσει να σου αρπάξει τη δουλειά μέσα από τα χέρια ενώ εσύ τον έβαλες μέσα στην επιχείρηση;

Σου ‘χει τύχει να σου δυσφημήσουν το μαγαζί ανταγωνιστές, για να σου πάρουν την πελατεία; Σου ‘χει τύχει να σου κλέψουν την πατέντα ή την ιδέα που μοιράστηκες με φίλους και να την δεις μια ωραία μέρα να κυκλοφορεί με άλλη υπογραφή; Μακάρι να μη σου ‘χει τύχει. Λίγο δύσκολο όμως.

Μπέσα σου λέει ο ένας, φιλότιμο σου λέει ο δίπλα, ηθική σου λένε οι συγγενείς, αλληλεγγύη σου λένε οι φίλοι, επίπεδο λέει ο κόσμος. Άγνωστες λέξεις θα πω εγώ. Οι λέξεις που γνωρίσαμε μέσα στους χώρους εργασίας, στα συναιτεριλίκια, στην αγορά, στην πιάτσα, είναι ο πόλεμος, η ζούγκλα και ο βόθρος. Που άντε να πεις, στη ζούγκλα και στον πόλεμο τουλάχιστον υπάρχουν κανόνες κι ας έχει να κάνει με ζητήματα ζωής και θανάτου. Ο βόθρος όμως δεν έχει τίποτα από αυτά. Έχει μόνο σκοτάδι. Σκοτάδι και βρώμα. Αν διάλεγα λοιπόν μια λέξη για να περιγράψω την εργασιακή αρένα, αυτή θα ήταν. Βόθρος.

Κι είναι η χειρότερη λέξη για τον λόγο ότι όπως προανέφερα, δεν έχει να κάνει με την επιβίωση. Δεν έχει να κάνει με τη ζωή σου, στην κυριολεξία. Έχει να κάνει με την κοινωνική σου θέση, τη ματαιοδοξία σου, την εικόνα που θέλεις να έχουν οι άλλοι για σένα, τη ζήλια σου για όσους έχουν πετύχει, το κουκούλωμα της δικής σου ανικανότητας, την έλλειψη ταλέντου. Το μόνο ταλέντο που υπάρχει σε αυτούς που ζουν μες στον βόθρο είναι που μπορούν κι εστιάζουν όχι στην κουράδa, αλλά στον όμορφο κwλο που τη δημιούργησε.

Έτσι λοιπόν το θράσος βαφτίζεται «επιχειρηματικότητα», η κλοπή θεωρείται «έξυπνη κίνηση», η εκμετάλλευση του συνεργάτη «μαγκιά» και το ψέμα, «διπλωματική ικανότητα» και κανένας δε θα ελέγξει την αυθεντικότητά του. Έτσι, οι θεμελιώδεις αξίες καταρρέουν μπροστά στο χρήμα και στο κοινωνικό status, η αξιοπρέπεια, ο σεβασμός και η εμπιστοσύνη χάνουν κάθε νόημα και σαν αποτέλεσμα συμβαίνει αυτό που ο «πολιτισμένος» μας κόσμος μάς προωθεί ως εξέλιξη, ανάπτυξη και κανονικότητα. Ότι η ξεφτίλα είναι τρόπος ζωής.

Έχω συναντήσει αρκετούς από δαύτους τα τελευταία 25 χρόνια που δουλεύω, είτε ως εργαζόμενος είτε ως επιχειρηματίας. Στον σάπιο τους κόσμο θεωρούν τους εαυτούς τους ιδιοφυΐες. Ότι αυτοί έχουν τα κότσια να πατήσουν επί πτωμάτων, ενώ εσύ είσαι κότα. Η απάθεια είναι βασικό τους χαρακτηριστικό. Ασ’ τούς να λένε το moto τους, όμως, θεωρώντας ότι έξω βρέχει κι ας τους φτύνουν. Μόνο το κέρδος έχει σημασία, έτσι έχουν μάθει ότι θα γίνουν επιτυχημένοι. Παραμυθιάζονται ότι μέσα στους βούρκους που κυλιούνται, αυτοί είναι τα κρυμμένα διαμάντια. Κι η πλάκα είναι ότι το πιστεύουν. Μέχρι που έρχεται η ώρα που κάποιος θ’ ανοίξει το λάστιχο και στον καθρέφτη βλέπουν τι τελικά ήταν. Ίδιοι με την επικάλυψη.

Είναι λίγο δύσκολο αυτό που θα γράψω τώρα, αλλά εσύ -εσένα που το θρασύτατο καιροσκόπο σκουπίδι θέλει να σε πατήσει στον λαιμό- να μην του κάνεις τη χάρη. Όσο σε παίρνει, να μην το βουλώσεις. Μην τους αφήσεις να θεωρήσουν τη σιωπή σου αδυναμία. Μη σκύβεις το κεφάλι, μη χαμηλώνεις τα μάτια. Μην τους δώσεις έδαφος να δράσουν. Δεν είμαστε όλοι ίδιοι, το ξέρω. Έχει το κόστος του, το ξέρω. Τίποτα δεν είναι εύκολο. Όταν έχεις δυο παιδάκια να μεγαλώσεις, θα κάνεις και τον μαλ@κα. Αλλά μη συνηθίσεις.

Χτύπα και μια φορά το χέρι στο τραπέζι. Βρόντηξέ τα όλα κάτω. Φώναξε γι’ αυτό που σε πνίγει, έστω για μια φόρα. Να νιώσεις περήφανος για σένα και τις αξίες που υπερασπίστηκες. Για τα πιστεύω σου. Σήκωσε το ανάστημά σου και θα δεις πόσο μικροσκοπικά έντομα θα μοιάζουν όλοι αυτοί που σου ρούφαγαν το αίμα. Κάνε την αξιοπρέπεια τρόπο ζωής. Μόνο τότε θα καταλάβεις, πόσο καθαρός κι υπέροχος είναι ο αέρας που αναπνέεις. Και δεν υπάρχει πιο όμορφο συναίσθημα από αυτό.