«Ένα καλό μασάζ»: Πώς γεννήθηκε και πού έχει φτάσει

Ένα σώμα δεν υπάρχει από μόνο του. Ακολουθεί τους νόμους των υγρών που ρέουν στο εσωτερικό του και του δίνουν μορφή. Με αυτή την έννοια, ο πατέρας της Ιατρικής έβαλε τα θεμέλια για την ολότητα του οργανισμού ορίζοντάς το ως «τη φύση του όλου» Το αίμα, το φλέγμα, η κίτρινη και η μαύρη χολή, είναι οι χυμοί που εκκρίνει το σώμα και που μια καλή και δυνατή υγεία είναι αποτέλεσμα της ισομερούς ποσοστιαίας ανάμειξής τους. Όταν διαταράσσεται η ισορροπία τους και το σώμα έχει πλεόνασμα σε ένα από αυτά, τότε η θεραπεία γίνεται με την παροχή του αντίθετου στοιχείου. Το θεραπευτικό δόγμα του Ιπποκράτη «τα ενάντια τοις εναντίοις» εξακολουθεί και σήμερα να ισχύει να αποτελεί τη βάση για τη σύγχρονη φυσιολογία και βιοφυσική. Ήταν η πρώτη φορά που το σώμα αντιμετωπίστηκε ως ένας ενιαίος οργανισμός και που δόθηκε επιστημονική ανάλυση στην τέχνη της εντριβής ή μάλαξης.

Εφευρέτες της ιατρικής μάλαξης αποτέλεσαν οι αρχαίοι Έλληνες προπονητές. Ασκώντας μια μορφή πιέσεων και κινήσεων πριν και μετά τις προπονήσεις, εξασφαλίζοντας την υγεία και την ισορροπία του σώματος. «Ο ιατρός πρέπει να γνωρίζει πολλά πράγματα, αλλά σίγουρα να ξέρει να κάνει εντριβές» αναφέρει ο Ιπποκράτης  που καθιέρωσε πρώτος την επιστημονική προσέγγιση του μασάζ. Για τους αρχαίους Έλληνες η σωματική άσκηση είχε μεγάλη σημασία και η αξία που δίνανε στο τέλειο σώμα φαίνεται από τα εξαιρετικά αγάλματα της αρχαίας περιόδου καθώς και από τις απεικονίσεις αυτών πάνω σε αγγεία.

Παρ’ όλα αυτά, η ιστορία της τέχνης και της θεραπείας του μασάζ ξεκινάει το 3000 π.Χ. από την Ανατολή και συγκεκριμένα από την Ινδία, όπου χρησιμοποιήθηκε σαν μια μορφή χειροπρακτικής στην ιατρική της Αγιουρβέδα. Το μασάζ γινόταν σε ολόκληρο το σώμα δίνοντας έμφαση στις περιοχές που συναντιούνται, αρτηρίες, τένοντες, κόκαλα και αρθρώσεις. Οι πιέσεις στα σημεία marmas προκαλούσαν ένα ελαφρό ξεμούδιασμα από τα άνω άκρα μέχρι τις φτέρνες και ο συνδυασμός τους με ατμόλουτρα πάνω σε πυρακτωμένες πλάκες εφαρμόστηκε ως τρόπος αντιμετώπισης του άγχους, της αϋπνίας και των σωματικών πόνων.

Στην κινέζικη ιατρική η πρώτη καταγραφή μασάζ είναι στα κελύφη της  χελώνας της δυναστείας Shang (16^ος-11^ος αιώνας π.Χ.). Οι Κινέζοι το εφάρμοσαν για θεραπεία θλάσεως και ρευματικών πόνων. Πίεζαν με τα δάκτυλα τους μύες κι ο τρόπος που σέρνανε τα χέρια τους πάνω στις αρθρώσεις, δημιουργούσε ένα θόρυβο που ακουγόταν από απόσταση.

Οι Ινδοί και Κινέζοι ήταν αυτοί που κατέγραψαν πρώτοι τις εφαρμογές του μασάζ και ναι μεν όλη η τέχνη ξεκίνησε από την Ανατολή, η εφαρμογή της όμως για την καλυτέρευση του μυϊκού, νευρικού και κυκλοφορικού συστήματος άκμασε στην Ελλάδα. Το massage είναι γαλλική λέξη και σημαίνει τριβή, ενώ η μάλαξη έρχεται από το αρχαιοελληνικό ρήμα «μασσείν» κι εννοεί κάτι που πλάθεται με τα χέρια-ζυμώνει. Γινόταν με τη χρήση λαδιού και σκόνης κι αν σκεφτεί κανείς ότι μπουκάλια λαδιού δινόντουσαν ως έπαθλο σε αθλητικές διοργανώσεις, αντιλαμβάνεται τη σπουδαιότητά του.

Ο Ρωμαίος ιατρός Γαληνός, βασικός γιατρός του σχολείου των δούλων πολεμιστών στην Πέργαμο, καθιέρωσε τη μάλαξη ως θεραπεία τραυμάτων και νόσων βασιζόμενος στις ιδέες του Ιπποκράτη. Στα ρωμαϊκά λουτρά γινόντουσαν περιποιήσεις σπα και μασάζ, ενώ οι πλούσιοι Ρωμαίοι είχαν ειδικό χώρο στα σπίτια τους. Τόσο οι Έλληνες όσο και οι Ρωμαίοι κάνανε χρήση ελαιόλαδου κατά τη διάρκεια της ανάτριψης και συνιστούσαν να γίνεται πριν και μετά το μπάνιο. Πριν, για να προετοιμάσει το σώμα και μετά για να το χαλαρώσει.

Λεπτομερής καταγραφή θεραπειών με μαλάξεις υπάρχει και στην αραβική ιατρική. Τα λουτρά και οι εντριβές ήταν πολύ διαδεδομένα στην Τουρκία, με τη διαφορά ότι όλη διαδικασία γινόταν σε διαφορετικούς χώρους. Πρώτα μέσα στα λουτρά και μετά σε χωριστά ζεστά δωμάτια. Στην αρχαία Αίγυπτο το μασάζ ήταν τόσο εκτεταμένο, που κανείς δεν έβγαινε από το λουτρό χωρίς να δεχθεί τις υπηρεσίες των μασέρ. Το ταίριασμα ατμόλουτρου με πιέσεις, που γινότανε αρχικά στην μπροστινή μεριά και μετέπειτα σε όλο το σώμα, έδινε στιγμές χαλάρωσης και ευεξίας.

Τέλος, οι Ρώσοι και οι Φινλανδοί, αφού πρώτα πλενόντουσαν, περνούσαν σε θερμαινόμενα δωμάτια με ατμούς. Οι Ρώσοι έδωσαν και τα τρία είδη μάλαξης των αθλητών. Το προκαταρκτικό δηλαδή αυτό που γινόταν πριν την εκκίνηση του αγώνα, το προπονητικό και το μασάζ αποκατάστασης που βελτίωνε την κόπωση και τραυματισμούς.

Ο μεσαίωνας στην Ευρώπη σταμάτησε τη διάδοση του μασάζ στις ευρωπαϊκές πόλεις μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1800, όπου ο Σουηδός γιατρός και γυμναστής Per Henrik Ling, δημιούργησε τη σουηδική κίνηση ως θεραπεία χρόνιων πόνων. Συνδυασμός ιατρικής, γυμναστικής και μαλάξεων είναι το σημερινό Σουηδικό μασάζ που περιλαμβάνει χαϊδέματα και πιέσεις. Πέρα όμως το θεραπευτικό χαρακτήρα του μασάζ που βοηθάει στη γερή κράση του σώματος, ανακουφίζοντας το από μυοσκελετικούς πόνους και δυσκαμψία, αποτελεί κι ένα ισχυρό όπλο ενάντια στα ψυχικά νοσήματα.

Ο ευεργετικός του ρόλος για την αποσυμφόρηση του συνεχόμενου στρες και την ομαλοποίηση περιπτώσεων κατάθλιψης αυξάνει όλο και περισσότερο τη διάθεση των ασθενών να το εντάξουν ως μέρος της θεραπευτικής διαδικασίας. Κλινικές ψυχικής υγείας κι ευεξίας, καθώς και ειδικευμένοι θεραπευτές, έχουν καταγράψει σημαντικές βελτιώσεις ανθρώπων που νοσούσαν. Στις περιπτώσεις της νόσου του Αλτσχάιμερ, δεν υπάρχουν καταγεγραμμένες περιπτώσεις που βοηθούν τον ασθενή, αλλά συνίσταται όλο και περισσότερο καθώς οι μαλάξεις επικεντρώνονται στην ανακούφιση του εγκεφάλου από τους μυϊκούς πόνους.

Το μασάζ δεν κρίνεται ως πολυτέλεια πλέον αλλά ως ανάγκη για την ισορροπία του σώματος και της ψυχής. Οι επιλογές είναι πολλές και τα είδη ακόμη περισσότερα. Ανάμεσα στο ταϊλανδέζικο που σε χαλαρώνει, το deep tissue που βοηθά στην ευκινησία, το σιάτσου που σε δυναμώνει, το αρωματοθεραπευτικό που σου χαρίζει λάμψη, το hot stone, της σοκολάτας, των ζευγαριών, των τυφλών κινήσεων μέσα στο σκοτάδι· διάλεξε αυτό που σου αρέσει και νιώσε την ψυχή σου να  διώχνει τους δράκους από το σώμα σου. Αν πάλι μαύρες σκιές σε στοιχειώνουν, δώσε στο σώμα σου τη δύναμη να τις γιατρέψει.