Ανακαλύψατε ποτέ πως σας έχουν πει ψέματα κι ευχηθήκατε να είχατε προσέξει τυχόν σημάδια που θα μπορούσαν να σας το φανερώσουν; Τα ψέματα είναι μια συνηθισμένη συμπεριφορά ανάμεσα στους ανθρώπους και σαφέστατα υπάρχει πάντοτε ένας ξεκάθαρος λόγος στο μυαλό εκείνου που πλάθει και πλασάρει το ψέμα. Υπάρχουν όμως τα «αθώα ψέματα»κι εκείνα με τον πιο παθολογικό χαρακτήρα. Υπάρχουν γενικά τα ψέματα κι οι ψεύτες. Υπάρχει όμως κι η μέθοδος του τριγώνου που μπορεί να αποκαλύψει ένα ψέμα καθώς και την πηγή του.
Σύμφωνα με την ειδικό σε θέματα επικοινωνίας και αναλύτρια γλώσσας του σώματος, Karen Donaldson, η μέθοδος ή η τεχνική του τριγώνου είναι πολύ αποτελεσματική για να αποκαλύψει κανείς ένα ψέμα. Είναι αν θέλετε, σαν να μιλάει οτιδήποτε πάνω στο σώμα κάποιου που ψεύδεται.
Η μέθοδος του τριγώνου δεν είναι τίποτε άλλο από μια τεχνική που σε βάζει να εξετάσεις αυτό που ακούς κι εκείνον που στο λέει μέσα από τρεις πολύ βασικές πτυχές.
1. Μοτίβο ομιλίας
Όταν λέμε την αλήθεια, μας πνίγει το δίκαιο και προσπαθούμε να το υπερασπιστούμε με όλο μας το είναι, με κάθε μας λέξη και φράση. Το μοτίβο ομιλίας κάποιου ανθρώπου που δεν ψεύδεται έχει σταθερή ροή κι εκείνος δεν κάνει πολλές παύσεις διότι δεν τις έχει και τόσο ανάγκη. Το μόνο που θέλει είναι να πει την αλήθεια του χωρίς να σκέφτεται, αφού γνωρίζει πολύ καλά αυτό που περιγράφει εκείνη τη στιγμή. Σύμφωνα με την ειδικό σ’ αυτά τα θέματα Karen Donaldson, το άτομο που ψεύδεται έχει διαφορετικό μοτίβο στο λόγο του. Κάνει αρκετά συχνά παύσεις και μάλιστα ξαφνικά, προσπαθώντας να εκφραστεί μέσα από ένα ακανόνιστο κι αλλοπρόσαλλο ρυθμό ομιλίας. Είναι σαν να αδειάζει από σκέψεις όσο μιλάει κι όταν δεν ξέρει τι να πει, πλάθει και κατασκευάζει το πιθανό ψέμα τη στιγμή των παύσεων στον λόγο του. Συνεχίζει μετά την παύση με χειμαρρώδη διάθεση έχοντας πολλά να πει και ξαφνικά θα κάνει μια ακόμη παύση ώστε να σκεφτεί περισσότερα. Σαφώς υπάρχουν κι οι masters του είδους που δε χρειάζονται μεγάλες παύσεις για να πλάσουν ένα ψέμα αλλά μπορούν με μεγάλη επιδεξιότητα να το κάνουν ενώ μιλάνε. Όμως και πάλι θα δούμε σημάδια που στο σύνολό τους όπως υποστηρίζει η Donaldson θα μας αποκαλύψουν πολλά-ειδικότερα δε- αν γνωρίζουμε αρκετά το συγκεκριμένο άτομο.
2. Το σώμα μιλάει από μόνο του
Πολλές φορές ακούμε τον όρο «η γλώσσα του σώματος» για διάφορα θέματα κι όχι μόνο για την περίπτωση που εξετάζουμε εδώ. Είναι πάντως πολύ σημαντικό να ξέρουμε ν’ ερμηνεύουμε κινήσεις του σώματος των συνομιλητών μας. Σαν τα πλήκτρα ενός πιάνου, αυτές οι κινήσεις θα μας δίνουν κάθε φορά έναν διαφορετικό ήχο, ώστε όλοι μαζί έπειτα θα μας οδηγήσουν σε μια μελωδία -ελπίζοντας βέβαια η μελωδία να μην είναι πλάνη. Η Donaldson αναφέρει πως είναι σημαντικό να δίνουμε προσοχή σε κάποιες μικρές κινήσεις. Για παράδειγμα όταν κάποιος ξαφνικά ακουμπάει το λαιμό του αγγίζοντας και τρίβοντας το σημείο, μπορεί να μας δείξει πως νιώθει ανασφάλεια ή άβολα για κάτι. Μια ακόμα χαρακτηριστική κίνηση είναι όταν κάποιος αγγίζει την άκρη της μύτης ενώ μιλάει, πράγμα που μπορεί να αποκαλύψει πως κάτι συμβαίνει. Η Donaldson υποστηρίζει πως όταν δε λέμε την αλήθεια, αισθανόμαστε μεγάλη πίεση κι έτσι το νευρικό μας σύστημα δημιουργεί κάποια αισθητηριακά συμπτώματα τα οποία μπορεί να μας προκαλέσουν φαγούρα στο σώμα ή στο πρόσωπο.
3. Βλέμμα, κεφάλι και πρόσωπο -μια συγχορδία αποδείξεων
Υπάρχει μια γενικότερη αντίληψη πως το άτομο που ψεύδεται δε διατηρεί οπτική επαφή με τον συνομιλητή του, η οποία είναι μεν αληθής αλλά συνοδεύεται πάντα κι από άλλα στοιχεία κατά την Donaldson όπως οι κινήσεις των ματιών, του κεφαλιού κι οι εκφράσεις του προσώπου. Για παράδειγμα μπορεί όντως το άτομο που μας λέει ψέματα να μη διατηρεί οπτική επαφή με μας αλλά να αλλάζει φορά στο βλέμμα του αρκετά συχνά και ξαφνικά, πιο συγκεκριμένα κοιτάζοντας πάνω και κάτω. Παράλληλα μπορεί ο συνομιλητής μας να σφίγγει τα χείλη του, αυτό μας αποκαλύπτει πως έχει κάτι να κρύψει. Η κίνηση του κεφαλιού είναι επίσης ενδεικτική διότι αν κάποιος κουνάει το κεφάλι του καταφατικά ενώ στην ουσία αρνείται ότι έκανε κάτι, η κίνηση μας αποκαλύπτει τα πάντα. Αντίστοιχα αν κάποιος θέλει να μας επιβεβαιώσει κάτι κουνώντας το κεφάλι ενίοτε αρνητικά, φανερώνει μια παράξενη κατάσταση.
Η μέθοδος του τριγώνου δεν είναι λοιπόν τίποτε άλλο από μια ομάδα πραγμάτων πάνω στα οποία μπορούμε να βασιστούμε ακόμα κι αν δεν έχουμε καμία εμπειρία πάνω στο θέμα. Κρατάμε πως η ουσία βρίσκεται πάντοτε στη γλώσσα του σώματος, του προσώπου και στη ροή του λόγου.
Δεν υποβιβάζουμε όμως κάτι ακόμα πολύ σημαντικό, που είμαι βέβαιη πως η Donaldson θα συμφωνούσε πως αποτελεί στοιχείο που μπορεί να μας βοηθήσει. Το ένστικτο. Είναι αλάνθαστο όταν όντως ξέρεις και μπορείς να το ακούς. Όσο για τα ψέματα και τους ψεύτες, αυτή είναι μια κατάσταση που δεν πρόκειται ποτέ να πάψει να υπάρχει. Γιατί όπως είπε κι ο μεγάλος Σοφοκλής, « Το ψέμα, ποτέ δε ζει να γεράσει».
Επιμέλεια κειμένου: Ζηνοβία Τσαρτσίδου