Η οικογένεια είναι αναμφίβολα η φωλιά κάθε ανθρώπου όταν λειτουργεί κατά τέτοιο τρόπο που δεν αφαιρεί από την προσωπικότητα του καθενός όσο εκείνος μεγαλώνει κι αναπτύσσεται.
Είναι όμως πάρα πολλές οι φορές που η οικογένεια αποτελεί για κάποιους ένα ξεκάθαρα αρνητικό περιβάλλον μέσα στο οποίο δημιουργούνται συγκρούσεις, προστριβές και παρεξηγήσεις. Σε μια τέτοια περίπτωση το κάθε μέλος διεκδικεί με πείσμα τη θέση του στο τραπέζι κι εκφράζει την άποψή του ενώ πιθανόν να προσπαθεί να επιβάλλει τα όποια πιστεύω του με απαράμιλλη ξεροκεφαλιά. Τα αίματα ανάβουν και ξεστομίζονται κουβέντες που μπορεί και κανείς να μην ήθελε ν’ ακουστούν -και λέμε μπορεί γιατί στην πλειονότητά τους αυτές οι κουβέντες είναι δυστυχώς στοχευμένες.
Όταν λοιπόν μέσα σ’ αυτό το κλίμα κακόβουλων ενεργειών προσπαθείς κι εσύ να ισορροπήσεις τα δικά σου συναισθήματα αφού μιλάμε για την οικογένειά σου, σκέφτεσαι αρχικά πως οφείλεις να δικαιολογήσεις πολλά από αυτά που γίνονται -και το κάνεις γιατί πιστεύεις πως τους το χρωστάς. Και πιέζεις τον εαυτό σου, γιατί ενώ μέσα σου νιώθεις πως δε θα έπρεπε να βρίσκεις δικαιολογίες για τους ανθρώπους αυτούς, ενεργείς έτσι γιατί πρόκειται για τους πιο κοντινούς σου.
Άκουσε όμως και το εξής κι ας σου φανεί παράλογο. Όπως σε κάθε αρνητικό περιβάλλον έτσι και σ’ αυτό που έχει να κάνει με την οικογένεια, πρέπει να τα βάζεις όλα κάτω, να τα ζυγίζεις και να τα λογαριάζεις ανάλογα. Να βλέπεις αν και κατά πόσο σε βλάπτει και να ενεργείς με βάση το λογικό συμπέρασμα που έχεις εξάγει. Γιατί απλούστατα δεν είσαι υποχρεωμένος ν΄ αγαπάς την οικογένειά σου. Η αγάπη δεν μπορεί να αποτελεί αίσθημα υποχρέωσης ακόμα κι αν αφορά στους πιο κοντινούς μας.
Η αγάπη προς τους γονείς, τα αδέρφια και γενικότερα προς τα πολύ κοντινά μας πρόσωπα θα πρέπει να είναι αίσθημα αυθόρμητο και πηγαίο. Θα πρέπει να έρχεται όταν νιώθουμε πρώτα από όλα αποδοχή κι εκτίμηση. Αν δεν αισθάνεσαι άνετα να εκφραστείς και να προβάλεις τον εαυτό σου, αν οι αλληλεπιδράσεις σας περιλαμβάνουν περισσότερο υποτίμηση και προσβολή, αν νιώθεις καταπίεση, αν γίνεσαι θύμα ψυχολογικών εκβιασμών, αν νιώθεις να σε απομυζούν, έχεις κάθε δικαίωμα να κόψεις κάθε επαφή και να διεκδικήσεις την ψυχική σου ηρεμία χωρίς καθόλου τύψεις.
Δεν είναι εύκολο να παραδεχθείς πως δε σε αγαπούν όσο θα ήθελες να συμβαίνει. Δεν είναι καθόλου εύκολο να αποδεχθείς πως σε πολεμάνε ή σου πάνε κόντρα κι ας έχεις προσπαθήσει να βρεις μια ριμάδα δικαιολογία μέσα σου για όλο αυτό που σε πληγώνει. Όμως από την άλλη είναι όχι μόνο άμυνα αυτό, αλλά και τακτική επιβίωσης. Διότι άλλο αγάπη μητρική ή πατρική κι άλλο υποχρέωση και συναισθηματικός εκβιασμός να κάνεις όλα όσα επιθυμούν εκείνοι. Είναι άλλο πράγμα η αλληλεγγύη προς τα αδέρφια μας κι άλλο η υποτίμηση ή η ασέβεια προς τις δικές σου προσωπικές επιλογές στη ζωή.
Το χειρότερο όλων όμως είναι η διαπίστωση πως τέτοιοι άνθρωποι απορροφούν από σένα κάθε διάθεση για αλληλεπίδραση. Kι όταν φτάσεις σ’ αυτό το σημείο καλό είναι να κόψεις κάθε επαφή πλέον με τα άτομα μέσα από την ίδια σου την οικογένεια που έχουν τέτοια επίδραση πάνω σου.
Η φράση «δεν είσαι υποχρεωμένος να αγαπάς την οικογένειά σου» ακούγεται σκληρή αλλά αν μετρήσεις καλά το νόημα των λέξεων θα κατανοήσεις ότι είναι απλώς ρεαλιστική. Δεν είσαι υποχρεωμένος να αγαπάς την οικογένειά σου γιατί η αγάπη προς εκείνους δεν είναι υποχρέωση, πώς να το κάνουμε; Πρέπει να σου εμπνέουν σεβασμό και να εμπνέεις κι εσύ σεβασμό σ’ εκείνους, όταν είστε κοντά να νιώθετε, ασφάλεια, αγάπη, εμπιστοσύνη. Από υποχρεωτικά συναισθήματα πήξαμε πια κι από επιταγές κοινωνικές και συναισθηματικές προς κάθε άτομο στον περίγυρό είναι που βαλτώσαμε.
Με το μέσα μας τι γίνεται; Πώς το τροφοδοτούμε ώστε να αντεπεξέλθουμε και να γίνουμε καλύτεροι; Πώς μαθαίνουμε μετά από κάτι τέτοιο ν’ αγαπάμε τον εαυτό μας; Τι κάνουμε ώστε να μην καταλήγουν παιδιά να μεγαλώνουν μ’ ένα σωρό ανασφάλειες και μηδέν αυτοεκτίμηση; Τι κάνουμε για να μην εξελιχθούν σ’ ενήλικες που καταστρέφουν κατ’ επέκταση και την οικογένεια που θα δημιουργήσουν κι οι ίδιοι; Πώς φροντίζουμε να μην κάνουν αργότερα αυτό που του έμαθαν;
Οι τύψεις είναι σειρήνες και δεν ησυχάζουν αν δεν αποφασίσεις να κλείσεις τα αυτιά σου. Δεν είσαι υποχρεωμένος να αγαπάς ανθρώπους γιατί η αγάπη δεν είναι υποχρέωση. Δεν είσαι υποχρεωμένος να αγαπάς την οικογένειά σου αν λειτουργεί με άσχημα τρόπο απέναντί σου γιατί η αγάπη δεν είναι ανταμοιβή για να γίνεις αρεστός σε όσους δεν εκτιμούν την παρουσία σου.
Επιμέλεια κειμένου: Ζηνοβία Τσαρτσίδου