Διαφωνίες γονέων στη διαπαιδαγώγηση

Μία απ’ τις μεγαλύτερες προκλήσεις στη ζωή των γονιών είναι η ανατροφή κι η διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Κανείς ποτέ δεν είναι προετοιμασμένος απόλυτα γι’ αυτό. Δε βγαίνεις με εργοστασιακές ρυθμίσεις και προγραμματισμό κινήσεων. Δεν κατεβάζεις κάποια μαγική λειτουργική εφαρμογή που θα λύσει όλες σου τις απορίες. Αντιθέτως, καλείσαι να δίνεις απαντήσεις αυτόματα, σχεδόν καθημερινά, σε ένα τεράστιο φάσμα θεμάτων -λειτουργώντας άλλοτε καθαρά συναισθηματικά κι άλλοτε εντελώς πρακτικά, με βάση τη λογική.

Το μήλο της έριδος για τους γονείς, το ζευγάρι δηλαδή, αποτελεί ουκ ολίγες φορές ο τρόπος διαπαιδαγώγησης των παιδιών. Σύμφωνα με ψυχολόγους μα και συμβούλους γονέων, ξεπερνά το 50% το ποσοστό των γονιών που διαφωνούν σε καθημερινή σχεδόν βάση σχετικά με το ποια είναι η νόρμα που θα ακολουθήσουν. Γνωστή κατάσταση κι ένα έργο που ‘χει, κάποια στιγμή, παιχτεί σε όλα τα σπίτια ανεξαιρέτως.

Ο ένας μαύρο, ο άλλος άσπρο και τα παιδιά στη μέση. Ο ένας ο «καλός γονιός» κι ο άλλος ο «κακός γονιός». Αν κι οι ταμπέλες ίσως ακουστούν λιγάκι τραβηγμένες, είναι απόλυτα αντιπροσωπευτικές ως έννοιες για να καταλάβουμε την εικόνα που έχουν τα ίδια τα παιδιά όσον αφορά τις διαφορετικές συμπεριφορές. «Πήγαινε νωρίς για ύπνο, μη φας άλλα γλυκά, τελείωσε τα μαθήματά σου πρώτα» κατευθύνει η μία πλευρά. Αντιστοίχως: «Δεν πειράζει αν πας σε λίγο για ύπνο, ένα μικρό γλυκάκι ακόμη, μπορείς να τελειώσεις τα μαθήματα αργότερα» η άλλη πλευρά. Κι άλλα τόσα μικρά καθημερινά παραδείγματα που μάλλον σου ακούγονται οικεία.

Σίγουρα, δε νοείται να μην υπάρχουν διαφωνίες κι ίσως καβγάδες μεταξύ των γονέων. Θεωρείται μάλιστα φυσιολογικό όταν δεν αγγίζει τα όρια της υπερβολής και της έλλειψης σεβασμού εκατέρωθεν. Στην ουσία αυτό που διδάσκεται ένα παιδί μέσα από μια υγιή διαφωνία είναι πως και στη δική του καθημερινότητα δε θα συμφωνούν όλοι μαζί του, δε θα σκέπτονται όλοι με τον δικό του τρόπο. Στις διαπροσωπικές του σχέσεις θα υπάρξουν επίσης αντιρρήσεις κι εντάσεις με τους φίλους, τους καθηγητές και τους συγγενείς. Μαθαίνει να διαφωνεί, υποστηρίζοντας πάντα τις ιδέες του, μα με σεβασμό κι αυτοπεποίθηση. Όταν φυσικά, παρακολουθώντας τη διαφωνία των γονιών του, αντιλαμβάνεται πως υπάρχουν επιχειρήματα με παραδείγματα και βάση.

Το πρόβλημα δημιουργείται απ’ τη στιγμή που οι γονείς δε θα διαφωνήσουν απλά, μα δε θα μπορέσουν να διαχειριστούν την πορεία της διαφωνίας τους. Εκεί είναι που δημιουργείται ο πανικός και το άγχος της κατάστασης. Εκεί είναι που εκτίθενται ανεπανόρθωτα μπροστά στα μάτια των παιδιών, πέφτοντας σε αντιπαραθέσεις κι έντονες λογομαχίες. Ιδιαίτερα δε όταν μιλάμε για έλλειψη σεβασμού, ανεβασμένα ντεσιμπέλ και χαρακτηρισμούς, τότε τα όρια έχουν ξεπεραστεί κατά πολύ. Και τελικά τι διδάσκεται το παιδί; Ποιο είναι το μήνυμα και πώς τελικά επιτυγχάνεται η διαπαιδαγώγηση;

Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που τα παιδιά θα εκμεταλλευτούν όλο αυτό παίζοντας με τις τάσεις διαφωνίας των γονιών τους. Γιατί; Πολύ απλά διότι με αυτόν τον τρόπο κερδίζουν αυτό που θέλουν! Κρατάνε τα ερεθίσματα που τα ίδια επιλέγουν και πράττουν αναλόγως. Σε αυτήν την περίπτωση μιλάμε για διαπαιδαγώγηση κι ανατροφή χειριστικών παιδιών, που κάπως έτσι θα εξελιχθούν κι ως ενήλικες.

Στις περισσότερες των περιπτώσεων η συναισθηματική ανασφάλεια που δημιουργείται στα παιδιά είναι μεγάλη, αφού υπάρχει έλλειψη σταθερότητας απόψεων. «Ποιον να ακούσω, ποιον να μην ακούσω;» Δίλημμα που υπάρχει πάντα μέσα στα κεφαλάκια τους και το οποίο ακολουθείται από τύψεις προς τον έναν απ’ τους δυο γονείς μιας, με τη διαφωνία να λήγει τη στιγμή που τα παιδιά έχουν πια επιλέξει «στρατόπεδο». Το αποκορύφωμα δε διαφωνιών τέτοιου τύπου είναι πως τα παιδιά δεν αποκτούν ποτέ την ικανότητα της κριτικής, μιας κι αδυνατούν να ξεχωρίσουν το σωστό απ’ το λάθος.

Πολλές οι θεωρίες για το από πού πηγάζουν οι διαφωνίες των γονιών πάνω στη διαπαιδαγώγηση κι ανατροφή των παιδιών τους. Η απάντηση, όμως, κατά τους ειδικούς επικεντρώνεται στην εξαρχής λάθος επικοινωνία πάνω σε αυτά τα θέματα. Πιθανότατα και σε προσωπικές διαφωνίες οι οποίες καταλήγουν σε ένα ατέρμονο παιχνίδι ελέγχου κι επικράτησης. Όλα, όμως, καλυμμένα με την πρόφαση της σωστής διαπαιδαγώγησης.

Τεράστιο ρόλο, επίσης, παίζει και το εκάστοτε οικογενειακό υπόβαθρο του κάθε γονέα ξεχωριστά. Εξάλλου, μην ξεχνάμε πως κι οι ίδιοι οι γονείς υπήρξαν κάποτε παιδιά που αναθρέψαν και μεγάλωσαν, με βάση άλλες σταθερές κι αξίες, οι δικοί τους γονείς. Επομένως μέσω αυτού που οι ίδιοι διδάχθηκαν εφαρμόζουν τώρα τα βιώματά τους.

Ναι, δεν υπάρχει πιο τρομακτική σκέψη από αυτή της ανατροφής και της διαπαιδαγώγησης ενός ατόμου. Μπορεί να ‘ναι παιδιά μα ο χαρακτήρας πλάθεται κι επηρεάζεται από πολλά. Γι’ αυτό, πριν από οποιεσδήποτε διαφωνίες, υγιείς και μη, σκέψου το «καθ’ εικόνα και ομοίωση»…