«Εσύ είσαι η αιτία που υποφέρω!»∙ αλήθεια;

«Εσύ είσαι η αιτία που υποφέρω, γιατί με άφησες τον δυστυχή.» Το κατά τα άλλα χαρωπό σε ρυθμό άσμα κρύβει, όπως όλοι οι θησαυροί εκείνης της εποχής, μεγάλες αλήθειες. Διότι, ναι, είναι πολύ εύκολο να ενοχοποιούμε άλλους για τη δική μας δυστυχία. Είναι άμυνα αλλά κι επίθεση ταυτόχρονα το να θεωρούμε πως φταίνε πάντα οι άλλοι και λιγότερο έως και καθόλου εμείς. Αυτοκριτική μέσα σε μια σχέση∙ σου λέει κάτι;

Αυτογνωσία, σχέσεις, αγάπη, πληγωμένα συναισθήματα∙ όλα μέσα στο παιχνίδι είναι, κι αν σου ακούγονται για έννοιες που δεν μπορούν να κολλήσουν μεταξύ τους, θα εκπλαγείς με το πόσο το ένα προκαλεί το άλλο. Κάτι σαν ένα καλοστημένο ντόμινο. Μόνο που σε αυτό το ντόμινο δε θα ενθουσιαστείς με το πόσο γρήγορα θα πέσουν όλα. Θα θορυβηθείς με την ταχύτητα της πτώσης.

Οι σχέσεις έχουν τα πάνω και τα κάτω τους, γνωστό αυτό, το ‘χουμε ξανακούσει. Σύμφωνα πάντα με τη μητέρα Ψυχολογία, όταν τα πράγματα δυσκολεύουν κι ο ένας απ’ τους δύο αισθάνεται πως δεν είναι ενεργό ή σημαντικό κομμάτι αυτής της σχέσης πια, τείνει να θεωρεί την άλλη πλευρά υπεύθυνη κατά μεγάλο ποσοστό για τη δυσάρεστη κατάσταση. Κοινώς, θα κατηγορήσει ο ένας τον άλλον για την κοινή τους, όμως, δυστυχία. Οξύμωρο αλλά κι απόλυτα αναμενόμενο.

Θα ‘ναι αρκετές οι περιπτώσεις που έβγαλες τον εαυτό σου έξω απ’ το παιχνίδι, πετώντας το μπαλάκι στον άλλον. Κι εδώ έρχεται η αποκάλυψη! Έχεις σκεφτεί πως όλα είναι, τελικά, θέμα επιλογών; Ότι οι απογοητεύσεις είναι απόρροια μιας κατάστασης που αφορά δυο κι όχι έναν; Συμμετέχεις κι εσύ στο σενάριο αυτό με ρόλο εξίσου πρωταγωνιστικό.

Στην ουσία επενδύεις σε μια σχέση με το δικό σου ποσοστό. Αν η σχέση έχει επιτυχή κατάληξη, η αρχική σου επένδυση έχει κάνει απόσβεση. Αλλά κι αν ακόμη η σχέση δεν έχει την κατάληξη που περίμενες, το μερίδιο ευθύνης είναι το ίδιο με εκείνο που θα σου αναλογούσε και στο ευτυχές σενάριο. Κοινώς, δε γίνεται να θεωρείς πως για όλα φταίει η άλλη πλευρά. Κανείς δε σε υποχρέωσε να υπάρχεις μέσα στην εκάστοτε σχέση, επομένως η βούληση παίζει βασικό ρόλο.

Τα πάντα είναι θέμα επιλογών. Το αν πληγώθηκες και παρ’ όλα αυτά παρέμεινες κι υπέμεινες στωικά, είναι καθαρά θέμα προσωπικής επιλογής. Τα κριτήριά σου για να το κάνεις αυτό πιθανότατα ποικίλλουν. Έρωτας, εξάρτηση, ανάγκη, συμφέρον αλλά και συμπόνια. Αυτά κι άλλα ακόμη απαραίτητα συστατικά μιας σχέσης.

Υπάρχει, βέβαια, κι εκείνο το άυλο μα τόσο ουσιαστικό κριτήριο που ακολούθησες τυφλά, ενστικτωδώς. Το λένε «αγάπη». Ακόμη, όμως, κι αυτή είναι θέμα επιλογής πού θα διατεθεί και για πόσο. Επέλεξες να συνεχίσεις να αγαπάς κάτι που ίσως σε πλήγωνε, με την ελπίδα να πάψει να σε πληγώνει. Πίστεψες πως το συναίσθημα θα τα διορθώσει όλα. Και πολύ καλά έκανες. Γι’ αυτό, λοιπόν, λέμε πως όλα είναι θέμα επιλογών.

Έβαλες τον εαυτό σου σε αυτή τη θέση και τώρα αναζητάς λόγους κι υπαίτιους. Οι λόγοι είναι πολλοί κι οι υπαίτιοι δύο. Η τάση να στοχοποιούμε ανθρώπους γενικότερα για δικά μας λάθη ή βάσανα είναι κατά τους ειδικούς άμυνα για να αντεπεξέλθουμε στο να κατανοήσουμε και να αποδεχθούμε τη δυσκολία μιας κατάστασης. Από μικρά παιδιά ακόμη είναι κάτι που μαθαίνουμε να κάνουμε με απίστευτη άνεση και χάρη, πείθοντας ακόμη και τον ίδιο μας τον εαυτό πως είμαστε αθώοι.

Αυτογνωσία, λοιπόν, είναι η απάντηση. Απλούστατα όταν κι αν πληγωθείς, εφόσον κάνεις την αυτοκριτική σου, θα κατανοήσεις πολύ πιο γρήγορα το τι συνέβη προσπερνώντας το βολικό μα αυθαίρετο κι άδικο κομμάτι του «Εσύ φταις». Κι ο φόβος; Τι γίνεται με τον φόβο που θα νιώσεις όταν πας να αποδεχθείς το δικό σου μερίδιο ευθύνης; Ο φόβος των ευθυνών είναι σημάδι ωριμότητας κι αποδοχής.

Στην τελική, δε γίνεται για τα πάντα στη ζωή σου να φταίνε οι άλλοι, πόσο μάλλον μέσα σε μια σχέση. Αν κι όταν καταλάβεις πως όλα είναι θέμα προσωπικών επιλογών κι όχι άτυχων συγκυριών, τότε θα μετατρέψεις μια αποτυχία σε προσωπική επιτυχία. Γνωρίζοντας καλύτερα τον εαυτό σου, τις αντοχές και τις επιθυμίες σου.

Περίπλοκα πλάσματα οι άνθρωποι, αχαρτογράφητοι κι ανεξερεύνητοι προορισμοί. Όμως για σκέψου πόσο βαρετό θα ήταν το να γνωρίζεις όλες τις κινήσεις του άλλου. Κανένας ενθουσιασμός, κανένα ρίσκο, καθόλου ζωή. Γιατί ζωή είναι όλα αυτά μαζί.