Η συγγνώμη πρέπει να λέγεται κι από τους γονείς προς στα παιδιά

Κρατούμενο πρώτο: Οι γονείς αποτελούν πρότυπο για τα παιδιά τους.

Κρατούμενο δεύτερο: Οι γονείς δεν είναι ούτε τέλειοι αλλά ούτε κι αλάνθαστοι.

Θα έλεγε κανείς πως τα δυο παραπάνω κρατούμενα αποτελούν ένα κάπως οξύμωρο σχήμα λόγου αφού οι λέξεις πρότυπο κι ατελής ή αλάνθαστος δεν πάνε μαζί. Όταν όμως μιλάμε για σχέσεις γονέων και παιδιών τότε τα πάντα μπορούν να λειτουργήσουν με οξύμωρο τρόπο.

Οι πρώτοι διδάξαντες σε θέματα συμπεριφοράς και τρόπων διαγωγής είναι αδιαμφισβήτητα οι γονείς. Τα παιδιά μέχρι και την προ εφηβική ηλικία βλέπουν τους γονείς τους σαν μικρούς θεούς. Τα ξέρει όλα η μαμά κι ο μπαμπάς και ποτέ δεν κάνουν λάθη. Παντογνώστες, κινητές εγκυκλοπαίδειες και παράλληλα ψυχολόγοι είναι μόνο ελάχιστοι από τους ρόλους που οι γονείς καλούνται να παίξουν χωρίς πολλές πρόβες. Ακόμη και στην περίοδο της εφηβείας η οποία χαρακτηρίζεται από τον αέρα της προσωπικής επανάστασης και μιας μόνιμης αμφισβήτησης, το παιδί μέσα σε λογικά πλαίσια θα συνεχίσει να θεωρεί μοναδικούς και παντοτινούς του μέντορες τους γονείς του.

Τι γίνεται όμως την πρώτη φορά που το παιδί θα συνειδητοποιήσει πως δεν είναι οι γονείς του τέλειοι κι αλάνθαστοι; Ποιες οι διεργασίες που συμβαίνουν μέσα στα παιδικά κεφαλάκια όταν σκάσει μύτη το πρώτο λάθος από πλευράς γονέων; Τα παιδιά δε θα κρίνουν ειδικά στις πολύ μικρές ηλικίες τους γονείς τους. Θα κρίνουν όμως τον τρόπο με τον οποίο αντέδρασαν σε μια κατάσταση κάτι που είναι απολύτως θεμιτό κι αναμενόμενο. Θα κρίνουν εν ολίγοις το αν άκουσαν τη συγνώμη που τους άξιζε.

Η συγνώμη πρέπει να λέγεται αν κι είναι μια από τις πιο δύσκολες λέξεις. Το να απολογηθεί ένα γονιός στο παιδί του είναι απόλυτα φυσιολογικό και χτίζει θεμέλια για σχέσεις γερές. Στην ουσία καταρρίπτεται το πρότυπο του τέλειου γονέα. Και δεν έχει να κάνει με ηλικίες και το ποιος ο είναι μικρός της υπόθεσης και ποιος ο μεγάλος. Έσφαλες; Πλήγωσες με τη συμπεριφορά σου ως γονιός; Οφείλεις ν’ απολογηθείς και να ζητήσεις συγνώμη.

Το πόσο σημαντική είναι η συγνώμη για ένα παιδί θα σε βοηθήσει να το καταλάβεις το επόμενο παράδειγμα. Αν ας πούμε σε είχαν πληγώσει πάρα πολύ η συμπεριφορά, τα λόγια κι οι πράξεις ενός πολύ φιλικού σου προσώπου και παρ’ όλ’ αυτά συνεχίζατε τη φιλική σας σχέση χωρίς να έχεις ακούσει ποτέ μια ειλικρινή συγνώμη από αυτόν τον άνθρωπο. Πώς θα ένιωθες; Δεν είναι κάτι που θα το κουβαλούσες μέσα σου για καιρό; Σαν ένα μικρό αγκάθι που θα έτρωγε εσένα αλλά και τη σχέση σας. Το ίδιο και σε μεγαλύτερο ακόμη βαθμό συμβαίνει στη παιδική ψυχή όταν πληγωθεί ολοφάνερα από τη μαμά ή τον μπαμπά και δεν ακούσει ποτέ τη μαγική λέξη της συγνώμης.

Είναι το χάδι που θα έρθει για να απαλύνει τις πληγές. Κι όταν μιλάμε για πληγές σε παιδικές καρδιές πρέπει να είμαστε πολύ πιο προσεκτικοί. Είναι πολλές οι περιπτώσεις γονέων που δε θα ζητήσουν συγνώμη γιατί και οι ίδιοι εκπαιδεύτηκαν από μικρή ηλικία με πρότυπο τους δικούς τους γονείς σ’ αυτό. Αν δηλαδή μεγάλωσαν σ’ ένα σπίτι όπου η συγνώμη θεωρούνταν είδος πολυτελείας τότε κι οι ίδιοι θα λειτουργήσουν με τον ίδιο τρόπο ως ενήλικες πια απέναντι στα δικά τους παιδιά. Ακόμη και μεταξύ των γονέων θα πρέπει να ακούγεται η συγνώμη μπροστά στα παιδιά, ούτως ώστε να μαθαίνουν το πολύ απλό· όταν πληγώνουμε ζητάμε συγνώμη.

Ο μεγαλύτερος φόβος των γονιών ως προς το θέμα της συγνώμης απέναντι στα παιδιά τους είναι πως «θα τους πάρουν τον αέρα», πως θα πέσει το προσωπείο του τέλειου και του αλάνθαστου μπροστά στα παιδικά μάτια. Εν ολίγοις κάποιοι γονείς φοβούνται για το κύρος τους και κάποιοι άλλοι φοβούνται για την εικόνα τους ως πρότυπα και την προσωπική απογοήτευση που θα νιώσουν όταν αυτό συμβεί. Όντας αυστηροί με τον εαυτό τους οι περισσότεροι γονείς μεγαλωμένοι στα γεννοφάσκια μιας καθημερινότητας τόσο απαιτητικής που δεν επιτρέπει και δε συγχωρεί εύκολα τα λάθη, θα νιώσουν τρομερή ανασφάλεια όταν θ’ αντιληφθούν το πόσο πολύ ίσως πλήγωσαν ένα παιδί και πόσο κακό έκαναν αν δεν απολογήθηκαν γι’ αυτό.

Τα παιδιά δε χρειάζονται πάντα υποδείξεις με το δάχτυλο και με την ένταση της φωνής να υπογραμμίζει ένα σωρό «πρέπει». Το πραγματικό «πρέπει» είναι να μιλήσεις από την καρδιά και μάλιστα στο ύψος του παιδιού όχι αφ’ υψηλού με τόνο επικριτικό. Μια αληθινή συγνώμη θα διδάξει τον αμοιβαίο σεβασμό και την αληθινή άνευ όρων αγάπη. Την αγάπη που δεν ορίζεται από το πόσο συχνά κάνουμε λάθη και πόσο σοβαρά είναι αυτά αλλά από την ικανότητα της συγχώρεσης. Ας μην ξεχνάμε επίσης πως μια συγνώμη διδάσκει επίσης στα παιδιά την έννοια του τι είναι δίκαιο και πώς να μην υπακούνε σε οποιαδήποτε μορφή εξουσίας μόνο και μόνο επειδή έχει κύρος. Δε μεγαλώνουμε παιδιά «θύματα» ζητώντας μια συγνώμη αλλά παιδιά δυνατά με ικανότητα κριτικής σκέψης.

Κρατούμενο ένα και μοναδικό: Η συγνώμη να λέγεται και να εννοείται πραγματικά κι αληθινά. Να αγκαλιάζει την παιδική ψυχή και να καταρρίπτει εγωισμούς από πλευράς γονέων. Μάθημα ζωής και για τις δυο πλευρές μια συγνώμη.

Αφιερωμένο στα απολογητικά βλέμματα κάθε μαμάς και μπαμπά.