Μήπως οι γονείς γίνονται πιο έφηβοι απ’ τους εφήβους;

Οι φωνές μέσα στο σπίτι εντονότερες από ποτέ, με ακόμη μια διαμάχη να ‘χει ανάψει σαν το φιτίλι∙ ξαφνικά κι απ’ το πουθενά. Οι σκέψεις στο μυαλό των γονιών της Μαρίας πολλές, τα ερωτηματικά που καρφιτσώθηκαν στο μυαλό τους άπειρα, κοιτάζοντάς την να βροντά την πόρτα του δωματίου πίσω της. «Μα πώς άλλαξε έτσι αυτό το παιδί; Γιατί δεν ακούει κανέναν και τίποτε πια;». Το άγχος μεγαλύτερο από ποτέ κι η ανησυχία χτυπάει κόκκινο! Και στο μυαλό της Μαρίας, όμως, οι σκέψεις δε διαφέρουν και πολύ από αυτές των γονιών της. «Μα πώς άλλαξαν έτσι, δε με αγαπούν πια; Δεν τους καταλαβαίνω, δε με καταλαβαίνουν!».

Εφηβεία∙ η δεύτερη γέννηση, κατά τους ειδικούς, αφού το παιδί καλείται να αποχωριστεί την οικογενειακή φωλιά, όπως ακριβώς αποχωρίστηκε τον πλακούντα κατά τη στιγμή της γέννησής του. Άρα φανταζόμαστε όλοι το μέγεθος της ανασφάλειας που βιώνουν οι έφηβοι περνώντας αυτή τη φάση. Είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός πως δεν υπάρχει δυσκολότερη και πιο ζόρικη χρονική περίοδος στη ζωή και των δυο πλευρών.

Έχουν, όμως, σκεφτεί οι γονείς πως τελικά διογκώνοντας όλο αυτό, έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα; Μήπως με το να χρησιμοποιούν την ταμπέλα «εφηβεία» πριν καν ακόμη έρθει, δημιουργούν ένα υπόβαθρο πάνω στο οποίο θα πατήσει αργότερα ο έφηβος; Εν ολίγοις, μήπως τελικά οι ίδιοι οι γονείς φέρονται περισσότερο σαν έφηβοι απ’ ό,τι τα παιδιά τους;

Ας μην είναι αυτό ένα ακόμη άρθρο που θα εστιάσει στις αλλαγές που βιώνει ένας έφηβος σωματικά και ψυχολογικά. Πολλές οι αναλύσεις τέτοιου τύπου κι άλλες τόσες οι προσεγγίσεις. Λίγο-πολύ γνωστά σε όλους μας, καθώς τα ζήσαμε και τα γευτήκαμε. Ναι, το σώμα μας άλλαξε, νιώσαμε ορμές, επιθυμία να το εξερευνήσουμε, μα φύγαμε από αυτά. Τα άλλα είναι τα πιο σημαντικά, το μέσα μας κι όλες αυτές οι συναισθηματικές διακυμάνσεις και μεταβάσεις.

Και μέσα σ’ όλη αυτή τη ρευστότητα της περιόδου, συναντάς γονείς στα πρόθυρα νευρικής κρίσης να επιδεικνύουν συμπεριφορές εφήβου στον έφηβο. Αναλογίστηκες ποτέ πόσες φορές τα παιδιά ακούνε δυσοίωνες συζητήσεις στα σπίτια δια στόματος γονέων για τη δύσκολη καθημερινότητα, τις χαοτικές υποχρεώσεις και τον αγώνα επιβίωσης, με λεπτομέρειες, όμως, που ίσως δε θα χρειάζονταν, μιας κι επιβαρύνουν ακόμη πιο πολύ την ψυχολογία τους;

Το άγχος των γονιών είναι εμφανές σε κάθε λέξη τους. Μιλούν με πανικό σχεδόν για την εφηβεία, πριν καν ακόμη εκείνη έρθει, με αποτέλεσμα να χτίζουν οι ίδιοι ένα σενάριο καταστροφής, προϊδεάζοντας αρνητικά το όλο κλίμα. Κι έτσι, οι έφηβοι έχουν μυηθεί σε αυτό από πολύ νωρίς, νομίζοντας πολλές φορές –κατά το παράλογο της υπόθεσης– πως πράττουν όπως ακριβώς περίμεναν οι γονείς τους, άρα κάνουν το σωστό!

Δυστυχώς, η συμπεριφορά των γονιών φοράει προσωπεία. Το ένα έχει να κάνει με το «ελέγχω εγώ τα πάντα και δε χωράει καμία αμφισβήτηση σε αυτό». Καθαρά εφηβική συμπεριφορά, αν το σκεφτείς, αφού είναι καθρέφτης της επιμονής και του πείσματος (σε σημείο αλαζονείας) του εφήβου. Δυο πλευρές να μάχονται σε έναν ατέρμονο αγώνα του ποιος θα επιβληθεί σε ποιον, ποιος θα φωνάξει περισσότερο και ποιος θα προστάξει πράγματα. Ειδικά, δε, αν οι ίδιοι οι γονείς δεν έχουν καταφέρει να εκπληρώσουν τα δικά τους όνειρα κι όλη αυτή τη φυσιολογική, για την ηλικία, τάση για επανάσταση την μεταφράζουν ως άρνηση του παιδιού να ακολουθήσει τα δικά τους «θέλω», τότε όλο αυτό είναι ηφαίστειο εν ενεργεία.

Το άλλο προσωπείο έχει να κάνει με το «τιμωρώ κι απαγορεύω» κατά συνείδηση πάντα του ίδιου του γονέα. Εδώ η μαγική λεξούλα είναι τα όρια κι όχι η τιμωρία. Ο έφηβος έχει ανάγκη –πιθανότατα πιο πολύ από ποτέ στη ζωή του– να οριοθετηθεί. Μόνο έτσι θα νιώθει την ασφάλεια που επιζητεί. Όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται, τα όρια στην εφηβεία απελευθερώνουν, δε δεσμεύουν. Φέρνουν σεβασμό κι απ’ τις δυο πλευρές. Είναι σαν εκείνη τη συγκατοίκηση στα φοιτητικά μας χρόνια, όπου προσπαθούσαμε να μην περνάμε λεπτές γραμμές.

Οι γονείς αισθάνονται φόβο, απομάκρυνση απ’ το παιδί τους και γενικά μια αόρατη απειλή. Σκέψου, όμως, πως τα ίδια ακριβώς νιώθουν κι οι έφηβοι! Φόβο για αλλαγές και χημείες στο σώμα τους που δεν μπορούν ακόμα να ερμηνεύσουν, άγχος για αποδοχή, απόσταση απ’ τη φωλιά τους κι έναν απίστευτο θυμό για όλα αυτά που συμβαίνουν και δεν μπορούν να τα εξηγήσουν. Κι οι δυο πλευρές αισθάνονται ακάλυπτες συναισθηματικά, μετέωρες.

Όχι άλλα «πρέπει», «μη» κι «απαγορεύεται!». Μόνο «δεν ξέρω», «φοβάμαι», «θέλω να σε καταλάβω!». Αποδέξου ως γονιός τους φόβους σου και φανέρωσέ τους στο παιδί σου. Αποδέξου ως έφηβος ότι σου λείπει η στοργή των γονιών σου και μη χτίζεις τείχη. Δεν υπάρχουν αντίθετες πλευρές, μα μία μόνο που ζητά ακριβώς τα ίδια πράγματα μα με λάθος τρόπους. Όχι δωροδοκίες κι ανταλλάγματα, μόνο σεβασμός εκατέρωθεν κι αγκαλιές. Πραγματικές αγκαλιές, γεμάτες από λόγια όπως «είμαι εδώ για εσένα».