«Κλείσε την τηλεόραση, δεν είναι εικόνες αυτές για σένα.»
Το «χαζοκούτι» όπως συνηθίζεται να αποκαλούμε την τηλεόραση, αναφερόμενοι φυσικά στον ρόλο της κάποιες φορές ως ένα κουτί αναμετάδοσης εικόνων και πληροφοριών που μας είναι άχρηστα, περιττά ή ακατάλληλα, έχει πλέον αντικατασταθεί από μια πληθώρα μέσων ενημέρωσης όπως ιστοσελίδες και γενικότερα το διαδίκτυο. Η πρόσβαση σε πληροφορίες και ειδήσεις είναι πιο άμεση από ποτέ. Η ενημέρωσή μας σε θέματα της επικαιρότητας πιο γρήγορη από ποτέ. Κι επειδή πρώτα, λένε, μαθαίνονται τα κακά μαντάτα κι έπειτα τα ευχάριστα, τι κάνουμε με το θέμα επικαιρότητα κι ενημέρωση στα παιδιά; Είναι σωστό να τα αποκλείουμε από τέτοιου είδους πληροφορίες, όσο δυσάρεστες κι αν είναι;
Ερωτήματα που κατά κύριο λόγο απασχολούν γονείς, εκπαιδευτικούς αλλά και ψυχολόγους. Από τη μια υπάρχει η άποψη πως η αλήθεια αργά ή γρήγορα φανερώνεται και δεν πρέπει να κρύβεται από κανέναν. Τι εννοούμε με αυτό; Η επικαιρότητα είναι κομμάτι της καθημερινής μας ζωής. Η ενημέρωσή μας σε θέματα που απασχολούν όλον τον πλανήτη και μη, είναι κομμάτι της ζωής μας γενικότερα. Δεν είμαστε μόνοι, δε ζούμε απομονωμένοι, το ίδιο και τα παιδιά. Γύρω μας συμβαίνουν πράγματα που δεν μπορούμε να ελέγξουμε, πόσο μάλλον να κατανοήσουμε κάποιες φορές αλλά αυτό δε σημαίνει πως δε λαμβάνουμε ενημέρωση γι’ αυτά.
Από φυσικές καταστροφές μέχρι γεγονότα που ταλανίζουν την ανθρώπινη λογική, καλούμαστε καθημερινά να απορροφήσουμε την όποια πληροφορία παίρνουμε με το μυαλό μας να προσπαθήσει να εξηγήσει όσο είναι δυνατόν, το τι εξέλαβε ως πληροφορία. Δεν καταφέρνουμε πάντα να ολοκληρώσουμε βέβαια την παραπάνω διαδικασία αφού κάποια από αυτά που ακούμε τα κατατάσσουμε στη σφαίρα του ανεξήγητου ή του αποτρόπαιου.
Και πάμε τώρα στην πλευρά των παιδιών. Μια κατηγορία που χρήζει ιδιαίτερης προσέγγισης κι ένα μάτι ευαισθησίας απέναντι στα θέματα που θα επιτρέψουμε ως σωστοί κι υπεύθυνοι ενήλικες να την αγγίξει. Εάν εμείς αδυνατούμε κάποιες φορές να κατανοήσουμε αρκετά από αυτά που συμβαίνουν γύρω μας πώς είναι δυνατόν να το κάνει ένα παιδικό μυαλό; Εάν εμείς ως ενήλικες στοιχειωνόμαστε για μέρες έχοντας στο νου θέματα επικαιρότητας που μας απασχόλησαν, πώς είναι δυνατόν ένα παιδικό μυαλό να βρει το σθένος να το κάνει; Ποιος ο λόγος να μάθει ένα παιδί για ένα στυγερό έγκλημα ιδιαίτερα δε μέσα από την περιγραφή των μέσων μαζικής ενημέρωσης, η οποία περιγραφή αγγίζει κάποιες φορές τα προσωπικά αντοχής κι ανεκτικότητας του κάθε ατόμου ξεχωριστά;
Η αναπαραγωγή των ειδήσεων από στόμα σε στόμα, σε συνδυασμό με τις εικόνες που μπορεί να τις συνοδεύουν, εύκολα και πολύ γρήγορα μπορούν να προκαλέσουν τραύμα στον ψυχισμό ενός παιδιού. Υπάρχουν για παράδειγμα άνθρωποι που τρέμουν στην ιδέα ενός σεισμού μόνο και μόνο επειδή κάποτε ως παιδιά αντίκρισαν εικόνες που τους προκάλεσαν ανασφάλεια εφεξής. Υπάρχουν παιδιά που χάνουν τον ύπνο τους για πάρα πολύ καιρό μόνο και μόνο επειδή παρακολούθησαν σε δελτία ειδήσεων πλάι στους γονείς τους για εμπόλεμες ζώνες. Υπάρχουν παιδιά που έχασαν τη διάθεσή τους για κοινωνικότητα κι ανθρώπινη επικοινωνία όταν άκουσαν για περιστατικά εκφοβισμού. Πώς λοιπόν να ερμηνεύσει ένα παιδικό μυαλό την παραφροσύνη του κόσμου μας;
Από την άλλη, πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν πως με το να αποκλείουμε τα παιδιά από κάθε είδους είδηση της τρέχουσας επικαιρότητας, δεν καταφέρνουμε κάτι. Μάλιστα, πολλοί πρεσβεύουν το ότι τα παιδιά που προφυλάσσονται από το να ενημερώνονται για τα νέα της επικαιρότητας, δε μεγαλώνουν ισορροπημένα. Ότι δεν τους δίνεται δηλαδή η δυνατότητα να χρησιμοποιούν την κριτική τους σκέψη, κάνοντας block από μόνα τους σε οτιδήποτε διαβρώνει την ψυχή τους και το μυαλό τους. Είναι βλέπετε όλο αυτό μια διαδικασία στην οποία πρέπει να εκπαιδευτεί ο καθένας μας ώστε να μπορεί ανά πάσα στιγμή να φέρνει μπροστά τη λογική αλλά και τα αντανακλαστικά του.
Με γνώμονα λοιπόν τη διαφύλαξη της ψυχικής υγείας των παιδιών, θα πρέπει να διατηρείται μια σχετική και λογική ισορροπία στο θέμα «επαφή με την επικαιρότητα». Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε τα παιδιά από όλα τα θέματα ενημέρωσης. Δε μας επιτρέπεται να τα κλείσουμε σε μια γυάλα ασφαλείας. Δεν είναι λογικό το επιτρέπουμε να ζουν σε ένα πλαίσιο όπου όλα φαντάζουν υπέροχα φτιαγμένα με κανένα συννεφάκι στον ορίζοντα. Με το να αποτρέψουμε την ύπαρξη της επικαιρότητας και την επαφή μαζί της, απλούστατα μεγαλώνουμε παιδιά με λάθος αντίληψη για τη ζωή.
Σαφέστατα το πόσα θέματα της επικαιρότητας αλλά και ποια, θα τους επιτρέψουμε να έρθουν σε επαφή, εξαρτάται από το ηλικιακό όριο. Τα παιδιά μέχρι την ηλικία των 7 ή 8 ετών αντίστοιχα, δε διαθέτουν την κριτική σκέψη και ικανότητα ανάλυσης όπως τα παιδιά μετά την ηλικία των 10 ετών. Παράλληλα, τα παιδιά των 10 ετών δεν αντιλαμβάνονται το μέγεθος των πολύ ψυχοφθόρων ειδήσεων όπως οι έφηβοι που πλησιάζουν στην ενηλικίωση.
Tabula rasa είναι η ψυχή και το μυαλό των παιδιών. Οτιδήποτε γραφτεί δεν ξεγράφεται. Η διαχείριση των θεμάτων της επικαιρότητας ως προς τα παιδιά θα πρέπει να γίνεται πάντα φειδωλά και με προσοχή κι εμάς από δίπλα να εξηγούμε τα πάντα. Για να μπορούμε να μεγαλώσουμε παιδιά με υπευθυνότητα που θα γίνουν ενήλικες με ευαισθησία.
Αφιερωμένο σε κάθε παιδικό βλέμμα απορίας που τρομάζει τους γονείς.
Συντάκτης: Μαίρη Σάμου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
