Για τον ηθοποιό, λοιπόν. Θ’ αρχίσω λέγοντάς σου πως είναι μια απ’ τις πιο δύσκολες δουλειές. Ναι, αυτό. Αλλά είναι ένα επάγγελμα γεμάτο συναίσθημα. Έχεις αναρωτηθεί τι σημαίνει ηθοποιός; Σκέφτηκες πόσο χαρισματικοί είναι αυτοί οι άνθρωποι; Το ταλέντο αυτό, τους το χάρισε απλόχερα ο Θεός, γιατί αυτό είναι ταλέντο. Να μπορούν να παίρνουν «κάποιον» και να τον κάνουν τελείως δικό τους, να του δίνουν ζωή. Να υποκρίνονται, να κάνουν μονολόγους, να χορεύουν, να τραγουδούν, να εκτίθενται μπροστά στο κοινό.
Σκέφτηκες πως ζουν τον ίδιο άνθρωπο πολλές φορές, μήνες, ίσως και χρόνια; Όλο εκείνο το διάστημα η προσωπική τους ζωή αλλάζει, μέρα με τη μέρα ωριμάζουν, αλλά ο ρόλος είναι ο ίδιος. Ο άνθρωπος που υποδύονται δεν αλλάζει. Αυτό ίσως τους κάνει να καταλαβαίνουν τη ζωή καλύτερα. Γιατί μ’ άλλο μάτι τη βλέπουν πριν και μ’ άλλο μετά.
Σκέφτηκες πόσο σοφοί είναι; Πόσους ρόλους έχουν παίξει; Σε πόσα παπούτσια έχουν μπει; Για σκέψου να κρατάς το βάρος τόσων ανθρώπων, να πρέπει να νιώσεις πώς ένιωσαν και πώς νιώθουν. Σκέφτηκες πόσο μορφωμένοι είναι; Είπαμε είναι χάρισμα, αλλά δεν ξυπνάς μια μέρα και γίνεσαι γιατρός, δημοσιογράφος ή ηθοποιός. Πόσα παρακολούθησαν, πόσα έψαξαν, πόσα διάβασαν για τις ανάγκες κάθε ρόλου;
Σκέφτηκες ποτέ πώς νιώθει ο ηθοποιός, που ‘χει και την κριτική; Κι ίσως να ‘ναι κι είδος δημόσιας κριτικής, η οποία μπορεί να μην είναι πάντα καλή. Τη δέχονται από κριτές θεάτρου, παλαιότερους ηθοποιούς, συγγενείς, φίλους, γνωστούς. Εσένα μπορεί να σου κάνουν οι συναδέλφοι ή οι φίλοι μια μικρή κριτική και να λυγίσεις, ε; Ε, λοιπόν, αυτοί την αντέχουν, τη δέχονται και τους βλέπεις να συνεχίζουν ακάθεκτα το έργο τους και να γίνονται καλύτεροι.
Σκέφτηκες πως είναι όταν κάνουν τους νεκρούς; Εσύ δεν τολμάς ν’ αρθρώσεις καν την λέξη, φοβάσαι. Φοβάσαι ν’ ακούς για το θάνατο, φοβάσαι να δεις εικόνες, φοβάσαι κι όταν είσαι θεατής σε σκηνή θανάτου. Αυτοί; Αυτοί μπαίνουν και σ’ αυτόν το ρόλο και δε φοβούνται.
Σκέφτηκες ότι κάποτε ίσως πρέπει ν’ αποχαιρετίσουν παντοτινά δικά τους άτομα και μετά να πάνε στη δουλειά; Θα μου πεις κι εσύ μπορεί να ‘σαι σε μια δουλειά που δεν μπορείς ν’ ακυρώσεις την τελευταία στιγμή. Έλα όμως που αυτή η δουλειά πραγματικά δεν μπορεί ν’ ακυρωθεί. Πώς ν’ ακυρώσεις ολόκληρο θίασο, τεχνικούς, μουσικούς, θεατές; Εξάλλου, αυτή είναι η δουλειά τους. Να κρύβονται πίσω απ’ αυτήν τη μάσκα κι ας πονούν.
Σκέφτηκες πώς είναι όταν τους σνομπάρεις; Δηλαδή, απορώ, γιατί όλως τυχαίως μόνον όσοι δεν είναι των τεχνών υποτιμούν αυτό το μεγαλείο και δε γίνεται τ’ αντίθετο; Πώς θα ‘ταν αν όλοι οι καλλιτέχνες έλεγαν μια μέρα να υποτιμήσουν τους αριθμούς, τους τύπους κι όλες τις άλλες δουλειές;
Σκέφτηκες πως αυτοί ήξεραν τι ήθελαν «να γίνουν όταν μεγαλώσουν» ενώ εσύ μπορεί να μην ήσουν σίγουρος και παθιασμένος και μπορεί ν’ άφησες αυτό που σπούδασες για να βρεις άλλη ασχολία λόγω κρίσης; Για σκέψου το. Αυτοί δε σταματάνε. Αν σπουδάσεις την τέχνη, πάει, την παντρεύτηκες. Ζεις αποκλειστικά μαζί της. Έτσι κι αυτοί ζούνε την τέχνη τους.
Δεν ξέρουν πού θα ‘ναι την επόμενη θεατρική περίοδο, σε ποιο θέατρο και σε ποιο καμαρίνι, με ποιους θα ‘ναι, ποιο ρόλο θα υποδύονται. Δεν ξέρουν καν αν θα ‘ναι κάπου.
Σκέφτηκες τι περνούν για να τους δεις εσύ πάνω στο σανίδι; Σκέφτηκες πόσο εκτίθενται εκεί πάνω; Σκέφτηκες ότι δεν είναι μόνο αυτό που βλέπεις εκείνες τις δυο ώρες; Σκέφτηκες ότι από πίσω υπάρχουν πιο πολλά απ’ όσα βλέπουν τα φώτα της σκηνής; Σκέφτηκες ότι όταν εσύ έχεις την ευχέρεια να βγεις ένα Σαββατόβραδο σε μια μικρή ταβερνούλα, αυτοί δεν μπορούν; Σκέφτηκες ότι δεν έχουν τακτοποιημένο πρόγραμμα σαν εσένα;
Κι εσύ; Εσύ χειροκροτάς στο τέλος. Κι αν τα χέρια σου πονέσουν απ’ το χειροκρότημα, θυμήσου πως είναι η μόνη τους ευχαρίστηση. Έτσι, αληθινό να ‘ναι μόνο. Όχι απ’ αυτά τα ψεύτικα που χειροκροτάς γρήγορα για να φύγεις, γιατί σκέφτεσαι το φίλο που σε περιμένει στην ταβέρνα της γωνίας.
Αλήθεια, όταν το χειροκρότημά σου είναι αληθινό, έχεις νιώσει αυτό που θέλει να σου πει; Μπήκες κι εσύ στην θέση του ή έμεινες θεατής; Θα πας σπίτι και θα ξεχάσεις τα μηνύματα που προσπάθησε να σου δώσει ή θα τα κουβαλάς μαζί σου; Τους είδες ποτέ στα μάτια όταν τελειώνουν κι υποκλίνονται; Δίνεις ουσιαστική σημασία ή είσαι χαμένος ακόμα στα ωραία φώτα και κοστούμια που είδες; Είδες μάτια να βουρκώνουν; Είδες μάτια να νιώθουν λύτρωση στο χειροκρότημά σου; Είδες μάτια λυπημένα; Είδες μάτια χαρούμενα; Μόλις πέφτει η αυλαία, πέφτουν κι οι μάσκες. Δεν ξέρεις τι κρύβεται πίσω απ’ τη μάσκα που φορούσαν τόση ώρα, τι συμβαίνει στη ζωή τους. Δεν είναι πραγματική η λάμψη που βλέπεις εκείνη την ώρα, η αλήθεια αυτή είναι του ρόλου. Κι αυτοί άνθρωποι είναι, με πόνους και πάθη.
Κι αν στην τελική λέγεσαι Έλληνας και νομίζεις ότι οι πρόγονοί σου είπαν μόνο «νους υγιής εν σώματι υγιεί», τότε λανθάνεσαι. Επειδή τον 5ο αι. π.Χ. στην Ελλάδα άνθησε το φως, γεννήθηκε ακόμα ένα μεγάλο κομμάτι του πολιτισμού, γεννήθηκε το θέατρο. Οι πρόγονοί σου έγραψαν τραγωδίες και κωμωδίες, που παίζονται σε κάθε πλευρά του πλανήτη. Κι αξίζουν κι αυτά ίσο σεβασμό με τη φιλοσοφία.
Ε, λοιπόν, ας μην το υποτιμάμε. Αντιθέτως, ας εκτιμήσουμε κι ας θαυμάσουμε! Έτσι, τον ηθοποιό να τον σέβεσαι!
Επιμέλεια Κειμένου Μαρίας Χρυσοστόμου: Ιωάννα Κακούρη
Συντάκτης: Μαρία Χρυσοστόμου
