Όταν οι γονείς λένε ψέματα με την πρόφαση της προστασίας

Μιλάμε συχνά για τις οικογένειές μας και το πόσα πολλά σημαίνουν για μας. Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη που μπορείς να συναντήσεις, μα στην υγιή τους μορφή, έχουν ένα κοινό‧ αστείρευτη αγάπη μεταξύ των μελών της. Δεμένοι σαν γροθιά, βράχος ο ένας για τον άλλον.

Δεν είναι πάντα όλα ξεκάθαρα στο πλαίσιο της οικογένειας, όμως. Πολλές φορές οι γονείς αποφασίζουν να κρύψουν πράγματα από τα παιδιά τους επειδή θεωρούν ότι έτσι τα προστατεύουν, μ’ αυτόν τον τρόπο νιώθουν ότι κάνουν για τα παιδιά τους την υπέρτατη θυσία μιας κι υπόκεινται οι ίδιοι στα πάνδεινα για να προστατεύσουν -όπως πιστεύουν- την αθωότητα και την ξεγνοιασιά των παιδιών τους. «Τα προβλήματα είναι για τον κόσμο των ενηλίκων και τα παιδιά δεν έχουν καμία θέση εκεί», θα ακούσεις συχνά να λένε ώστε να υποστηρίξουν το γεγονός ότι αποκρύπτουν από τα παιδιά τους όσα συμβαίνουν στην οικογένειά τους. Νιώθουν την ανάγκη να το δικαιολογήσουν γιατί βιώνουν μια ενοχή υπό την έλλειψη διαφάνειας.

Δεν είναι εύκολο για έναν γονέα να παραδεχθεί ότι κάτι πάει λάθος, ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα που επηρεάζει όλη την οικογένεια και θα πρέπει να το λύσουν όλοι μαζί. Είναι σαν να αναγνωρίζει μια προσωπική του ήττα. Από την άλλη, το παιδί ή τα παιδιά, θέλουν να τά κρατήσουν έξω από ό,τι θεωρούν ότι μπορεί να τα επηρεάσει ψυχολογικά, ειδικά αν είναι εις βάρος τους. Αναγνωρίζουν ότι με την απομυθοποίηση της «τέλειας οικογένειας» θα έρθουν αντιμέτωπα με μια βίαιη στροφή προς την ωριμότητα και την ευθύνη και δε θέλουν να είναι οι ίδιοι η αιτία που θα αναγκαστούν να φερθεί νωρίτερα ως ενήλικες και να αναλάβει κάποιες ευθύνες.

Φυσικά ένα παιδί ίσως να μη ζητούσε ποτέ από τους γονείς του να του κρύψουν τα όποια προβλήματα έχει να αντιμετωπίσει η οικογένειά του αλλά θα θελε να το ξέρει και να συμβάλει κι αυτό με όποιον τρόπο μπορεί. Η απόκρυψη της αλήθειας, στο υποσυνείδητο του παιδιού λειτουργεί ως ψέμα.  Του κρύβεις κάτι που το αφορά κι αυτό αργά ή γρήγορα θα σου γυρίσει μπούμερανγκ και θα διαταράξει τις καλές σχέσεις που είχατε μέχρι πρότινος.

Αν πάρουμε για παράδειγμα το συχνό φαινόμενο του να αντιμετωπίζει η οικογένεια οικονομικά προβλήματα και δεν έχει μοιραστεί αυτή τη δυσκολία από τους γονείς στα παιδιά με την πρόφαση ότι είναι ανήλικα και δε χρειάζεται να ξέρουν, δημιουργείται ένας τεράστιος φαύλο κύκλος ενοχής. Ο γονέας δε θέλει να στερήσει από το παιδί του τη δυνατότητα να ζητήσει οτιδήποτε, ασκώντας πίεση ο ίδιος στον εαυτό του. Αντιθέτως με τη γνωστοποίηση του προβλήματος, το παιδί μπορεί να νιώσει υπεύθυνο κι ενοχικό κουβαλώντας στις πλάτες του ένα βάρος που δεν του αναλογεί κάνοντας χωρίς να το θέλει τον γονέα του να νιώθει ανεπαρκής που στηρίζεται πάνω του.

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στην περίπτωση που οι γονείς αποφασίζουν ότι ο μεταξύ τους έρωτας έχει χαθεί και θέλουν να πάρουν χωριστούς δρόμους. Δεν είναι, φυσικά, μια απόφαση που την παίρνουν εν μία νυκτί, είναι κάτι που συζητιέται καιρό και τα προβλήματα έχουν εμφανιστεί πολύ πριν γίνει η πρώτη συζήτηση. Η απόκρυψη όμως των όποιων συζητήσεων και προβλημάτων υπήρχαν στη σχέση τους, μερικές φορές ακόμη και ο ίδιος ο χωρισμός τους, φέρνει το παιδί αντιμέτωπο με μια ανακοίνωση που το ρίχνει από το συννεφάκι του, νιώθοντας έντονο το αίσθημα της προσωπική αποτυχίας ο γονέας από την πλευρά του, μην μπορώντας να κρατήσει ισορροπίες.

Μπορεί οι γονείς να το κάνουν από αγάπη, να νιώθουν ότι έτσι προστατεύουν το παιδί τους από περιττό πόνο κι ότι αυτό είναι το καλύτερο για ‘κείνο. Όμως, η πραγματικότητα είναι άλλη‧ όσο πιο γρήγορα ξέρει ένα παιδί την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η οικογένειά του τόσο πιο γρήγορα θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τα νέα δεδομένα και τόσο πιο πολύ θα δεθεί με τους γονείς του, χωρίς να έχει άγνοια της κατάτασης στην οποία βρίσκονται, κατηγορώντας ίσως τον εαυτό του τις φορές που νιώθει τεταμένο το κλίμα.

Στα εύκολα και στα δύσκολα, ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου, ένα παιδί πρέπει να ξέρει. Ο τρόπος που θα γίνει η επικοινωνία είναι σαφώς αναγκαίο να αλλάζει ανάλογα με τις απαιτήσεις της κάθε φάσης ανάπτυξής του, όμως τα μυστικά ποτέ δε φέρνουν καλά αποτελέσματα. Κι αν οι γονείς νιώθουν το βάρος ατελείωτο, μπορούν πάντα να συμβουλευτούν έναν παιδοψυχολόγο για το πώς πρέπει να κινηθούν για να έχουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στην οικογένειά τους. Ας σπάσουμε αυτόν τον κύκλο ενοχής και ψέματος, μια και καλή.