Θα φερόμαστε καλά κι ας φέρονται σκάρτα

Το ευγενικό φέρσιμο, ανεξαρτήτως σκοπού και συμφέροντος, είναι μάλλον κάτι που σπανίζει πια στην εποχή μας (αν κι ούτε οι προηγούμενες φημίζονται ιδιαίτερα για την ανιδιοτέλειά της). Στην πλειοψηφία των συναναστροφών μας είτε άθελά μας –λόγω πίεσης, αμυντικής επίθεσης ή/και κυνισμού– είτε σκόπιμα δε συμπεριφερόμαστε σωστά στους ανθρώπους που μας συμπεριφέρθηκαν με τον καλύτερο τρόπο, πόσο μάλλον σε εκείνους που μας έδωσαν την πάσα για να τους επιστρέψουμε την άσχημη μεταχείρισή τους.

Έχει, όμως, σημασία να φερόμαστε όμορφα σε εκείνους που μας εξίσωσαν με το πάτωμα; Ή μήπως οι μόνοι αποδέκτες της καλής πλευράς μας θα ‘πρεπε να ‘ναι εκείνοι που μας χάρισαν μια εξίσου ωραία αντιμετώπιση;

Είναι αυτονόητο σχεδόν πως ό,τι δίνεις σε έναν άνθρωπο, τουλάχιστον τις περισσότερες φορές, αυτό θα λάβεις κι από εκείνον. Όπως κι όταν δε σου συμπεριφέρεται κάποιος φιλικά και καλοπροαίρετα, αντίστοιχη απάντηση θα πάρει κι από ‘σένα. Επειδή η ζωή, ωστόσο, δεν είναι ούτε τόσο απλή ούτε τόσο απόλυτη, υπάρχουν κι εκείνοι οι άνθρωποι που μπορεί ναι μεν να μην ενέπνευσαν και να μην αξίζουν στο εκατό τοις εκατό τη σωστή συμπεριφορά μας, όμως την παίρνουν. Και δεν είναι υπερτίμηση δική τους κι υποτίμηση δική μας αυτή μας η στάση, καθώς με το να δίνεις δεν ανεβάζεις τους άλλους αλλά τον εαυτό σου.

Η επιλογή μας αυτή να μην αντιστρέψουμε την κακία και την αχαριστία μάς κάνει αυτόματα καλύτερους ανθρώπους. Το να μη θρέφεις αρνητικά συναισθήματα για κάποιον που δε σου φέρεται σωστά, απαιτεί πρώτα πολλή δουλειά με τον εαυτό σου. Η εκδίκηση είναι η εύκολη λύση, το πρώτο που σκεφτόμαστε για όποιον μας πολεμά, είναι ανθρώπινο ένστικτο, κάτι σαν φυσική αντίδραση στην όποια απειλή. Αντίθετα, αν επιλέξουμε να βγούμε από αυτό το σκοτεινό τούνελ και να αντισταθούμε σ’ αυτόν τον κανιβαλικό πειρασμό απέναντι σ’ όσους όχι απλώς δε μας ξεπλήρωσαν το όποιο καλό τους κάναμε αλλά μας έκαναν και κακό, δίνουμε ένα τέλος σ’ ένα μάταιο πόλεμο. Στην τελική, δεν έχει σημασία πώς μας φέρθηκαν οι άλλοι αλλά πώς φερθήκαμε εμείς. Ας νιώθουμε καλά με τον εαυτό μας, περήφανοι για κάθε κίνησή μας.

Η αξία ενός ανθρώπου δεν αναβαθμίζεται με την εκδίκηση και τον θυμό. Ανεβαίνει με την αντίληψη που έχει ο καθένας από μας για τον άλλον. Όταν μάθουμε να ξεχωρίζουμε πού αξίζει να δώσουμε την καλύτερη εκδοχή μας και ποιους οφείλουμε να κρατήσουμε μακριά μας, τότε θα ξεκινήσουμε να βλέπουμε τα πράγματα διαφορετικά. Κι όχι μόνο τα πράγματα αλλά και τους ίδιους τους ανθρώπους. Αντί για τον εγωισμό ας θέσουμε οδηγό την ηθική μας.

Δεν έχει σημασία, τελικά, το αν αξίζει ο άλλος τη συμπεριφορά μας. Εμείς καθορίζουμε αν η στάση μας θα ‘ναι εχθρική ή αν θα συμπεριφερόμαστε σε όλους όσο πιο καλά μπορούμε. Χωρίς να περιμένουμε κάτι από ‘κείνους. Κι ας μην εκτιμηθεί ο τρόπος μας, συμπεριφερόμενοι ορθά σε ένα άτομο που μας φέρεται άσχημα, αισθανόμαστε καλά με μας, κοιμόμαστε τα βράδια ήσυχοι, κι αυτό αρκεί.

Αδιάφορο το να ‘μαστε κακοί με τους κακούς και καλοί με τους καλούς. Αυτό είναι καθρέφτισμα, όχι το ποιοι είμαστε. Σωστοί, λοιπόν, σε όλους, ακόμη και στους «λάθος». Χαμένοι δε θα πάμε. Εξάλλου, οι καλές πράξεις πάντα γυρνάνε σε εκείνους που τις κάνουν χωρίς σκέψη. Ίσως γιατί όταν δίνονται εκεί που δεν αξίζουν, μετράνε διπλά.