Τα κατά συνθήκη ψεύδη είναι συχνά λυτρωτικά

«Το ψέμα, παιδί μου, είναι αμαρτία απ’ τις μεγαλύτερες.» Εντάξει, είναι, αλλά είναι και κάτι μικρά, τοσοδούλικα, αθώα ψεματάκια, τα επονομαζόμενα «κατά συνθήκη ψεύδη».

Φυσικά και πρέπει να υπερασπίζεσαι την αλήθεια σαν να είναι το πολυτιμότερο αγαθό όλων. Η αλήθεια είναι η εικόνα σου, είναι ο χαρακτήρας σου, η οντότητά σου όλη. Παρ’ όλα αυτά δε σε κάνουν κακό άνθρωπο κάποια συμβατικά ψέματα. Υπάρχουν στιγμές και καταστάσεις που σε αναγκάζουν να πεις λιγότερες αλήθειες. Η χρήση κάποια φορά της μη αλήθειας δεν είναι κατ’ ανάγκη ψέμα.

Σκέψου το αλλιώς. Πάρε κάποιες δύσκολες στιγμές της ζωής σου σαν παράδειγμα. Αν κάποιος δικός σου άνθρωπος περνούσε ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας, τότε πόσο εύκολο θα σου ήταν να του πεις την απόλυτη αλήθεια; Μια αλήθεια με μικρές δόσεις μη αλήθειας ίσως τον ηρεμούσε και τον βοηθούσε να μη σκέφτεται τόσο έντονα το πρόβλημα. Ίσως αυτό να τον έκανε να εστιάσει εκεί που χρειάζεται, στην ίασή του. Αυτή είναι η μία πλευρά, υπάρχει κι η άλλη πλευρά, εκείνης μια σχέσης που δεν προχωράει. Μπορεί να ‘σαι με κάποιον υπέροχο άνθρωπο, ωστόσο να αισθάνεσαι πως δεν ταιριάζετε. Ασφαλώς και θα του πεις να χωρίσετε, παρ’ όλα αυτά θα διανθίσεις τα λόγια σου με κάποια κατά συνθήκη ψέματα, για να ανακουφίσεις λίγο τον πόνο που θα προκαλέσεις.

«Ψέμα που δεν πληγώνει και δεν κάνει κακό σε κάποιον δε θεωρείται ψέμα» σου είχε πει κάποια στιγμή μια φίλη. Τότε είχες θυμώσει, πίστευες πως το ψέμα είναι ψέμα, τελεία και παύλα, και θεωρούσες αδιαπραγμάτευτο τον δικό σου κώδικα ηθικής. Αν δεν υπάρχει αυτός, τότε ποιος είσαι; Πού πηγαίνεις; Μην ανησυχείς, εκεί παραμένει, δεν αλλάζουν οι αξίες σου, αλλά κάποιες φορές πρέπει να προσαρμόζεσαι στις περιστάσεις. Κάποιοι λένε ότι πρέπει να πηγαίνεις όπου πηγαίνει ο άνεμος. Πρέπει να καταλαβαίνεις πού πρέπει να ακολουθήσεις τον δρόμο της αλήθειας και πού τον δρόμο των κατά συνθήκη μη αληθή λόγων.

Κι η ζωή, καλέ μου φίλε, δεν είναι ευκολόπλαστη, το αντίθετο. Εκεί ωστόσο πρέπει να αντιλαμβάνεσαι πώς να την χειριστείς. Τα λευκά ψέματα ή η μη ολόκληρη αλήθεια μπορεί και να σε σώσουν από ατυχείς στιγμές, από ανθρώπους που μπορεί να γίνουν βαρίδια κι απ’ την υποχρέωση να εξηγήσεις όσα αποφεύγεις και δε θέλεις, στη φάση που βρίσκεσαι, να ξεκαθαρίσεις. Δεν είναι δειλία, είναι η λύση σε μια κατάσταση που γνωρίζεις ότι δε θα βλάψει τον άλλον αυτό που θα του πεις και παράλληλα θα διαφυλάξεις κι εσένα.

Κάποιοι άνθρωποι το αποκαλούν διπλωματία, κάποιοι άλλοι χυδαιότητα. Εσύ δες το ως μια διπλωματική οδό στον βαθμό που δε θίγεις, δεν παραπλανείς και δεν καταστρέφεις τον απέναντί σου. Είναι σαν να λες πως δε σου αρέσουν οι επικοινωνιολόγοι, διότι θεωρείς ότι επαγγέλλονται το ψέμα. Όταν παρά ταύτα τα λόγια χρησιμοποιούνται για να πλάσουν εικόνες και να προσδώσουν κύρος και δύναμη σε κάποιον, δίχως να θίγουν την οντότητά σου, τότε μην κατηγορείς έναν επαγγελματία που απλά κάνει τη δουλειά του. Απλά παρατήρησε πώς την κάνει και πρόσεξε πώς χειρίζεται τα μικρά ψέματα, ούτως ώστε να προωθήσει αυτό που θέλει.

Μην ξεχνάς πως μπορεί να σε παραπλανεί, ωστόσο αν εσύ είσαι συνειδητοποιημένος πολίτης τότε έχεις μεγάλες πιθανότητες να αντιληφθείς τι γίνεται. Άλλωστε, είναι πολύ εύκολο να επιρρίψεις ευθύνες σε άλλους, ενώ το σωστό είναι να δεις εσύ πού ευθύνεσαι και να το διορθώσεις. Αλλά αυτό είναι ένα άλλο κομμάτι κι εσύ απ’ τα παραπάνω εκείνο που πρέπει να κρατήσεις είναι ετούτο που λέει πως η διπλωματία, σε περίπτωση που αδυνατείς να περάσεις αυτό που θέλεις με ευκολία, έρχεται και σου παρέχει τη δυνατότητα να το δώσεις χωρίς να θίξεις πρόσωπα, καταστάσεις και συναισθήματα.

Θα μου πεις πως κι οι τοξικοί άνθρωποι με τα συναισθήματα παίζουν και τα μικρά και μεγάλα ψέματα. Τοποθέτησέ το αυτό σε ένα κουτάκι του μυαλού σου κι εστίασε στον τρόπο που λειτουργούν και στο πώς χειρίζονται τα κατά συνθήκη ψεύδη. Από κάτι τόσο κακό, όπως η τοξικότητα, που καλό είναι να το έχεις από απόσταση, δώσε έμφαση στο πώς χειρίζονται εκείνα τα άτομα τα μικρά, κατά συνθήκη, ψέματα κι όχι τα μεγάλα και καταστροφικά, και πρόσεξε πώς τα μεταδίδουν στους υπόλοιπους.

Η διπλωματία είναι χαρακτηριστικό ευφυΐας, όσο περίεργο και αν ακούγεται κάτι τέτοιο. Αν χειρίζεσαι τα λόγια σωστά και κατανοείς τον ρόλο της διπλωματίας, τότε τα μικρά ψέματα, τα σχεδόν υποχρεωτικά και συχνά ανακουφιστικά, θα βγαίνουν με τρόπο που θα κάνουν τον συνομιλητή σου να γαληνεύει και να πιστεύει ότι απλά δεν προχώρησε αυτό που υπήρχε κι επ’ ουδενί δεν ήταν εκείνος ο βασικός φταίχτης. Είναι το πώς λες κάτι και τι συναισθήματα δημιουργεί εκείνο που θα πεις στον άλλον.

Σε έναν κόσμο ολοένα και λιγότερο αγγελικό, μη δαιμονοποιείς τα κατά συνθήκη ψεύδη, όταν αυτά έρχονται απλά για να λειάνουν γωνίες κι ίσως να βγάλουν από μια άβολη θέση και τις δύο μεριές.