Το σαδιστικό «πείραμα του μικρού Albert»

Ο φόβος ή ο τρόμος, πυροδοτείται στον καθένα από διαφορετικά ερεθίσματα και σε διαφορετικές συνθήκες κι είναι η άμυνα του οργανισμού μπροστά στην απειλή επιβίωσής του. Οι φοβίες ωστόσο, συνήθως είναι φανταστικά ευρήματα του μυαλού για πράγματα που δεν είναι όντως επικύνδυνα. Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε λογικό να μας φοβίσει ένας απότομος ήχος σε μια κατάσταση απόλυτης ησυχίας, όμως το να ξεκινήσει το μυαλό σε μια κατάσταση ησυχίας πάντα να φοβάται το ενδεχόμενο ενός απειλητικού ήχου, συνιστά φοβία. Πόσο εύκολο είναι τελικά να δημιουργηθεί μέσα μας, κατά λάθος ή και σκόπιμα.

Ας γυρίσουμε λίγο πίσω στον χρόνο, κάπου στο 1920 και στο πείραμα του John B Watson ονομαζόμενο ως «πείραμα του μικρού Albert» το οποίο μετέπειτα χαρακτηρίστηκε, κι όχι άδικα, ως ένα από τα πιο σκληρά κι απάνθρωπα πειράματα. Για το πείραμα αυτό, ο Watson χρησιμοποίησε ένα 9 μηνών βρέφος και στόχος του ήταν, χρησιμοποιώντας διάφορα ερεθίσματα, ν’ ανακαλύψει τρόπους να δημιουργήσει σ’ εκείνο το αίσθημα του τρόμου.

Για παράδειγμα, εμφάνισε μπροστά στον μικρό, έναν μεγάλο λευκό αρουραίο, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Έπειτα το ξανάκανε, όμως αυτή τη φορά με το που εμφάνισε μπροστά του τον αρουραίο, έκανε παράλληλα έναν εκκωφαντικό απότομο ήχο. Όπως ήταν λογικό, το παιδί φοβήθηκε από τον ήχο κι άρχισε να κλαίει. Ο Watson επανέλαβε τη διαδικασία αρκετές φορές ώσπου κάποια στιγμή εμφάνισε τον αρουραίο δίχως να κάνει τον θόρυβο παράλληλα. Το παιδί και μόνο στη θέα του αρουραίου ξεκίνησε να κλαίει τρομαγμένο. Σταδιακά το παιδί τρόμαζε και στη θέα ενός μικρού κουνελιού, μέχρι και σε μια λευκή γενειάδα, γενικώς με οτιδήποτε λευκό, γούνινο ή παρόμοιο σε σχήμα με τον αρουραίο που χρησιμοποιήθηκε ως πρώτο πείραμα. Μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα πως κάπως έτσι γεννήθηκε μέσα του η φοβία για λευκά χνουδωτά πράγματα; Ίσως κι όχι- άλλωστε δεν έχουμε κάποια έγκυρη πληροφορία για το τι απέγινε το παιδί αυτό. Σίγουρα όμως δεν μπορούμε να τα αποκλείσουμε.

Με το πείραμα αυτό, ο Watson μας έδειξε πως μέσα από διαφορετικές συνθήκες, αλλάζει η ψυχολογία μας πάνω σ’ ένα θέμα ή αντικείμενο. Πως ένας άνθρωπος μπορεί να αισθανθεί απότομα αποστροφή για κάτι που προηγουμένως του έμοιαζε αδιάφορο ή οικείο, όπως το παιδί με τον αρουραίο. Σίγουρα ακραίος τρόπος ν’ αποδειχθεί κι ηθικά αμφίβολος, παρ’ όλα αυτά αντιλαμβανόμαστε πως το πείραμα του μικρού Άλμπερτ γίνεται πάνω μας σχεδόν καθημερινά.

Η δύναμη της προπαγάνδας πολλές φορές, έχει κοινό στόχο μ’ εκείνον του Watson όταν έκανε το πείραμα. Να δημιουργήσει τον φόβο εκεί που δεν υπάρχει. Πολλές φορές, παρατηρούμε πόσο εύκολα μπορεί ο άνθρωπος να αγχωθεί ή να πανικοβληθεί βλέποντας ένα δελτίο ειδήσεων. Το δελτίο μπορεί να εκθέτει ξανά και ξανά το ίδιο θέμα, διαφορετική ώρα ή και την επόμενη ημέρα, τονίζοντας ξανά και ξανά λεπτομέρειες αληθείς ή όχι, ταράζοντας τον θεατή. Μπορεί την πρώτη φορά που άκουσε την είδηση να θεώρησε πως προβάλλεται με μια υπερβολή, τη δέκατη όμως να ξεκινήσει κι ο ίδιος να μιλά για την ίδια είδηση, το ίδιο υπερβολικά.

Στο πείραμα του μικρού Άλμπερτ, δεν είναι τυχαίο που επιλέχθηκε για τη διενέργειά του ένα μικρό παιδί. Τα παιδιά είναι ευάλωτα κι έχουν πολλές φορές άγνοια κινδύνου- είναι ευκολότερο να τα χειραγωγήσεις σε σύγκριση μ’ έναν ενήλικα. Όταν στοχεύσεις ωστόσο να χειραγωγήσεις έναν ενήλικα χρησιμοποιώντας το φόβο, τότε μπορείς εύκολα να το πετύχεις κάνοντάς το σε μια ευάλωτη για εκείνον στιγμή. Για παράδειγμα, αν δυο μωρά διαφορετικής φυλής βρεθούν στον ίδιο χώρο, δε θα τρομάξει το ένα με την παρουσία του άλλου, αλλά θα παίξουν. Αν μεγαλώνοντας έρχονται σε επαφή γενικότερα με διαφορετικούς ανθρώπους, τότε πολύ δύσκολο να γίνουν ρατσιστές. Ας σκεφτούμε, όμως, πόσο εύκολα θα μπορούσε ένα παιδί να καθοδηγηθεί στο να μισήσει μια ομάδα ατόμων, απλώς και μόνο ακούγοντας για εκείνους τρομακτικά πράγματα. Η ξενοφοβία είναι δημιούργημα των ανθρώπων, μέσω της παραπληροφόρησης και λειτουργεί κι εδώ ως το τέλειο παράδειγμα.

Η καθημερινότητα έχει γίνει όντως με τα χρόνια πιο τρομακτική για πολλούς λόγους, κι ένας από αυτούς είναι οι μεγάλες κι απότομες αλλαγές στον τρόπο ζωής μας. Ωστόσο, το σημαντικό είναι να μην αφήνουμε τον φόβο να εισβάλλει στη ζωή μας με ύπουλο τρόπο. Όντες ενημερωμένοι από τις σωστές πηγές και κρατώντας αποστάσεις απ’ όσους θέλουν να μας χρησιμοποιήσουν για τα «πειράματά» τους μπορούμε να διατηρήσουμε την ψυχική μας ηρεμία και να μην αφήσουμε κανέναν να μας ελέγξει, γιατί εμείς έχουμε τον έλεγχο του εαυτού μας. Έτσι, μπορούμε ν’ αντιμετωπίσουμε τους φόβους μας κατάματα, χωρίς καμία φοβία.

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!