Πάντα άκουγα με προσοχή τις συζητήσεις περί οικογένειας. Τέντωνα τ’ αφτιά μου κι άρπαζα λέξη προς λέξη καθετί που είχε να κάνει μ’ αυτήν. Καμιά φορά έμενα με το στόμα ανοιχτό γιατί η φαντασία είχε ήδη ξεπεράσει το απροσδόκητο. Έφερνα στο μυαλό μου όλα αυτά που παρουσίαζαν καθώς μιλούσαν. Συνέχεια λέγανε για ένα καλό παιδί κι η φαντασία όλο και δούλευε υπερωρίες για να φτιάξει το ιδανικό πρότυπο του «καλού παιδιού». Εκείνου που «θα ‘χει μια καλή δουλειά» ή θα ‘ναι από «καλή οικογένεια». Εκείνου, δηλαδή, που οι πρόγονοί του θα ‘ναι σπουδαίοι κι οι γονείς του μορφωμένοι. Κόπιασα πολύ να βρω και την ιδανική ηλικία. «Όχι πολύ νέος, η οικογένεια θέλει πείρα» αλλά και «πριν τα σαράντα, γιατί η ζωή είναι μικρή».
Πλησίασα πολύ κοντά και στις συζητήσεις όπου τα ιδανικά γίνανε πραγματικότητα. Άρχισαν να γεννιούνται παιδιά κι η οικογένεια όλο και μεγάλωνε. Τις Κυριακές το τραπέζι τους ήταν γεμάτο από φίλους και συγγενείς. Τα συμπεθέρια αγαπημένα καμάρωναν τα σπουδαία έργα των παιδιών τους. Τα καλοκαίρια τους είχαν άρωμα από ταξίδια σε νησιά κι άνετες διακοπές. Και η ζωή όλο και συνέχιζε.
Τα χρόνια πέρασαν, τα παιδιά μεγάλωσαν κι οι γονείς στέκουν να κοιτάζουν τους κόπους τους. Κάτι, όμως, λείπει απ’ τα πρόσωπά τους. Δεν είναι ο ύπνος, γιατί η δουλειά τους εξελίχθηκε τόσο καλά που δε χρειάζεται πλέον να κοπιάζουν πολύ. Δεν είναι ούτε ο χρόνος, γιατί οι γονείς μπορούν και κρατάν τα παιδιά για να ‘χουν χρόνο μεταξύ τους. Από χρήματα δείχνουν να μην έχουν ανάγκη, γιατί σε κάθε τους επιλογή είναι εμφανής η καλή οικονομική τους κατάσταση. Κι άρχισα να κουράζομαι να ψάχνω τι είναι αυτό που τους λείπει. Κι η φαντασία άρχισε να λιγοστεύει, γιατί με τον καιρό ήρθανε άλλες προτεραιότητες. Και πήγαν και κρύφτηκαν στη λήθη όλα τα πρότυπα που, με τόσο κόπο, έχτισα.
Η ζωή όμως ξέρει να σου δίνει απαντήσεις όταν εσύ δεν τις χρειάζεσαι. Κι η απάντηση για το τι τους λείπει ήρθε όταν είδα από κοντά ανθρώπους να φτιάχνουν οικογένεια, αντίθετοι από ‘κείνα τα προκαθορισμένα πρότυπα που έχει η πλειοψηφία σφηνωμένα στο κεφάλι της. Η απάντηση ήρθε όταν γνώρισα ανθρώπους που ήταν σε θέση να επιλέξουν συνειδητά να κάνουν οικογένεια χωρίς να περιμένουν για εξασφαλισμένους συντρόφους, με «καλές δουλειές» και μεγάλα σπίτια, ξεκινώντας από κοινού απ’ το μηδέν, με μόνη βάση το αμοιβαίο συναίσθημα, με μοναδικό τους εφόδιο την αγάπη. Ναι, για πρώτη μου φορά δεν άκουγα για αγάπη, για πρώτη φορά έβλεπα την αγάπη, την ένιωθα.
Ήταν από ανθρώπους που πήγαν κόντρα στους καιρούς και στις υποδείξεις των μεγάλων. Ήταν αγάπη από κόπο καθημερινό και θυσίες για τον στόχο που τόσο ήθελαν να επιτύχουν. Σαν να ήτανε γραφτό, που λένε, να συναντηθούν για να γεννήσουν αυτό που είχαν κοινό. Και μάλλον αυτό ήταν που τους ένωσε∙ ο θεσμός της οικογένειας. Κόντρα σε στερεότυπα και προκαταλήψεις. Μεγαλωμένοι από οικογένειες απλές, καθημερινές, με τα καλά τους και τα στραβά τους. Με ανθρώπινα συναισθήματα και πλήρεις από θαλπωρή. Κι ίσως αυτή να ‘ναι η απάντηση όταν τους ρωτάνε «γιατί από τόσο νωρίς στα βάσανα;». Γιατί για ‘κείνους δεν είναι ποτέ νωρίς για να μεγαλώσεις τον κύκλο της αγάπης, και στα σίγουρα δεν είναι βάσανο η δημιουργία οικογένειας. Γι’ αυτό και δεν απαντούν. Ή, μάλλον, απαντούν μ’ ένα χαμόγελο.
Κι έτσι έλαβα και την απάντηση σ’ εκείνες τις, γεμάτες αμφιβολίες, σκέψεις. Η απάντηση σ’ εκείνα τα πρόσωπα που είχαν τους καρπούς του παρελθόντος μπροστά τους και δεν άπλωναν το χέρι για να τους γευτούν. Σαν να δούλεψαν άλλοι γι’ αυτούς κι εκείνοι δεν είχαν μερίδιο απ’ την ίδια τους την ευτυχία. Είχαν όλα τα ιδανικά για να φτιάξουν την οικογένεια που τόσο πολύ ποθεί αυτή η κοινωνία, μα δεν είχαν αντοχή να την χαρούν.
Αν το αποφάσιζαν αργότερα, ίσως να μην έπεφταν με τα μούτρα στον σύντροφό τους και τη σχέση τους. Ίσως να είχαν την εμπειρία της ζωής που αποκτά κανείς μετά τα τριάντα. Ίσως να παίζει ρόλο και το χρήμα στο πώς διαχειρίζεσαι τις καταστάσεις και πώς ιεραρχείς τις ανάγκες σου. Αυτό, όμως, που δεν κατάλαβαν ποτέ όσοι έκαναν οικογένεια με πρόγραμμα και προθεσμίες είναι την αξία του θάρρους της επιλογής. Την αξία του να ‘σαι ευγνώμων για τη ζωή και να την ευχαριστείς, φέρνοντας στον κόσμο μία ακόμη. Αυτή που θα μπει στο σπιτικό και θα κάνει ένα ζευγάρι ακόμα πιο πλήρες, ακόμα πιο ευτυχισμένο. Κι ας μην περισσεύουν λεφτά για διακοπές. Κι ας μείνανε παραπονεμένοι οι συγγενείς για τα τραπέζια που δε γίνανε.
Η δική τους προτεραιότητα είναι η οικογένεια. Κι αυτό, άλλωστε, το έχουν αποδείξει. Φτάνει μόνο να τους γνωρίσεις.
Επιμέλεια κειμένου: Πωλίνα Πανέρη