Escapism· όταν το «θα τα παρατήσω όλα» έρχεται με ένα ταξίδι

Για τους περισσότερους ανθρώπους, τα ταξίδια είναι ένα μέσο διαφυγής. Είναι φυσικό να θέλεις ένα διάλειμμα από τη ρουτίνα, από τη δουλειά, από τις ευθύνες και τους ανθρώπους που σε τρελαίνουν σε καθημερινή βάση. Οι εικόνες στο Pinterest με εξωτικούς προορισμούς σαν το Μπαλί και τις απίστευτες παραλίες της Σαντορίνης, σε κάνουν να φαντάζεσαι τον εαυτό σου με ένα κοκτέιλ στην παραλία. Σωροί ταξιδιωτικών οδηγών στα ράφια μας και τα μαθήματα Duolingo για να μάθεις μια ξένη γλώσσα, σίγουρα δεν είναι χάσιμο χρόνου. Η απόδραση κάπου που δεν είναι το σπίτι σου, είναι ένα συναρπαστικό προνόμιο που πρέπει να εκμεταλλευόμαστε όσο πιο συχνά γίνεται.

Τα ταξίδια και οι διακοπές είναι ένα μέσο αλλαγής και αναδιοργάνωσης των ταυτοτήτων μας. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το ταξίδι ως έναν τρόπο για να επανεξετάσουμε τις προτεραιότητές μας και να αφιερώσουμε τον χρόνο και την προσοχή μας σε όσα, άθελά μας, πρέπει να βάλουμε στο παρασκήνιο στην καθημερινή μας ζωή. Ωστόσο, υπάρχει μια συγκεκριμένη κατηγορία ταξιδιών και ταξιδιωτών που επικεντρώνεται σε μια διαφορετική πτυχή του «ξεφεύγω». 

Υπάρχει μια έννοια, αυτή του escapism, που καλύπτει μια μερίδα ανθρώπων που χρησιμοποιεί τα ταξίδια ως μέσο απόδρασης, όχι από την καθημερινότητα, μα από προβλήματα συγκεκριμένα. Οι ψυχολογικές συνδέσεις με αυτήν τη μορφή απόδρασης μπορεί να είναι πολύ έντονες. Πολλοί φανατικοί ταξιδιώτες ισχυρίζονται ότι ταξιδεύουν για να «ανακαλύψουν» τον εαυτό τους, για να είναι ανοιχτοί σε νέες εμπειρίες. Αλλά στην πραγματικότητα, μήπως απλώς ξεφεύγουν από τα όσα δε θέλουν να αντιμετωπίσουν;

Στην ψυχολογία, το escapism ορίζεται γενικά ως επιθυμία άγνοιας ή αποφυγής της πραγματικότητας. Κατά τη διάρκεια τραυματικών εμπειριών, είναι συνηθισμένο άτομα να ξεφεύγουν ψυχικά από την κατάσταση για να αποφύγουν περαιτέρω αγωνία και ψυχολογική βλάβη, στην περίπτωση που συζητάμε όμως, (ξε)φεύγουν και σε φυσικό επίπεδο.

Όταν το ταξίδι υποκινείται από την επιθυμία να δραπετεύσεις από την πραγματικότητα, συχνά καταφέρνει να πλησιάσει μια σχεδόν εξωπραγματική εμπειρία που είναι απαλλαγμένη από τα βάρη της ζωής. Η εμπειρία γίνεται πραγματικά «ποιοτική απόδραση». Οι συγκεκριμένοι ταξιδιώτες μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι αυτήν τη στιγμή. Με την κατάσταση που επικρατεί στον κόσμο γύρω μας ο κύριος μηχανισμός αντιμετώπισής τους ουσιαστικά δεν είναι εύκολα διαθέσιμος, οπότε η προσαρμογή σε μια ρουτίνα από την οποία δεν μπορούν να βγουν θα μπορούσε να αποδειχθεί δύσκολη. Οι περίοδοι απομόνωσης μπορούν να επηρεάσουν άμεσα την ψυχική τους υγεία με τρόπους για τους οποίους είναι απροετοίμαστοι.

Μπορεί να παρατηρήσουν μια γενική αίσθηση μοναξιάς, μια αλλαγή στον τρόπο που ταιριάζουν στον κόσμο γύρω τους. Η ταυτότητά τους ως τυχοδιώκτες βρίσκεται σε παύση λόγω πανδημίας κι αυτό θεωρείται βαθιά απώλεια. Ακόμα κι αν το μόνο που ήθελαν ήταν να πηδήξουν σε ένα αεροπλάνο και να μην κοιτάξουν ποτέ πίσω, θα αντιμετώπιζαν κλείσιμο των συνόρων, υποχρεωτικές καραντίνες και πολλά άλλα που μόνο θα πρόσθεταν στους ήδη καλά εδραιωμένους φόβους τους.

Δεν είναι λίγες οι φορές που αυτοί οι άνθρωποι, όταν συμβαίνει κάτι αγχωτικό στη ζωή τους ή αν βιώνουν έντονη θλίψη, θα κοιτάξουν αμέσως το αγαπημένο τους σάιτ για να βρουν το φθηνότερο και πιο μακρινό μέρος που μπορούν να πάνε. Το escapism λοιπόν είναι ένα νοητικό εισιτήριο από δυσάρεστες ή βαρετές πτυχές της καθημερινής ζωής, συνήθως μέσω δραστηριοτήτων που περιλαμβάνουν φαντασία ή ψυχαγωγία. Το να είσαι μακριά από το σπίτι παρουσιάζει προκλήσεις, οι οποίες συχνά μπορεί να αποσπούν την προσοχή από τα θέματα από τα οποία δραπετεύουν τα άτομα. Η εκμάθηση μιας νέας γλώσσας, το πώς να μετακινηθούν σε μια πόλη κι άλλες δεξιότητες επιβίωσης, μερικές φορές είναι ακριβώς αυτό που χρειάζονται οι ταξιδιώτες αυτοί. Σύμφωνα με τον Μάικλ Μπρέιν, ψυχολόγο με ειδικότητα στα ταξίδια, «η ταξιδιωτική απόδραση που σε προσκαλεί να αυξήσεις τα συναισθήματα αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης, τείνει να σε γειώνει στο παρόν και απαιτεί να ασχοληθείς σχεδόν με όλα όσα είναι συνήθως ανόητο πίσω στο σπίτι».

Για αυτά τα άτομα, η δύναμη να ελέγχουν τα αποτελέσματα φαινομενικά ανύπαρκτων ζητημάτων, το να καταφέρουν ας πούμε επιτυχημένη παραγγελία pad thai από πλανόδιο πωλητή στην Μπανγκόκ, κάνει τη διαφορά. Οι ταξιδιώτες πρέπει να είναι εντελώς έξω από τη ζώνη άνεσής τους για να καταφέρουν να λύσουν προβλήματα που δεν είχαν σκεφτεί ότι θα έρθουν. Προβλήματα που με ευρηματικό τρόπο επιστρέφουν στα χέρια τους την αίσθηση του ελέγχου.

Αν ανήκεις και εσύ σ’ αυτό το γκρουπ ατόμων ή για οποιοδήποτε λόγο έχεις ταυτιστεί μαζί τους σε κάποια περίοδο της ζωής σου, μη νιώσεις φυλακισμένος λόγω μιας κατάστασης που δεν μπορείς να ελέγξεις. Χρησιμοποίησε τον χρόνο που δεν μπορείς να αφιερώσεις σε ταξίδια, με τρόπο που θα το έκανες αν μπορούσες. Επανασυνδέσου με άτομα που γνώρισες on the road. Χρησιμοποίησε αυτήν την περίοδο για να στοχαστείς και να λύσεις τα προβλήματα που ίσως απέφευγες. Όταν σταματήσουμε να αποφεύγουμε τα δυσάρεστα, τότε και μόνο τότε τα βλέπουμε να βελτιώνονται.

Άρχισε να κάνεις βόλτες και να εξερευνάς νέους δρόμους και στενά, θα αποκτήσεις μια νέα εκτίμηση για τη γειτονιά σου, αφιερώνοντας χρόνο για να κοιτάξεις ενδιαφέροντα κτίρια ή δρόμους που είχες αγνοήσει στο παρελθόν. Πολλοί ειδικοί συνιστούν να βυθιστούμε στην ταξιδιωτική λογοτεχνία και στους οδηγούς σχεδιασμού, να συνδεθούμε με ανθρώπους από όλο τον κόσμο μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ακόμη και να επωφεληθούμε από τις «εικονικές» ταξιδιωτικές εμπειρίες που αναπτύχθηκαν από τις βιομηχανίες.

Ίσως τελικά το ταξίδι χρειάζεται να το βλέπουμε ως ένα μέσο ανακάλυψης, διασκέδασης και ως συμπληρωματικό της ζωής μας. Όχι σαν μια παράλληλη ζωή. Όσο μακριά και αν πάμε, για όσο διάστημα και αν λείψουμε, στο τέλος πάντα θα γυρίζουμε σε μια πραγματικότητα που θα είναι υγιής μόνο αν έχουμε δουλέψει με τον εαυτό μας ώστε να μπορέσουμε να την αγκαλιάσουμε και να την κάνουμε όμορφα δική μας.