Μαθαίνοντας περί ψυχικής ανθεκτικότητας από έναν αστροναύτη

Στη σημερινή εποχή μια απ’ τις πιο χρήσιμες δεξιότητες που μπορείς να αναπτύξεις είναι η ψυχική ανθεκτικότητα. Είναι αναγκαία για να μπορείς να διαχειρίζεσαι απαιτητικές καταστάσεις και να κοντρολάρεις τα συναισθήματά σου. Με την έννοια «ψυχική ανθεκτικότητα» αναφερόμαστε στην ικανότητα να ξεπερνάς καταστάσεις, βγαίνοντας από αυτές περισσότερο δυνατός. Το ψυχικά ανθεκτικό άτομο είναι αυτό που ενώ θα αντιμετωπίσει στρεσογόνες περιόδους και συναισθηματικές μεταπτώσεις, δε θα καταρρεύσει και θα βρει τρόπους να πάει μπροστά. Η ψυχική ανθεκτικότητα αποτελεί συνδυασμό γνωστικών και συμπεριφορικών επιλογών που παρέχει το πλαίσιο για να επιβιώσουμε αλλά και να ανακαλύπτουμε λύσεις όταν προκύπτουν προβλήματα.

Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που έχουν βιώσει τραυματικά γεγονότα και μεγάλες δυσκολίες στη ζωή τους, όπως σοβαρές ασθένειες, φυσικές καταστροφές, διαζύγιο, ανεργία, δύσκολη παιδική ηλικία, απώλειες κ.ά.. Ωστόσο, ορισμένοι από αυτούς κατάφεραν και επιβίωσαν παρά τις δυσχερείς συνθήκες. Ενώ μπορεί να πόνεσαν, δε βούλιαξαν στην απελπισία, στη θυματοποίηση και στην αυτό-λύπηση. Αντίθετα με αυτό που αναμενόταν, κατάφεραν κι ανέκαμψαν βγαίνοντας δυνατοί μέσα από τις δυσκολίες. Οι άνθρωποι αυτοί θα λέγαμε ότι διαθέτουν ψυχική ανθεκτικότητα.

Η ψυχική ανθεκτικότητα είναι κάτι που αναπτύσσουν πολύ έντονα οι αστροναύτες που κλείνονται να φύγουν για μεγάλες χρονικές περιόδους στο διάστημα εγκλωβισμένοι σε ένα διαστημόπλοιο.

Για τους αστροναύτες, η απομόνωση, ο περιορισμός και, κατά καιρούς, η αβεβαιότητα των διαστημικών ταξιδιών μπορεί να τους συνθλίψει, παρ’ όλο που συχνά περνούν χρόνια προετοιμάζοντας τις αποστολές τους. Και καθώς οι ερευνητές συνεχίζουν να καθιερώνουν υποστήριξη ψυχικής υγείας για διαστημικά πληρώματα και να μελετούν ταξιδιώτες που έχουν επιστρέψει, διαπιστώνουν ότι υπάρχουν ακόμα πολλά να μάθουν για τις μακροπρόθεσμες ψυχολογικές επιπτώσεις αυτών των ταξιδιών.

Είναι δύσκολο να ζεις σε περιορισμένο χώρο για μεγάλο χρονικό διάστημα και μακριά από τα αγαπημένα σου πρόσωπα. Γι’ αυτό πολλοί αστροναύτες παίρνουν μαζί τους αντικείμενα που τους συνδέουν με το σπίτι τους και τους θυμίζουν τους δικούς τους ανθρώπους. Κάνουν συχνές βίντεο κλήσεις με τους ανθρώπους τους ώστε να μη νιώθουν αποξενωμένοι και να έχουν έστω κάποια επαφή με τα οικεία πρόσωπά τους.

Ένα μέρος της ετοιμότητας του πληρώματος επικεντρώνεται στην ανάπτυξη λύσεων που μειώνουν το άγχος της απομόνωσης. Οι αστροναύτες γράφουν σε περιοδικά για να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Η συνειδητοποίηση και άλλες στρατηγικές αντιμετώπισης μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του άγχους του πληρώματος και να αναδιαμορφώσουν ψυχολογικά μια κατάσταση για να μετατρέψουν τα αρνητικά σε θετικά.

Σίγουρα στην πραγματικότητα που ζούμε τώρα αισθανόμαστε λίγο πολύ κι εμείς το αίσθημα εγκλωβισμού. Είμαστε αναγκασμένοι να μένουμε στο σπίτι μας για αρκετή ώρα, δεν μπορούμε να ταξιδεύσουμε και είμαστε περιορισμένοι σε μικρές αποστάσεις ακόμη και για τη βόλτα μας. Κι ενώ οι περιστάσεις διαφέρουν σημαντικά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πολλοί από εμάς έχουν γίνει βαθιά εξοικειωμένοι με κάτι που οι αστροναύτες γνωρίζουν εδώ και δεκαετίες.

Μπορούμε να επιδείξουμε μια αστροναυτική νοοτροπία παραμένοντας στη Γη και συνεχίζοντας να ασκούμε καλή την υγεία μας, διατηρώντας τα σπίτια μας καθαρά, σεβόμενοι διαφορετικές απόψεις κι αναζητώντας και παρέχοντας υποστήριξη. Βοηθά επίσης να συνειδητοποιήσουμε ότι άλλοι έχουν περάσει ή αντιμετωπίζουν τις ίδιες προκλήσεις και μπορούμε να μάθουμε από αυτές.

Για να διατηρήσουμε την ψυχική μας υγεία, συναισθηματικά και ψυχολογικά, χρειάζεται να ασκηθούμε, να τρώμε υγιεινά, να ακολουθούμε ένα πρόγραμμα ύπνου κι εργασίας και να βρίσκουμε χρόνο για δραστηριότητες αναψυχής. Αν έχουμε μια ρουτίνα κι απολαμβάνουμε χόμπι -κρατώντας επαφές με τη βάση μας- αποκτάμε μια ηρεμία και μπορούμε με περισσότερη όρεξη να διαχειριστούμε καταστάσεις.

Μεμονωμένα, για να βοηθήσουμε στη ρύθμιση των συναισθημάτων μας και στη μείωση του στρες, ας λάβουμε υπόψη μας τα δυνατά μας σημεία κι ας μοιραστούμε τις ανησυχίες μας. Ο διαλογισμός μπορεί να ασκηθεί σχεδόν οπουδήποτε. Μπορούμε επίσης να αναγνωρίσουμε τις θετικές πτυχές της κοινωνικής απομόνωσης, μένοντας και και κρατώντας θετική στάση «κοιτάζοντας το φεγγάρι».

Οι αστροναύτες συχνά αγωνίζονται ακόμα και με τις πιο συνηθισμένες σωματικές δραστηριότητες, όπως το περπάτημα, αφού είναι αδύνατον να βιώσουν το βάρος τους και δεν υπάρχει χώρος για να ασκηθούν. Μερικοί επέστρεψαν από τις αποστολές τους σωματικά αδύναμοι και κατέρρευσαν κατά τη διάρκεια συνεντεύξεων τύπου. Μερικοί έχουν επίσης αγωνιστεί για να επιστρέψουν στην καθημερινή ζωή μετά τη συγκίνηση μιας διαστημικής αποστολής. Για τη βελτίωση της μετάβασης, κάθε αστροναύτης ακολουθεί ένα προσαρμοσμένο πρόγραμμα αποκατάστασης όταν επιστρέφει στη γη το οποίο και τηρεί ευλαβικά. Το ίδιο λοιπόν θα μπορούσε να συμβεί και με τον καθένα από εμάς, θέλοντας να κάνουμε μια μετάβαση.

Και οι τρόποι δε σταματούν εκεί. Η ανάπτυξη ικανοτήτων επίλυσης προβλημάτων αυξάνει αυτόματα την αίσθηση ελέγχου στις καταστάσεις στη ζωή του ατόμου και η στοχοπροσήλωση βοηθά στην αίσθηση πληρότητας κι εσωτερικής δύναμης. Το να μπορείς να έχεις κριτική ικανότητα της ίδιας σου της σκέψης, αλλάζοντας μια δυστοπική με μια πιο αισιόδοξη και πρακτική είναι επίσης ένας έξυπνος -αλλά και μακρύς- δρόμος προς την ψυχική ανθεκτικότητα. Μια αντίστοιχη στάση ζωής μπορεί να σε οδηγήσει μέχρι και στο να ζήσεις περισσότερο. Φαντάσου λοιπόν τι μπορεί να κάνει στη διάθεσή σου.

Φυσικά η ψυχική και σωματική οδύνη που περνάν οι αστροναύτες δεν ταυτίζεται με τη δική μας, όμως υπάρχουν πολλές ομοιότητες και μπορούμε να πάρουμε παράδειγμα. Άλλωστε, το μόνο σίγουρο είναι ότι μοιάζουν σαν σούπερ ήρωες αψηφώντας κάθε φυσικό νόμο και παίζοντας με τα όρια του σύμπαντος. Ίσως τελικά, να είναι κιόλας.