Με πλησίασε με μάτια πελώρια και περπατούσε γρήγορα. Δύο στα τρία προς το παρόν τα σημάδια της απορίας που θα ακολουθούσε. Ωπ, τρία στα τρία, ξήνει και το κεφάλι του.
«Μαμάαααααααα… τι είναι η ηθική;»
Έδωσε πάλι πόνο ο μικρός Βαγγελάκης, καλύτερα να με ρωτούσε τι είναι αυνανισμός. Πώς το εξηγείς τώρα στο παιδί με τις 1000 και μία ερωτήσεις τι είναι ηθική; Να του πω ότι είναι χώρα στην Ινδία; Πάλι θα τα ακούσω από τη δασκάλα της Γεωγραφίας. Όχι, όχι! Το ‘χω! Την ίδια ερώτηση είχα απαντήσει και στις εισαγωγικές το ’97. Δεν πέρασαν και τόσα πολλά χρόνια. Πώς το έλεγε ο Αρίστος να δεις;
«Η αρετή λοιπόν είναι μία έξη -μία μόνιμα διαμορφωμένη κατάσταση- προαιρετική, που α) επιλέγεται ελεύθερα από το άτομο, β) βρίσκεται στο μέσον, στο μέσον όμως το -σε σχέση με εμάς-, το οποίο μέσον καθορίζεται από τη λογική και πιο συγκεκριμένα από τη λογική, πιστεύω, που καθορίζει ο φρόνιμος άνθρωπος. Και η αρετή είναι μεσότητα μεταξύ δύο κακιών, που η μία βρίσκεται από την πλευρά της υπερβολής και η άλλη από την πλευρά της έλλειψης κι ακόμα και με το νόημα ότι ορισμένες κακίες παρουσιάζονται ελλιπείς κι άλλες πάλι υπερβολικές σε σχέση με αυτό που πρέπει, είτε στα πάθη είτε στις πράξεις, η αρετή και βρίσκει και επιλέγει το μέσον».
Έτσι ακριβώς!
«Τι θα γίνει ρε μαμά; Αν δεν ξέρεις πες το να ρωτήσω τη μαμά του Γιωργάκη.»
«Σιγά μη θυμόταν η μαμά του Γιωργάκη τη μετάφραση του Αριστοτέλη μετά από 25 χρόνια.»
«Ε;»
«Τίποτα! Άκου, λοιπόν, μικρό περίεργο πλάσμα, μέσα στο ψυγείο αυτή τη στιγμή υπάρχουν τρία παγωτά ξυλάκια, ένα για εμένα, ένα για τον μπαμπά κι ένα για εσένα.»
«Για παγωτά θα μιλάμε τώρα;»
«Όχι παιδί μου! Υπάρχουν, που λες, τρία παγωτά. Αν εσύ πας όταν είμαι στο μπάνιο και φας όλα τα παγωτά δε θα είναι σωστό, έτσι;»
«Να μη μου έλεγες πού είναι τα παγωτά. Δεν είναι δίκαιο.»
«Αύριο θύμισέ μου να σε γράψω νομική! Πάμε παρακάτω. Δεν είναι σωστό να φας τα παγωτά που δεν είναι για εσένα, σωστά;»
«Σωστά.»
«Κατά την γνώμη σου, δηλαδή, το σωστό και το λάθος το ορίζει η αντίδρασή μου και η τιμωρία που σε περιμένει;»
«Βασικά το ορίζει εκείνη η φλέβα που πετάγεται στο πρόσωπό σου όταν νευριάζεις, που είναι σαν τρίτο φρύδι.»
«Αυτή η φλέβα λοιπόν, καθορίζει την εικονική ηθική, είναι η ηθική που κάποιοι άλλοι όρισαν για εμάς, για να μπορούμε να ζούμε ελεύθερα χωρίς να εμποδίζει ο ένας την ελευθερία του άλλου, το βρίσκεις στους νόμους και κυρίως στις τιμωρίες που ξέρεις ότι θα υποστείς αν δεν ακολουθήσεις τους νόμους, είναι τα «σωστά» και τα «λάθη» που έχει ορίσει η κοινωνία, κατάλαβες Βαγγελάκη μου;»
«Απολύτως κι εντελώς τίποτα.»
«Πάμε πάλι! Αν σου έδινα μια μαγική μπέρτα σαν αυτή του Χάρι Πότερ και μπορούσες να γίνεις αόρατος και μπορούσες να πάρεις τα παγωτά χωρίς να το ξέρω εγώ, θα τα έπαιρνες;»
«Είναι ερώτηση παγίδα! Να πάρω τη βοήθεια του κοινού;»
«Το κοινό λέει ότι μπορεί και να τα έπαιρνες, εγώ δε θα μπορούσα να σε κατηγορήσω βέβαια γι’ αυτό, ούτε να σου επιβάλλω καμία τιμωρία, αλλά θα στεναχωριόμουν πολύ που δε θα φάω παγωτό! Εσύ όμως θα ήξερες ότι το έκανες! Θα ένιωθες καλά ή άσχημα;»
«Το παγωτό είναι ευτυχία, εσύ μου το έμαθες, αλλά όταν θα τα έτρωγα μετά θα αισθανόμουν λίγες τύψεις, για τον μπαμπά περισσότερο.»
«Κι αν έβαζα μετά άλλα τρία παγωτά στο ψυγείο, θα τα έτρωγες;»
«Μάλλον όχι.»
«Αυτό λοιπόν είναι η ηθική.»
«Τα παγωτά;»
«Όχι ακριβώς. Ηθική είναι να επιλέγεις ελεύθερα ποιο είναι το καλό και ποιο είναι το κακό ή πολύ καλύτερα να καταλαβαίνεις πότε κάνεις λάθος κι αυτό να σου γίνεται μάθημα κι αργότερα να κάνεις το σωστό, όχι γιατί φοβάσαι τις τιμωρίες και τη φλέβα-τρίτο φρύδι μου, αλλά γιατί εσύ θέλεις να αισθάνεσαι καλά με τον εαυτό σου και με τους ανθρώπους γύρω σου.»
«Ααα κατάλαβα!! Μαμάαααα τι είναι αυνανισμός;»
«Χώρα στην Ινδία!»
Ο ήχος από τα κλειδιά του μπαμπά ακούστηκε και ο Βαγγελάκης μαζί με τις ερωτήσεις του εξαφανίστηκε στο σαλόνι. Και για λίγο σκέφτηκα, πόσο λευκός πίνακας ήταν κάποτε και σιγά-σιγά πόσα έχει μάθει. Πόσα έχει να μάθει ακόμα. Όπως κάθε παιδί, πρέπει να ζήσει τα λάθη του για να βρει το σωστό του μεγαλώνοντας και πολλές φορές να φτάσει στην υπερβολή για να ορίσει ελεύθερα το δικό του «μέσο» και μέτρο, όσα παραδείγματα κι όσα παγωτά και να του δώσω εγώ.
Συντάκτης: Βασιλεία Παπαδημητρίου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
