Ζεις ή απλά υπάρχεις;

Έχουμε μία ζωή, με πολλές ζωές μπλεγμένες στη δικιά μας, κι έχουμε μία ευκαιρία με χιλιάδες πιθανότητες καθημερινά. Κι εμείς τι κάνουμε γι’ αυτό; Τα πουλάμε όλα σε τιμή ευκαιρίας σε πονηρούς αγοραστές που γίνονται ηγέτες στη ζωή μας: στα social media, την τηλεόραση, την εξωτερική μας εμφάνιση.

Έτσι πουλάμε το δώρο της ζωής για μία ζωή που δε μας ανήκει, για μία δανεική ζωή που βασίζεται στο «φαίνεσθαι» κι όχι στο «είναι», στην επιφάνεια κι όχι στην ουσία. Αποκτάμε μία ζωή κι όταν δεν ασχολούμαστε με τις ζωές των διπλανών μας, επιδιώκουμε οι διπλανοί μας να ασχολούνται με τη δική μας.

Ένας άγνωστος κάποτε είπε «η φιλοσοφία είναι η τέχνη της ζωής». Ένας γνωστός –ο Πλάτων– υποστήριξε ότι «η φιλοσοφία είναι η μελέτη του θανάτου». Με μία πρώτη ματιά αυτές οι δύο θεωρίες μοιάζουν μάλλον αντικρουόμενες, αλλά είναι;

Όλοι ξέρουν πως κάποια μέρα θα πεθάνουν, μα λίγοι αληθινά το κατανοούν. Όπως ο χρόνος, οι στιγμές, οι ευκαιρίες κι η ζωή μας έχουν ένα τέλος κι εμείς οι ίδιοι έχουμε ένα τέλος, μία ολοκλήρωση, ένα σκοπό όπως πολύ σοφά μετέφραζαν οι αρχαίοι Έλληνες τη λέξη «τέλος».

Σύμφωνα με την τελεολογική θεωρία του Αριστοτέλη, η φύση των όντων καθορίζεται απ’ το τέλος. «Το τέλος είναι αυτό που καθορίζει τη μορφή, το είδος, την πληρότητά του». Θεωρούσε, δε, ότι όταν ο σκοπός αυτός –το τέλος– επιτευχθεί απ’ το ον, αυτό θεωρείται «αύταρκες», δηλαδή δεν έχει καμία στέρηση.

Και το ερώτημα είναι: Τι είναι, τελικά, αυτό που μπορεί να μας κάνει αυτάρκεις; Σίγουρα είναι κάτι που μας ανήκει και κάτι που κανένας δεν μπορεί να μας στερήσει. Η ομορφιά χάνεται, τα χρήματα χάνονται, η εξουσία κι η δύναμη χάνονται, η οικογένεια είναι ένα σύνολο κι εμείς είμαστε μέλη του, άρα ούτε αυτό μας ανήκει. Όλα όσα επιδιώκουμε μία ολόκληρη ζωή να αποκτήσουμε δεν μπορούν ποτέ αληθινά να γίνουν δικά μας, πόσο μάλλον να μας ολοκληρώσουν ως υπάρξεις.

Υπάρχει, παρ’ όλα αυτά, κάτι που αν το αποκτήσεις ποτέ κανένας δε θα μπορέσει να σου το πάρει. Η γνώση του εαυτού σου, το «γνώθι σαυτόν» που έλεγε ο Σωκράτης και δεν τον καταλάβαιναν -ή μάλλον κάποιοι δεν ήθελαν να τον καταλάβουν. Το να γνωρίζεις, δηλαδή, τον εαυτό σου και να σου ανήκει ο εαυτός σου. Να αναγνωρίζεις τα σωστά και τα λάθη σου. Να προσπαθείς κάθε μέρα μέσα απ’ τη γνώση να γίνεσαι καλύτερος άνθρωπος.

Το ταξίδι προς την ολοκλήρωση είναι ένα ταξίδι δύσκολο και μοναχικό. Δύσκολο γιατί απαιτεί μια υπεράνθρωπη προσπάθεια, μία προσπάθεια που ισοπεδώνει το εγώ κι ανυψώνει το πνεύμα. Μοναχικό γιατί ο δρόμος βρίσκεται μέσα σου. Αν επιδιώξεις να τον βρεις μέσα από άλλους ανθρώπους, τότε βρίσκεσαι σε λάθος δρόμο.

Αν καταφέρεις να περπατήσεις αυτό το δύσκολο μονοπάτι λίγα λεπτά πριν φτάσεις στο δικό σου τέλος θα μπορείς να πεις πως έζησες μία αληθινή ζωή κι ότι την ευκαιρία που σου δόθηκε δεν τη χαράμισες. Έχτισες μια σοφή και δυνατή ψυχή, που θα σου ανήκει πάντα και δεν πρόκειται να χαθεί ποτέ.

Ο Oscar Wilde είχε πει «το να ζεις είναι το σπανιότερο πράγμα στον κόσμο, ελάχιστοι άνθρωποι ζουν, οι περισσότεροι απλά υπάρχουν». Διάλεξε σε ποια κατηγορία ανήκεις!