Διαχρονική η σύνδεση μεταξύ αυτοκαταστροφής κι ευφυΐας

Πολλές φορές οι άνθρωποι μπροστά σε σημαντικές αποφάσεις ή στιγμές αποδοκιμάζουμε οι ίδιοι τους εαυτούς μας. Αρνητικές και απαισιόδοξες σκέψεις γεμίζουν το μυαλό μας στερώντας μας το συναίσθημα της ελπίδας και της επιτυχίας. Είναι αυτές οι στιγμές που αναρωτιέσαι αν τα ίδια συναισθήματα ένιωθαν όλοι οι σημαντικοί και μεγάλοι δημιουργοί που πέρασαν ποτέ από τον κόσμο. Ένιωθε δηλαδή ο Vincent Van Gogh ή ο Freddie Mercury ότι ίσως το δημιούργημά τους να μην αγαπηθεί από τον κόσμο; Αμφισβήτησε ποτέ τον εαυτό του ο Friedrich Nietzsche;

Αυτές οι σκέψεις, οι πράξεις, το σαμποτάζ δηλαδή που κάνουμε εμείς οι ίδιοι στους εαυτούς μας, ερμηνεύονται ως αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές και σκοπό έχουν τον δικό μας σωματικό ή ψυχικό πόνο. Άθελα ή εσκεμμένα προκαλούμε στους εαυτούς μας τα πιο πάνω αρνητικά αισθήματα ή καταστάσεις είτε γιατί η αφιλτράριστη παρορμητική μας σκέψη μάς οδήγησε εκεί, είτε γιατί η ανάγκη να το πράξουμε έμοιαζε ανίκητη. Όλοι κρύβουμε μια αυτοκαταστροφική τάση μέσα μας, μια αρνητική ώθηση. Το πώς εκδηλώνεται στον καθένα όμως και σε ποιο βαθμό, συνδέεται με την κοινωνική, σωματική και ψυχική μας κατάσταση. Είναι όμως η αυτοκαταστροφική τάση συνδεδεμένη με την ευφυΐα; Γιατί παρατηρούμε κάποιους από τους σπουδαιότερους ανθρώπους, που το έργο τους παραμένει ακόμη διαχρονικό και επίκαιρο, να σαμποτάρουν οι ίδιοι κάποιες πτυχές της προσωπικότητάς τους; Γιατί δηλαδή ενώ εκπληρώνουν το κάλεσμά τους αξιοποιώντας κάθε σταγόνα από το χάρισμα που τους δόθηκε μοιάζουν να υποφέρουν και να χάνονται μέσα στους εσωτερικούς τους λαβυρίνθους;

Τα χαρακτηριστικά που καταρτίζουν έναν άνθρωπο ως ιδιοφυΐα, είναι η αυθεντικότητα, η δημιουργικότητα και η πρωτοπορία του έργου του. Στη συνέχεια ο θαυμασμός στο προσώπου και το έργο του παραμένουν ανεξίτηλα πολλά χρόνια μετά τον θάνατό του κι αυτά τον καθιστούν διαχρονικό. Οι μεγαλύτεροι φιλόσοφοι όπως ο Arthur Schopenhauer και ο Friedrich Nietzsche παρά την υπέρμετρη ευφυΐα και το χάρισμά τους, έχοντας αφήσει τεράστια παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές μέσα από το έργο τους, επέλεξαν έναν απόλυτα μοναχικό τρόπο ζωής. Τα πολλά και άλυτα θέματα υγείας που βασάνιζαν τον Friedrich Nietzsche και η προδοσία που ένιωσε από τα πιο κοντινά του άτομα τον οδήγησαν σε μια κοινωνική αυτοκτονία, αποκόπτοντάς τον από κάθε κοινωνικό δεσμό.

Από την άλλη ο Arthur Schopenhauer χαρακτηριζόταν από υπέρμετρο κυνισμό και πεσιμισμό τον οποίο φρόντιζε να διοχετεύει σε κάθε του κοινωνική επαφή, δημιουργώντας μια αντιπάθεια γύρω από το πρόσωπό του. Επέλεξε ένα τρόπο ζωής που απέρριπτε κάθε ανθρώπινη επιθυμία, προσπαθώντας να αποδείξει την προσωπική του κυριαρχία έναντι των παθών του.

Επέλεξαν και οι δύο τον μοναχικό τρόπο ζωής και τον παρουσίαζαν σαν τον ορθότερο τρόπο αντιμετώπισης της θνητότητάς τους αλλά και ως μέσω ελευθερίας και ανεξαρτησίας από τους γύρω τους. Μήπως όμως αυτό απλώς αποτελεί τη μισή αλήθεια; Μήπως δηλαδή επέλεξαν τον κοινωνικό αποκλεισμό λόγο της έλλειψης αγάπης, κατανόησης και αποδοχής από τον οικογενειακό, φιλικό και κοινωνικό τους περίγυρο, χρησιμοποιώντας τον σαν μηχανισμό αυτοάμυνας; Μήπως παρά την ανεπτυγμένη ευφυΐα τους η συναισθηματική τους νοημοσύνη, ο τρόπος δηλαδή που χειρίζονταν και αντιλαμβανόταν τα συναισθήματά τους, να είχε περιθωριοποιηθεί; Ίσως εν τέλει να θυσίασαν τη συναισθηματική τους νοημοσύνη μπρος στην ανεπτυγμένη ευφυΐα τους, επιδιώκοντας να εκλογικεύσουν και να αποδυναμώσουν κάθε αρνητικό τους συναίσθημα.

Από τις πιο δημιουργικές ιδιοφυΐες, ο Vincent Van Gogh, δημιούργησε έργα τα οποία σήμερα αξίζουν εκατομμύρια το καθένα, με τα περισσότερα από αυτά να είναι αναρτημένα σε μουσείο αφιερωμένο εξ ’ολοκλήρου στο έργο του. Παρ ’όλα αυτά ο ίδιος πάλευε για χρόνια με την αφάνεια, το ποτό και το τσιγάρο οδηγώντας τον σε αυτοκαταστροφικές τάσεις όπως η εξάρτηση και η κατάθλιψη, με αποκορύφωμα όταν έκοψε ο ίδιος το αυτί του.

Τα τραγούδια των Queen από την άλλη είναι ακόμη και σήμερα επίκαιρα και παραμένουν επιτυχίες ενώ ο ίδιος ο Freddie Mercury αποτελεί πλέον έναν θρύλο. Εν τούτοις, ήταν δέσμιος του ποτού, των ναρκωτικών και της καταπιεσμένης του σεξουαλικότητας. Η μελαγχολία και η μοναχικότητά του πολλές φορές καθρεφτίζονταν στις συνεντεύξεις του δηλώνοντας μάλιστα ότι «μάλλον κανείς δε θέλει να μοιραστεί τη ζωή του μαζί μου».

Αναμφισβήτητα και οι δύο άνθρωποι αποτελούν πρωτοπόρα σύμβολα στον χώρο τους. Όμως συνδέεται η αυξημένη οξυδέρκειά τους με τη δημιουργία αυτοκαταστροφικών τάσεων όπως η εξάρτηση, η κατάθλιψη και το αίσθημα της έλλειψης της αγάπης; Ή μήπως το αντίθετο; Ίσως η ασταθής ψυχική υγεία του Vincent Vang Gogh και η ανάγκη του Freddie Mercury για αγάπη και αποδοχή, ως άνθρωπο κι όχι ως περσόνα, να τους οδήγησαν σε δημιουργικό οίστρο και σε αυτό που ακόμη και σήμερα αντιπροσωπεύουν.

Σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο  US National  Library of Medicine ο κ. Τσιριγώτης μέσα από τη δική του έρευνα κατέληξε ότι η ένταση τέτοιων αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών είναι αντιστρόφως ανάλογη με τη συναισθηματική νοημοσύνη και οτιδήποτε την αποτελεί. Συναισθηματική νοημοσύνη εννοούμε τη δυνατότητά μας να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα που προκαλούμε στους γύρω μας, αλλά παράλληλα ν’ αναγνωρίζουμε και να δεχόμαστε τα δικά μας συναισθήματα. Επίσης συμπεριλαμβάνει το τρόπο που τα εξωτερικεύουμε στους γύρω μας. Η έρευνα υποδεικνύει ότι όσο περισσότερο ανεπτυγμένη είναι η συναισθηματική μας νοημοσύνη τόσο λιγότερη ισχύ θα έχουν οι αυτοκαταστροφικές μας συμπεριφορές. Ίσως αυτές οι συμπεριφορές να δημιουργούνται μέσα από τον τρόπο που οι άνθρωποι αυτοί επικοινωνούν και ολοκληρώνονται συναισθηματικά και όχι λόγω της αυξημένης τους οξυδέρκειας ή λόγο του ταλέντου ή του χαρίσματός τους.

Αν δηλαδή στις ζωές τους βίωναν πλήρη συναισθηματική κάλυψη θα υπήρχε το μεγαλύτερο έργο του Nietzsche το «Τάδε έφη Ζαρατούστρας» ή το έργο του Schopenhauer το «ο Κόσμος ως Βούληση και ως Παράσταση»; Θα έγραφε ποτέ ο Freddie Mercury  το «Bohemian Rhapsody» ή ο Van Gogh θα δημιουργούσε ποτέ την  ίδια του την αυτοπροσωπογραφία με κομμένο αυτί; Ίσως τελικά να είχε δίκιο η Anaïs Nin όταν είπε «Μετατρέπω την καταστροφή σε δημιουργία, ξανά και ξανά», αφού μοιάζει ξεκάθαρο ότι στα πιο πάνω έργα οι δημιουργοί εμπνεύστηκαν από τον εσωτερικό τους πόλεμο.

Ίσως λοιπόν η συναισθηματική μας νοημοσύνη και όχι η ευφυΐα, να είναι συνδεδεμένη με την αυτοκαταστροφή. Παραμένει όμως ανατριχιαστικό ότι σε κάποιες περιπτώσεις η αυτοκαταστροφή βρίσκει τρόπο επικοινωνίας μέσα από τη δημιουργία αφήνοντας πίσω της αριστουργήματα.